Twee Amerikaanse senatoren willen dat er een verbod komt op het gebruik van zogeheten 'dark patterns' waarmee socialmediaplatformen gebruikers manipuleren om hun persoonlijke data af te staan. Critici hebben al jaren kritiek op de werkwijze waarbij socialmediaplatformen via knoppen, kleuren en teksten gebruikers een bepaalde kant op duwen waarbij ze zoveel mogelijk privégegevens afstaan.

De Deceptive Experiences To Online Users Reduction (DETOUR) Act van de Democratische senator Mark Warner en Republikeinse senator Deb Fischer moet hier verandering in brengen. Volgens de senatoren zijn de dark patterns van socialmediaplatformen gebaseerd op uitgebreid psychologisch gedragsonderzoek, waarmee gebruikers worden gemanipuleerd om instellingen en werkwijzes te accepteren die in het voordeel van het bedrijf zijn.

"Al jarenlang vertrouwen socialmediaplatformen op allerlei soorten trucs en tools om gebruikers te overtuigen om hun persoonlijke data te overhandigen, zonder echt te begrijpen waar ze mee akkoord gaan. Sommige van de meest snode strategieën maken gebruik van 'dark patterns', misleidende interfaces en standaardinstellingen, die op psychologische trucs zijn gebaseerd, ontworpen om de autonomie van de gebruiker te ondermijnen en consumenten dingen te laten doen die ze anders niet zouden doen, zoals het overhandigen van al hun persoonlijke data zodat het voor commerciële doeleinden geëxploiteerd kan worden", aldus Warner.

De senatoren willen meer transparantie zodat gebruikers een weloverwogen keuze kunnen maken over hoe en wanneer ze persoonlijke informatie delen. "Deze manipulatieve gebruikersinterfaces beperken opzettelijk het besef en consumentenkeuze. Misleidende prompts om gewoon op de "OK" knop te klikken kunnen vaak al je contacten, berichten, browsegeschiedenis, foto's of locatiegegevens versturen zonder dat je dit beseft", voegt Fischer toe. Hierdoor hebben grote socialmediaplatformen zowel over gebruikers als mogelijke concurrenten een oneerlijk voordeel, aldus de senatoren.

Het wetsvoorstel wil dark patterns op socialmediaplatformen met meer dan 100 miljoen maandelijkse gebruikers verbieden. Het gaat dan specifiek om gebruikersinterfaces die opzettelijk de autonomie, beslissing en keuze van gebruikers ondermijnen. Door het wetsvoorstel kan er een standaardenorgaan worden opgericht dat met best practices komt. Deze practices zouden dan op basis van zelfregulering moeten worden overgenomen, waarbij de Amerikaanse toezichthouder FTC als wettelijk vangnet fungeert.