Een digitaal paspoort, recht op een betaalbare en snelle internetverbinding, 'digitale inburgering' of digitaal stemmen, het zijn slechts een paar van de voorstellen die politieke partijen in de verkiezingsprogramma's doen als het om het onderwerp digitalisering gaat.

Nog minder dan een maand en dan gaat Nederland naar de stembus. In aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen heeft Security.NL de partijprogramma's van de partijen in de Tweede Kamer in een vierdelige serie doorgelicht. Vandaag het vierde en laatste deel: digitalisering. Eerder verschenen al de onderwerpen cybersecurity, privacy en Big Tech. Vier onderwerpen die dagelijks op deze website worden besproken.

Door de plannen van de partijen naast elkaar te leggen kunnen lezers in één oogopslag zien wat de overeenkomsten en verschillen zijn. Digitalisering is daarbij een onderwerp waar partijen veel mee van plan zijn. Of het nu gaat om thuiswerken, zorg of contact met de overheid, steeds vaker gebeurt dit digitaal en op afstand. Digitale vaardigheden zijn dan ook onmisbaar. Meerdere partijen pleiten daarom voor het ontwikkelen van de 'digivaardigheden' van burgers.

Een ander punt dat vaker in de programma's wordt genoemd is een minister voor digitalisering, om digitale zaken bij de overheid te coördineren. Verder willen meerdere partijen dat er toezicht wordt gehouden op het gebruik van algoritmes en dat de werking hiervan transparant is. Ook het toepassen van digitalisering in de zorg en onderwijs zijn terugkerende onderwerpen, alsmede de voorwaarde dat contact met de overheid niet alleen digitaal mogelijk moet zijn.

50Plus (programma)

• Digitaliseringlessen voor niet-digivaardige mensen.
• Gemeentelijke ouderencoaches helpen ouderen met internet.
• Lokale stichtingen welzijn zetten in op ontwikkelen van digitale vaardigheden.
• Overheid moet gemakkelijk te benaderen zijn. Ook telefonisch en schriftelijk en niet alleen digitaal.
• Ouderen die eenzaam zijn krijgen een tablet en digivaardigheid cursussen.
• Werken met nieuwe technologieën wordt gestimuleerd om de krapte op de arbeidsmarkt (deels) op te vangen.

Christen-Democratisch Appèl (CDA) (programma)

• Er komt meer aandacht voor de opvoeding in de ‘digitale wereld'.
• Stimuleren van digitalisering in de zorg.
• Voor het basisonderwijs richten we een digitale school op.
• Er moet een landelijk programma komen voor digitaliseringsonderwijs voor ouderen en eenzamen.
• Iedere burger en ondernemer krijgt een persoonlijk digitaal portaal bij de Belastingdienst.
• Prominente plaats voor digitaal burgerschap in het onderwijs.
• Bedrijven en overheden zorgen actief voor ondersteuning van mensen die minder digivaardig zijn.
• Uitbreiden Grondwet met digitale grondrechten. Ook internationale verdragen van de VN, de EU of de Raad van Europa moeten worden aangepast op het digitale tijdperk.
• Meer ruimte voor de digitale afhandeling van strafzaken.

ChristenUnie (programma)

• Verbeteren strafrechtspleging, onder meer door digitalisering van het strafproces.
• Steun voor diplomatieke route om tot internationale normen voor het cyberdomein te komen.
• Heldere richtlijnen voor de bescherming van publieke data bij alle overheden.
• Onderzoek naar effecten van differentiëren op basis van (big) data in verschillende publieke domeinen zoals de gezondheidszorg, onderwijs en verzekeringen.
• Mediawijsheid maakt deel uit van het lesprogramma op scholen.
• Meer zorg op afstand zolang goede zorg voorop staat en aandacht voor menselijk contact niet op de achtergrond raakt.
• Standaardiseren van uitwisseling medische gegevens.
• Geld voor digitaliseringsagenda in het primair en voortgezet onderwijs. Belangrijk is daarbij dat digitalisering enkel wordt ingezet ter versterking en niet ter vervanging van fysiek onderwijs.

Democraten 66 (D66) (programma)

• Digitale vaardigheden krijgen een betere invulling in het nieuwe curriculum. Met aandacht voor kunstmatige intelligentie en kritisch denken over privacy en ethiek.
• Expliciet ruimte voor digitale vaardigheden in STAP-budget.
• Er komt meer geld, bijvoorbeeld van InvestNL, voor gerichte innovatie en digitalisering.
• Alle scholen krijgen binnen vijf jaar een snelle internetverbinding.
• We stimuleren de ontwikkeling van open leerplatformen zodat scholen niet afhankelijk zijn van één of twee commerciële aanbieders.
• Het gebruiken en ontwerpen van digitale leermiddelen krijgt een plek in de lerarenopleidingen.
• Vergroten opleidingscapaciteit voor studenten in de techniek, ict en kunstmatige intelligentie in het hele vervolgonderwijs.
• Elke burger heeft toegang tot ‘digitale inburgering’; bijscholing die alle burgers helpt bij hun deelname aan de digitale wereld.
• Werknemers en werkzoekenden kunnen zich continu bijscholen in digitale vaardigheden.
• Politici, bestuurders en ambtenaren worden geschoold in digitale vaardigheden.
• Helpen van het midden- en kleinbedrijf met de digitale transformatie.
• Investeren in een robuuste digitale infrastructuur.
• Zorgen voor één aanpak van de Rijksoverheid voor de digitale transitie.
• Eén minister verantwoordelijkheid voor zowel digitalisering van de overheid zelf als digitalisering in de samenleving en economie, inclusief de veiligheid, privacy en ethische aspecten.
• In de Tweede Kamer dringen we aan op een vaste commissie Digitale Zaken.
• Er komt meer controle op dataverzameling en –gebruik in de (lokale) openbare ruimte.
• De digitale infrastructuur voor openbare dataverzameling en –(her)gebruik is voor iedereen goed beschikbaar en toegankelijk.
• Eén minister, met een eigen budget en beleid voor digitale zaken.
• Deze minister maakt een helder en transparant ontwerp voor de omgang met data, datadeling en datasturing.
• Transparantie en uitlegbaarheid worden verplicht bij het gebruik van it-systemen door de overheid. In het ontwerp van systemen staan behoeften en verwachtingen van burgers centraal.
• Ict-contracten worden opgeknipt in kleine stukken, waardoor ook kleine aanbieders mee kunnen bouwen aan de digitale overheid.
• De overheid zorgt voor voldoende interne kennis en kunde om op een veilige en effectieve manier met data en technologie om te gaan.
• De overheid zorgt dat mensen die moeite hebben met digitaal contact, altijd bij een fysiek servicepunt terecht kunnen of thuis hulp krijgen.
• Alle toepassingen van algoritmes die door databases met data van onschuldige mensen spitten moeten wettelijk worden begrensd zodat de Tweede Kamer controle kan behouden.
• 'Predictive policing' mag niet leiden tot discriminatie of ongelijke kansen.
• Overheden en verwante instellingen zijn transparant over apparatuur en technologie in de openbare ruimte en de wijze waarop ze omgaan met verkregen data.
• Inzet van ethische hackers verder professionaliseren door middel van actieve bug bounty programma’s door de overheid en het stimuleren van responsible disclosure beleid bij bedrijven.
• Ondersteunen van initiatieven om jonge hackers op het rechte pad te houden.
• Verkiezingsapparaat wordt aangemerkt als vitale infrastructuur, waarvan de beveiliging een plicht van de Staat is.
• Nederland pleit voor een internationale standaard of regelgeving voor de aanpak van cybercriminelen, trollen, en nepnieuwsverspreiders.
• Aanpak van internetpesten krijgt meer prioriteit bij de politie.
• Procedure voor supersnelrecht om online content zo snel mogelijk - eventueel tijdelijk - van het internet te verwijderen indien er mogelijk sprake is van een strafrechtelijke overtreding.
• Overheden worden gestimuleerd te experimenteren met nieuwe, toegankelijke vormen van online burgerinspraak.
• Versterken van democratie door burgers via digitale middelen bij te laten dragen aan nieuw beleid.
• Om kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren, is het tijd om digitale kennis en vaardigheden extra aandacht te geven.
• Patiënten moeten op een veilige manier, via apps en digitale consulten, zorg op afstand kunnen krijgen.
• Bevorderen dat zorgaanbieders vaker voor dezelfde (digitale) eHealthtoepassingen kiezen.
• Digitale zorg moet worden vastgelegd in richtlijnen. Waar nodig helpen we ouderen met digitale zorg, thuis of in verpleeghuizen.
• Zorgen dat personen en hun nabestaanden en liefhebbenden grip krijgen op data na de dood.
• Expliciete meldplicht voor zorginstellingen. Patiënten krijgen op begrijpelijke wijze uitgelegd hoe en op welke wijze hun (medische) data gebruikt wordt. Bij mogelijke datalekken moeten zij direct worden geïnformeerd.

DENK (programma)

• Met een Wet Bestrijding Digitale Discriminatie worden discriminerende algoritmes verboden.

Forum voor Democratie (FvD) (programma)

• Onderzoek naar nefaste gevolgen digitalisering op leerprestaties.

GroenLinks (programma)

• Scholen mogen alleen veilige en privacyvriendelijke elektronische onderwijssystemen gebruiken en monopolievorming op deze systemen wordt voorkomen.
• Leraren krijgen meer mogelijkheden om zich digitaal te ontwikkelen en van elkaar te leren op het gebied van digitalisering en onderwijs op afstand.
• Politieverhoren worden voortaan digitaal ingevoerd, de afhandeling van eenvoudige zaken gebeurt met de politie-app.
• Vervangen van Wet openbaarheid van bestuur door Wet open overheid waarbij de norm is dat data van de burger is en niet van de overheid.
• Communicatie vanuit de overheid, de zorg en het onderwijs moet begrijpelijk en toegankelijk zijn voor iedereen. Voor deze sectoren geldt het recht op betekenisvol menselijk contact. Dat mag nooit volledig vervangen worden door online formulieren, chatbots, apps, robots, callcenters en websites.
• Werknemers krijgen medezeggenschap in belangrijke beslissingen, zoals de inzet van nieuwe technologie op de werkvloer.
• Midden- en kleinbedrijf krijgt hulp bij digitalisering.

Partij van de Arbeid (PvdA) (programma)

• Voldoende financiering voor digitalisering van het onderwijs.
• Digitaal stemmen. Deze mogelijkheid moet krachtig worden nagestreefd.
• Er komt een landelijke investeringsagenda om digitale inclusie te bevorderen en digitale laaggeletterdheid te bestrijden.
• In onderwijscurricula moet structureel aandacht zijn voor kennis en vaardigheden op het gebied van digitalisering.
• Digitaal paspoort. Er is een veilig middel nodig voor digitale leeftijdsverificatie, zodat minderjarigen niet langer kindonvriendelijke producten en diensten kunnen gebruiken en aanschaffen.
• Overheid gaat veel transparanter te werk en acteert als één digitale overheid met toegankelijke en gebruiksvriendelijke dienstverlening, open algoritmes en open source systemen.
• Overheid maakt het burgers gemakkelijker om aanspraak te maken op hun privacyrechten, zoals dataportabiliteit en herleidbaarheid.
• Ieder Nederlands huishouden krijgt het (afdwingbaar) recht op een betaalbare en snelle internetverbinding van ten minste 50mb/s. Ook beschikt ieder huishouden binnen tien jaar over een glasvezelverbinding, met ten minste 1 GB upload- en downloadsnelheid.

Partij voor de Dieren (PvdD) (programma)

• Burgers die niet uit de voeten kunnen met de digitale middelen van de overheid, kunnen bij een fysieke balie in hun eigen gemeente terecht.
• Communicatie per post blijft mogelijk.
• Basisscholen en middelbare scholen bieden lessen in kritisch denken en in mediawijsheid aan waarin scholieren leren om te gaan met internet en andere media.
• De overheid gaat open standaarden, opensourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken.
• We gaan uiterst terughoudend om met data-experimenten in de publieke ruimte.
• De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen.
• Burgers krijgen meer zicht op de gegevens die over hen zijn opgeslagen en betere mogelijkheden zich uit datasystemen te laten verwijderen.

Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) (programma)

• Digitalisering vraagt tegelijkertijd om realisme. Niet alles kan online en op afstand. Digitale innovaties zijn veelal op het individu gericht, met als risico dat eenzaamheid toeneemt. De overheid moet daarom ook blijven investeren in andere oplossingsrichtingen.
• Eén uitvoeringsorganisatie krijgt de verantwoordelijkheid over alle informatie die er over een asielzoeker beschikbaar is. Die informatie moet laagdrempelig raadpleegbaar zijn op elk moment in het asielproces en voor alle betrokken organisatie.
• overheid moet digitalisering en technologisering van de bouw stimuleren en faciliteren.
• Eén ministerie moet coördinerend zijn voor het thema digitalisering en daarin een aansturende rol spelen.
• Voor digitalisering is een meerjarig investeringsprogramma nodig.
• Waarden en normen gelden ook voor de digitale wereld. De overheid moet zorgdragen voor het ontwikkelen en toepassen van digitale 'spelregels'.
• Niet iedereen kan in een digitale samenleving goed meekomen. Hier moet aandacht voor zijn. Zo moet de overheid afspraken maken met het bedrijfsleven om kwetsbare groepen te beschermen tegen cybercrime.
• Overheidsdienstverlening dient in principe ook voor groepen met een achterstand in de digitale samenleving goed bereikbaar te zijn.

Socialistische Partij (SP) (programma)

• 'Commissie-Digitalisering' adviseert de politiek de maatschappelijke gevolgen van technologische ontwikkelingen en doet voorstellen voor aanvullende burgerrechten in het digitale tijdperk.

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) (programma)

• Toevoegen van digitalisering aan onderwijsprogramma op de basis- en middelbare school.
• Verplichting voor mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten om meer hoorcolleges op een voor studenten toegankelijke manier online aan te bieden.
• Digitale proefcolleges door mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten zodat aankomende studenten vaker meteen een studie kiezen die bij hen past.
• Digitaal onderwijs voor zieke leerlingen of leerlingen met een lichamelijke beperking.
• Zorg die zoveel mogelijk dicht bij huis plaatsvindt, en waar mogelijk zelfs digitaal. Zo kunnen zorgaanbieders de gezondheidstoestand van patiënten op afstand monitoren.
• Versterken van de digitale bekwaamheid van zorgpersoneel om zo zorg slimmer te organiseren en uiteindelijk meer tijd vrij te maken voor contact met de patiënt.
• Bredere inzet van digitale zorg en ondersteuning in de gehandicaptenzorg.
• GGZ-patiënten die digitaal geholpen willen en kunnen worden, moeten die mogelijkheid ook aangeboden krijgen. Digitale zorg alleen mag nooit de norm worden in de GGZ.
• Slimme, digitale oplossingen (eHealth, zorg op afstand) in het basispakket.
• Stimuleren van digitale zorg.
• Vrijwilligers mogen helpen om politiedossiers te digitaliseren.
• Behoud van de mogelijkheid om niet alleen digitaal met de overheid contact te hebben, maar ook per post.
• Coördinatie binnen het kabinet voor digitale onderwerpen.
• Eén online identiteit voor iedere Nederlander om zich online te kunnen identificeren.
• Een toezichthouder voor algoritmen om willekeur en discriminatie te voorkomen.
• De overheid zet zich in om te zorgen voor snel(ler) en toegankelijk internet door het hele land.

Partij voor de Vrijheid (PVV) (programma)

• In het verkiezingsprogramma van de PVV wordt niet over digitalisering gesproken.