Als het veilig kan worden gedaan en betaalbaar is, is de regering voorstander van elektronisch stemmen. Daarnaast zal er in 2016 een experiment plaatsvinden waarbij nieuwe stembiljetten via een machine worden geteld. Dat liet minsister Plasterk eind april tijdens een algemeen overleg met de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken weten. Het verslag van het overleg is nu openbaar gemaakt.

Aan het invoeren van elektronisch stemmen zijn volgens Plasterk wel een aantal grote voorwaarden verbonden, die nader moeten worden bekeken. "We vinden niet dat je altijd met de techniek mee moet gaan. Als ouderwetse techniek volstaat, is het ook goed", aldus de minister. Hij noemt voor elektronisch stemmen echter twee redenen om er toch naar te kijken, namelijk het gebruikersgemak en het tellen. "Dat is een hele toestand, waarbij tellers soms tot diep in de nacht bezig zijn, met alle onzekerheden die daarbij komen. Dat zijn op zichzelf twee goede redenen om het in ieder geval te overwegen."

Om de haalbaarheid van elektronisch stemmen te onderzoeken richtte Plasterk in 2013 een commissie op. Deze commissie kwam met een rapport waarin werd gesteld dat stemmen op deze manier haalbaar is, maar papier leidend moet zijn. Er zou in dit geval via een stemprinter worden gestemd, waarbij de printer een stem print die vervolgens kan worden gescand en handmatig is na te tellen.

Kosten

Plasterk vroeg de commissie om een tweede advies, omdat er nog vragen over details en exacte kosten waren. "Ik heb gevraagd of de commissie, als we naar een lager veiligheidsniveau zouden gaan, dan nog unaniem van mening is dat ook dat verantwoord zou zijn. Daar heb ik nog geen bevestigend antwoord op gekregen", aldus de minister tijdens het overleg. Daarnaast geeft hij aan dat de kosten een serieus probleem zijn. De kosten van de invoering en gebruik zijn gelijk aan die van de hele AIVD. Ook blijkt uit onderzoek dat de stemprinter gebruiksvriendelijker is voor visueel gehandicapten, maar voor ouderen juist een nadeel is.

"Als ik het zo stapel, gaat het wat somber klinken en dat zou ik niet willen. Ik ben er namelijk voorstander van om te trachten dit verder te brengen en zo mogelijk in te voeren. Ik vind het wel een goede suggestie van de VNG en van de heer Schouw om het betere niet de vijand van het goede te laten zijn. Nieuwe stembiljetten kunnen handmatig geteld worden. We gaan daarmee experimenteren bij de herindelingsverkiezingen in 2016", laat Plasterk weten. Het gaat in dit geval om nieuwe stembiljetten die via een machine worden geteld. Dit zou de teltijd halveren.

Plasterk merkt op dat het verschil tussen een test en een experiment is dat bij een experiment echte stemmen worden uitgebracht, zodat een experiment ook een wettelijke grondslag nodig heeft. "Bij wijze van test kunnen we bekijken of we ook op een zekere schaal elektronisch kunnen stemmen, op basis van een vergelijkbare opzet. Als dat goed uitpakt, zou dat de tweede fase kunnen zijn in de richting van de invoering van een volledig elektronisch stemproces."

Expertgroep

Sinds het overleg van eind april heeft Plasterk ook een expertgroep benoemd die specificaties gaat opstellen voor de apparatuur waarmee elektronisch gestemd en geteld kan worden. Ook gaat de groep onderzoeken of er een breed draagvlak voor de specificaties bestaat. De groep is op 5 juni voor het eerst bij elkaar geweest, zo heeft de minister de Tweede Kamer vorige week laten weten. Het is de bedoeling dat de groep voor 1 januari 2016 de werkzaamheden heeft afgerond, hoewel Plasterk opmerkt dat de groep pas net aan het werk is gegaan. In de tweede helft van september van dit jaar zal er daarom een update over de planning van de activiteiten volgen.