Marktplaatsen op het darkweb hebben een flinke klap opgelopen door de recente gezamenlijke Operation Bayonet van de FBI en de Nederlandse politie om de sites AlphaBay en Hansa Market uit de lucht te halen, zo stelt TNO aan de hand van een eigen analyse (pdf).

Volgens TNO gaat de impact van de politieactie verder dan die van eerdere opsporingsacties en het uit de lucht halen van illegale sites. Die acties hadden een groot waterbed-effect waarbij door verkopers snel werd overgestapt op andere marktplaatsen zonder dat het totale aanbod wezenlijk werd aangetast. Om de eerste effecten van Operation Bayonet te beoordelen bestudeerden de TNO-onderzoekers de (nieuwe) gebruikers op een andere ondergrondse markt: Dream Market.

Deze markt is eind 2013 opgericht en is sindsdien gestaag gegroeid, waardoor het een perfecte markt was voor de analyse, aldus de onderzoekers. Op dit moment is Dream Market de leidende markt op het darkweb. In theorie zou Dream Market de ‘klappen’ moeten opvangen die Operation Bayonet teweegbracht. Aanbieders op de neergehaalde sites AlphaBay en Hansa Market blijken echter niet zomaar te zijn verhuist naar Dream Market zoals na eerdere acties vaak werd geconstateerd.

Veel namen beschermende voorzorgsmaatregelen zoals het veranderen van hun gebruikersnaam en/of PGP-sleutel, maar velen begonnen en beginnen helemaal opnieuw en verloren daarmee in een klap hun trackrecord, reputatie en klantenkring. "Het is te vergelijken met een sterrenrestaurant dat ineens en zonder vooraankondiging zijn naam, locatie, website en telefoonnummer verandert: klandizie zal uitblijven tot dat er een nieuwe reputatie is opgebouwd", aldus TNO.

Tijdens Operation Bayonet wist de FBI in een gecoördineerde actie AlphaBay over te nemen en neer te halen, terwijl de Nederlandse politie Hansa Market overnam, een tijd in de lucht hield en vervolgens neerhaalde. Door deze acties opeenvolgend te plannen, verwachtte de politie dat criminelen die actief waren op AlphaBay hun weg naar Hansa Market zouden vinden. Omdat die op dat moment door de Nederlandse politie werd beheerd, was de politie in de positie om niet alleen het ecosysteem te verstoren, maar ook om waardevolle gegevens over duizenden gebruikers te verzamelen.

Volgens de onderzoekers lijkt de veranderde tactiek van de FBI en Nationale Politie zeker voor de afzienbare termijn succesvol. "We moeten nagaan of de effecten van deze innovatieve interventie op de lange termijn blijven bestaan, maar vooralsnog zijn de effecten opmerkelijk in het licht van eerdere darkweb-interventies", aldus TNO. De term darkweb ligt echter onder vuur. Onlangs liet Tor-ontwikkelaar Roger Dingledine nog weten dat het darkweb helemaal niet bestaat.