Onderstaande quote is tot mijn verbazing verdwenen. Ik kan hem tenminste niet meer terugvinden terwijl die volgens mijn herinnering in dit topic stond.
Omdat ik behoorlijk veel werk heb gestopt in mijn onderstaande reactie, hoop ik, dat deze wèl geplaatst wordt.
Door Anoniem: Zijn er nog wel normen en waarden over of heersen overal al de wetten van de unipolaire graai-jungle?
Dit is een onechte tegenstelling omdat mensen nooit zonder waarden en normen kunnen en daarom
altijd (verschillende) waarden en normen hebben - hoe die er dan ook uitzien. Dus de wetten van de unipolaire graaijungle zijn óók gebaseerd op (bijbehorende) waarden en normen, alleen zijn dat niet alleen de fraai klinkende en aangeprezen waarden van het liberalisme, maar ook minder fraaie en verstopte "kannibalistische" waarden, zoals het recht van de sterkste en de macht van geld.
De wetten van de unipolaire graai-jungle, oftewel van het Angelsaksische kapitalisme dat zich over de hele wereld heeft gevestigd werken omdat
ondersteunende waarden en normen impliciet zijn vastgelegd, voorondersteld en uitgewerkt in wetten, die (particuliere) eigendom van kapitaal en kapitaalgoederen (productiefactoren) regelen.
Het zijn de grondslagen van het economische systeem waaraan iedereen zich moet houden om überhaupt als actor op te kunnen treden. Of je nu een grote onderneming hebt of een kleine consument bent, iedereen moet opereren volgens de waarden en normen die in dit systeem zijn uitgewerkt. De manier waarop e.e.a. in wetten is vastgelegd en de historische vervolgontwikkeling daarvan (opgebouwde machtsposities) bepaalt bijvoorbeeld grotendeels of je kans maakt om een nieuw product succesvol op de markt te brengen.
Machtsvorming is voor een groot deel bepaald of mogelijk gemaakt door wetgeving. Daarbij is ook een heleboel
niet in wetten vastgelegd, waardoor er wetsvrije, rechtsvrije ruimtes ontstaan waarin machtsvorming op
ongereguleerde wijze plaatsvindt.
Machtsvorming die zich gedurende eeuwen heeft opgebouwd heeft diep in de samenleving vastliggende
structuren uitgekristalliseerd. Er ontstaat een kasten-, standen- of klassensysteem in de samenleving, dat voor veel mensen hun levenspad inkadert.
Het voorkomen van extreem rijke mensen in de top van de samenleving, bijvoorbeeld, is mogelijk gemaakt door wetgeving, die door rechtshandhaving afgedwongen kan worden en die zo nodig kracht bij gezet kan worden door toepassing van fysiek geweld.
Elites worden, kortom, gecreëerd en kunnen dus
in principe anders geconfigureerd worden.
Het toepassen van fysiek
geweld is ook geregeld in wetgeving. Of ik jou een mes tussen je ribben steek of jouw land met mijn leger overval is alleen een
schaalverschil.
Naarmate het rechtsgebied mondialer/ supranationaler wordt is de wetgeving
dunner en daardoor wetshandhaving en het afdwingen van recht moeilijker. Welke grootmacht laat zich de wet door een andere grootmacht voorschrijven?
Met andere woorden, op dit niveau geldt het
recht van de sterkste; de sterkste bepaalt wat voor recht - dus wiens waarden en normen - er gevolgd gaat worden.
Het ultieme middel om dit af te dwingen is een oorlog beginnen, maar ook alle andere denkbare vormen van beïnvloeding van mensengroepen vinden plaats.
Elke (fysieke) oorlog wordt voorafgegaan door een
informatie-oorlog: een "vriend" die beschermd moet worden of een "vijand" die bestreden moet worden moet eerst als zodanig in de geest van mensen geïntroduceerd worden.
Naarmate de vriend of vijand zich fysiek verder van je vandaan bevindt wordt het moeilijker om zicht te krijgen op de situatie; de situatie met een buurman die mij door zijn lawaaierige levensstijl het leven zuur maakt is gemakkelijker te peilen/ interpreteren dan staatshoofd Poetin die met zijn leger een Special Military Operation in zijn buurland begint.
Uiteraard speelt communicatie ook een belangrijke rol om zicht te krijgen op wat er gebeurt.
Maar dan nog, gaat het om iets willen begrijpen of om de ander gewoon een kopje kleiner te maken?
Een legertank is de materiële uitdrukking van een bepaalde set van waarden. De communicatiemogelijkheden van een tank liggen vast. Amerikaanse, Russische en Chinese tanks spreken allemaal dezelfde taal.
Door een bepaalde set van waarden en normen is Amerika op een gegeven moment in de geschiedenis een
imperium geworden, op de historische schouders van de Britten en die weer op die van hùn voorgangers: de Hollanders. Deze drie wereldrijken hebben achtereenvolgens hun kapitalistische waarden en normen aan de hele wereld op kunnen leggen; nu regeert het (laat)kapitalisme, op wereldmarkten.
Na de implosie van de Sovjet-Unie (in 1991) is het imperium van Amerika versterkt, het is een hegemon geworden, had geen concurrentie meer. Potentiële concurrent Europa werd versterkt in de invloedssfeer van de V.S. gebracht door het ontwikkelen van de Europese Unie en het verder "atlanticeren" van de NAVO.
Elk imperium heeft een militaire macht tot zijn beschikking.
Door ontwikkelingen binnen het (wereld)kapitalisme wordt de Amerikaanse hegemonie in toenemende mate aangevochten door opkomende economieën i.h.b. China. Er tekent een zich
accelererende herschikking van de mondiale machtsverhoudingen af waardoor de
unipolaire macht van de V.S. aan het verdwijnen is.
Een belangrijke draagpijler van deze macht, de
petrodollar, wordt door Saoedi-Arabië, doorgezaagd. Dit zal enorm negatieve gevolgen hebben voor het aanzien van de dollar in de wereld en daarmee voor de bereidheid om deze te accepteren als "wereldgeld" ('reserve currency').
De dollar is ook een materiële uitdrukking van een bepaalde set van (Amerikaanse) waarden.
De Amerikanen leven al decennia boven hun stand, hun schuld stijgt en stijgt en het ziet er niet naar uit, dat ze die ooit nog kunnen terugbetalen. Ze zijn zichzelf aan het vastdraaien. What to do?
De reflex van de zich bedreigd voelende Amerikanen lijkt op 'doubling down', een zich samentrekken/ versterken en uitbreiden van de eigen praktijken (oorlogsvoering in Oekraïne en Palestina) plus plannen om China daarna aan te vallen. Dat is de reflex die
paranoia versterkt - iets wat bij de Amerikanen altijd al 'round the corner' ligt.
Dit leidt tot het trekken van een scherpe lijn in de wereld tussen "vrienden" en "vijanden", waarbij het recept simpel is: elk land dat zich niet (direct) schaart achter de V.S. en zichzelf niet (volledig) aan haar dienstbaar verklaard wordt als vijand beschouwd.
Geopolitieke polarisatie dus - wat eigenlijk
illiberaal is (maar dat ter zijde).
Nu wordt het management van Kaspersky op de zwarte lijst gezet; een 'preemptive strike', zeg maar.
De reflex van de V.S. is die van een 'empire' dat een neergaande ontwikkeling voor zich ziet en dat niet kan accepteren.
De investeerder en hedge fundmanager
Ray Dalio heeft een inzichtelijk animatiefilmje over dit krachtenspel gemaakt met de titel: Changing World Order:
https://www.youtube.com/watch?v=xguam0TKMw8 (duur: 44 minuten)
Dalio heeft een sterk economisch bepaalde visie omdat hij geld belegt, waardoor de onderliggende waarden en normen van de 'changing world orders' niet echt in beeld komen, maar die zijn er wel!
Waarden en normen zijn altijd het
meest verborgen onderdeel in de samenleving. Wat drijft, wat bezielt mensen?
Waarden zijn ook niet zo "hard" als cijfers, dus moeilijker meetbaar, maar ze zijn de dragers van het menselijke handelen, datgene wat bepaalt
hoe mensen handelen.
De laatste drie imperia zijn allemaal ontwikkelingen van het kapitalisme. Dalio voorziet een nieuwe (kapitalistische) Chinese wereldorde.
Daar ben ik niet bang voor.
Waar ik wel bang voor ben is, dat
a/ (een praktische overweging) de Amerikanen in hun "doodsstrijd" meer kapotmaken dan mij lief is, m.n. Europa, en dat
b/ (een theoretische overweging) het kapitalisme eerst getransformeerd moet worden naar een
mensvriendelijker vorm van economie voordat echt sprake kan zijn van vooruitgang, die óók humaan is en daarmee onze
menselijkheid redt.
Het kapitalisme moet m.i. radicaal bijgeschaafd worden om iets te kunnen doen aan de machtsvorming die ermee gepaard gaat. Het leidt tot een verkeerde vorm van machtsvorming - te particularistisch - en daarmee tot een verkeerde vorm van prioriteitenstelling - dat is namelijk óók een machtskwestie.
Verkeerde beslissingen worden genomen door mensen met verkeerde belangen. Dat is het probleem.