Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft zoals verwacht voor de 'Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma' gestemd, die de inlichtingendiensten meer mogelijkheden geeft. Naast coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie stemden ook GroenLinks-PvdA, Volt, BBB, Omtzigt, Den Haan, Gündogan, JA21 en PVV voor de wet.

De nieuwe wet geeft de diensten de mogelijkheid om af te wijken van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017). Daarnaast wordt ook het toezicht aangepast. Zo zal, in plaats van bindende toetsing vooraf door de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB), er tijdens en na de inzet van een bevoegdheid toezicht plaatsvinden door de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CTIVD). Tevens wordt het makkelijker om internetverkeer dat via de kabel loopt af te tappen.

Een andere aanpassing is dat het mogelijk voor de diensten wordt om tijdens een lopend onderzoek, waarbij een aanvaller overstapt naar een nieuwe server of apparaat, deze te blijven volgen zonder dat er eerst toestemmingsaanvraag moet worden ingediend. Daarnaast worden bulkdatasets, die uit onderschepte gegevens bestaan, standaard anderhalf jaar bewaard, maar kan die periode steeds worden verlengd. Iets waar de toezichthouder eerder nog kritisch over was. De Kamer ging akkoord met een voorstel van D66 om vanaf de derde verlenging extra streng te toetsen of dit nodig is.

'Niet de buurman'

Zowel bij experts als in de Kamer zijn en waren er zorgen over het wetsvoorstel. "De cyberactiviteiten van landen met een offensief cyberprogramma zijn het oogmerk van deze wet. Met deze wet gaan we dus achter de Russen aan en niet achter de buurman aan. Er zijn zo ongelofelijk veel andere mogelijkheden om achter de buurman aan te gaan, als dat nodig zou zijn, dat we daar deze wet helemaal niet voor nodig hebben; daar zijn heel veel andere mogelijkheden voor", liet demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken vorige week tijdens een debat over het wetsvoorstel weten.

De bewindsman reageerde op vragen en zorgen dat de inlichtingendiensten straks hele wijken zouden kunnen aftappen. "Het zou dus de minst efficiënte, eigenlijk de minst subsidiaire, manier zijn om bekende bedreigingen die er eventueel in een wijk zouden zijn, te lijf te gaan. Dit gaat over landen met een offensief cyberprogramma en over ongekende dreigingen die je op het spoor zou willen komen en daarom is die data-interceptie nodig. Het gaat dus per definitie niet om een wijk of om de buurman." Daarbij stelde De Jonge ook dat het aftappen van hele wijken niet kan en mag.