Ict-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.
Vraag: Ik las op The Information over een ongeluk met een autonome Uber-auto. Volgens het bericht zou dit veroorzaakt zijn door slechte software: deze markeerde objecten te makkelijk als te negeren, waardoor de overstekende voetganger niet ontweken werd. Wie zou er strafbaar zijn bij dit ongeval, als het in Nederland was gebeurd?
Antwoord: In Nederland zou voor een gewone auto met bestuurder zonder twijfel aansprakelijkheid ontstaan. Zelfs als het slachtoffer heel onverwacht overstak. De lat ligt namelijk erg hoog, en je moet altijd rekening houden met onverwachte zaken zoals overstekende personen. De schade zul je (via de verzekering) dus moeten betalen.
Een strafrechtelijke vervolging is aan de orde wanneer sprake van een aanmerkelijke mate van verwijtbare onvoorzichtigheid. Een persoon achter het stuur moet daarvoor heel onoplettend zijn geweest, een grove verkeersfout maken of roekeloos rijden. Bij een gewone vorm van oplettendheid iemand aanrijden zal dus geen sprake zijn van een strafbaar feit.
Hoe een autonome auto precies in dat plaatje past, is nog niet echt duidelijk. Onze wetgeving kent het concept niet van een auto die zelf rijdt, maar gaat er vanuit dat er altijd een mens het stuur vasthoudt en de pedalen bedient (behalve indien relevante ontheffingen zijn verleend bij gehandicapte bestuurders). Het zou dus geen argument zijn dat de auto zelf besloot te remmen of juist door te rijden.
In theorie zou je bij een autonome auto kunnen kijken naar de fabrikant. Die brengt immers een product op de markt dat een ongeval veroorzaakt door 'eigen' handelen, los van handelen van de menselijke eigenaar. Je zou dan moeten aantonen dat grof nalatig is gehandeld, een programmeerfout is gemaakt die zó dom is dat het niet mooi meer is en die heeft geleid tot het dodelijk ongeval. Dat lijkt me een vrijwel onhaalbare bewijslast.
Een risico van die lijn is dat fabrikanten dan terughoudend gaan zijn met autonome auto's. De schadeclaims kunnen enorm zijn en je kunt op een markt worden verboden. Maar misschien is er een alternatief.
In de VS geldt een wettelijke bescherming voor bedrijven die vaccins ontwikkelen. Aangezien onjuist werkende vaccins tot medische claims kunnen leiden, zouden bedrijven daarmee kunnen stoppen om wat veiligers te gaan doen. Dat willen we niet, dus zijn ze in de VS beperkt aansprakelijk voor medische missers in vaccins. Wel is er dan tegelijk een verzekeringsfonds opgericht waar slachtoffers van die missers een vergoeding uit krijgen. Zo corrigeer je voor het maatschappelijk probleem van de slachtoffers, zonder de fabrikanten nodeloos af te schrikken iets nieuws te verzinnen.
Dat dan maar doen? Fabrikanten mogen zelfrijdende auto’s op de markt brengen, en zijn behoudens grof nalatige fouten niet aansprakelijk voor ongevallen die daarmee gebeuren. Wel storten ze verplicht een bedrag in een verzekeringspot, en slachtoffers van die ongevallen ontvangen daar een uitkering uit.
Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.