De AP heeft een Catch-22 gecreëerd als vrijbrief voor onnodige privacy-aantastingDoor Anoniem: Door dingetje: Er mag juist te veel onder de AVG/GDPR, er wordt vanalles weggezet onder 'gerechtvaardigd belang', zelfs marketing gaat boven privacy van burgers. Wat heb je dan nog aan privacywetgeving?
Dat marketing boven de privacy van burgers zou gaan is marketing van degenen die dat wel zouden willen. Trap er niet in.
Waar het vandaan komt is overweging 47 van de AVG. Ik citeer hem hier volledig, maar dat ene fragmentje over direct marketing (dat staat er namelijk) is alleen de laatste zin van dit geheel:
(...) De verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van direct marketing kan worden beschouwd als uitgevoerd met het oog op een gerechtvaardigd belang.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R0679&from=NL#rct_47Je kan dit alleen interpreteren alsof alle sluizen open staan voor direct marketing als je die laatste zin uit zijn context licht. Maar die context is er wel, als dat zinnetje los daarvan had moeten worden geïnterpreteerd was het in een aparte overweging gezet.
(...)
Zo'n overweging vormt een geheel, ze zetten niet zomaar dingen bij elkaar die geen donder met elkaar te maken hebben. Zoals ik al schreef: als het een ander onderwerp was geweest was het ook een andere overweging geweest. Het feit dat ze het bij elkaar in dezelfde overweging zetten
heeft betekenis. En dus is de interpretatie dat die zin over direct marketing alle sluizen open zet klinkklare onzin. Mensen die graag ongehinderd hun gang willen gaan met marketing interpreteren het graag zo, en dragen die interpretatie ook graag uit. Maar ze lichten die zin uit zijn context, doen net alsof die los staat van de rest van de overweging, en dat is een grove misinterpretatie van wat er staat. Trap daar niet in.
Mee eens. Met als aanvulling dat de marketing van het onjuiste idee dat de AVG ongelimiteerde data-verwerking toe zou staan voor (bijvoorbeeld) marketing op grond van een "gerechtvaardigd belang", helaas een tijd lang behoorlijk succesvol lijkt te zijn geweest bij een belangrijke doelgroep, namelijk die van Nederlandse rechters. Daarin lijkt nu een soort kentering te komen. Of die gaat doorzetten, weet ik niet.
-- De bedenkelijke rol van de AP - toelichting aan de hand van de casus Vattenfall --De AP heeft hierin ook een uiterst bedenkelijke rol gespeeld. Ik zal dit toelichten aan de hand van een recente casus waarbij ik zelf als burger betrokken ben.
In mijn geval heeft het energiebedrijf Vattenfall jarenlang mijn geboortedatum (die ze op een ook voor henzelf onduidelijke manier in handen hadden gekregen) gebruikt voor marketing-doeleinden, zonder mijn toestemming of medeweten. Nu hebben ze aangegeven dat, aangezien ze nu vinden dat ik daar bezwaar tegen heb gemaakt, ze hiermee zijn gestopt. Vattenfall impliceert daarmee een "opt-out" voor de verwerking van het persoonsgegeven "geboortedatum" voor marketing-doeleinden. Dat is natuurlijk onjuist, het moet een "opt-in" zijn, met andere woorden: toestemming van de betrokkene (het data-subject) zou voor een dergelijk gebruik van persoonsgegevens vereist moeten zijn.
Zo'n opt-in betekent dat er in de fysieke wereld nog steeds "ongeadresseerd reclamedrukwerk" in je brievenbus mag worden gegooid, maar geen reclamedrukwerk waarop bewoners met naam en toenaam worden benaderd omdat een bedrijf achter hun namen heeft weten te komen. Of waarin bewoners gefeliciteerd worden met hun verjaardag, die het bedrijf blijkt te weten. Ik zie dat in de fysieke wereld ongevraagd reclamedrukwerk inmiddels ongeadresseerd wordt verspreid. Waarschijnlijk is dat omdat het bewijsmateriaal van een overtreding (namelijk een op persoonsnaam geadresseerde, fysieke envelop) zo makkelijk voorhanden is, waardoor burgers makkelijk een klacht kunnen indienen.
Op het internet is het bij gerichte ("targeted") marketing-activiteiten veel moeilijker om te achterhalen en te bewijzen welke persoonsgegevens een bedrijf dat iets wil verkopen, of een ingeschakeld marketing-bedrijf, heeft gebruikt. Daarom is
dataminimalisatie aan de bron belangrijk.
In bovengenoemde casus m.b.t. Vattenfall heb ik Vattenfall om die reden verzocht om mijn geboortedatum, waar een energieleverancier niets mee te maken heeft, alsnog uit al zijn bestanden te verwijderen. Vattenfall heeft dit geweigerd. Zie mijn posting van 03-03-2025 onder:
https://www.security.nl/posting/860637/ ("Onaanspreekbaarheid deel 2 - Vattenfall en function creep").
-- Meer duidelijkheid gewenst van de kant van de AP; BSN en geboortedatum --Ik zou het verwelkomen als de AP duidelijk zou aangeven dat leveranciers van goederen (wasmachines), vloeistoffen (water) of van energie (elektriciteit, gas) niet de geboortedatum van klanten mogen opeisen, en deze moeten verwijderen als ze die persoonsgegevens op illegale of onduidelijke wijze in handen hebben gekregen.
Als de AP dat niet duidelijk aangeeft, bijvoorbeeld op haar website, dan zou ik in bovengenoemde casus zelf een klacht bij de AP moeten indienen. Maar dan gaat de AP weer klagen dat ze te weinig budget en capaciteit hebben en daarom geen "prioriteit" geven aan handhavend optreden tegen zo'n overtreding als die van Vattenfall. Dus blijven bedrijven zoals Vattenfall dan gewoon hun gang gaan.
Op de site van de AP is wel een pagina gewijd aan het BSN-nummer (geen "bijzonder" persoonsgegeven ex art. 9 AVG, maar volgens de AP "wel gevoelig" - wat ook klopt). De AP schrijf onder andere:
Een geboortedatum is minstens even gevoelig als een BSN, omdat het niet alleen identificerend is, maar ook "real-world" informatie geeft over de betreffende persoon. Maar over de (on)rechtmatigheid van het opeisen van een geboortedatum geeft de AP op haar site geen duidelijkheid,
-- De AP geeft een vrijbrief voor privacy-schending --Een extra probleem is dat als iemand bij een particuliere organisatie (bijvoorbeeld een winkel of een energieleverancier) aangeeft dat hij
niet wil dat zijn geboortedatum verwerkt wordt, deze geuite wens formeel kan worden opgevat als een "verzoek op basis van de privacyrechten uit de AVG". Daarover schrijft de AP op haar site:
Dit leidt tot het probleem dat als ik
niet wil dat een organisatie mijn geboortedatum verwerkt, die organisatie vervolgens kan zeggen: "Ja, maar
omdat u dit te kennen geeft, geldt dat als een verzoek op grond van de AVG, en daarom moeten wij u identificeren, en wel aan de hand van... uw geboortedatum!"
Dit is dus een Catch-22. Op deze manier kan een willekeurige winkelier die via een data-handelaar op illegale wijze aan mijn geboortedatum is gekomen, deze blijven verwerken. Want als ik er niet tegen protesteer, kan de winkelier ermee doorgaan. Maar als ik er wel tegen protesteer, dan geldt juist mijn verzoek om verwijdering als een grondslag voor de verwerking van het persoonsgegeven.
Op deze manier geldt de Wet van de Jungle, ook wel bekend als het recht van de sterkste. Dat is precies waar Vattenfall in de door mij genoemde casus nu misbruik van maakt. Net als hoogstwaarschijnlijk talloze andere particuliere organisaties.
Op haar site lijkt de AP dit misbruik zelfs aan te moedigen, als "inspiratie":
Ter inspiratie vindt u hierna een aantal manieren waarop u iemands identiteit kunt vaststellen. Het is aan u om te bepalen welke manier het meest passend is gelet op de situatie.
-- Via een bestaand inlogsysteem: bedrijven met een webshop hebben vaak al een beveiligd inlogsysteem voor klanten. Het uitoefenen van iemands privacyrechten kunt u dan in dat systeem integreren.
-- Een vorm van meerfactorauthenticatie: u gebruikt hiervoor de klantgegevens uit uw eigen administratie ter controle. Hierop zijn veel variaties mogelijk. Bijvoorbeeld:
* Na het ontvangen van een verzoek via e-mail vraagt u om een bevestiging per sms. Dit mobiele nummer moet dan kloppen met de klantgegevens uit uw administratie.
* U vraagt per e-mail om een bevestiging van het telefonische verzoek. Dit e-mailadres moet dan kloppen met de klantgegevens uit uw administratie.
* U vraagt om de laatste 3 cijfers van het rekeningnummer, de geboortedatum en/of het klantnummer ter controle.-- Langskomen en ID tonen: u kunt mensen vragen om langs te komen en hun ID-bewijs aan u te tonen zonder een kopie te maken. Let op: u mag hiermee geen drempel opwerpen om inzage te geven. Bijvoorbeeld wanneer iemand niet in de buurt woont. Bied dit daarom alleen als alternatief aan.
Bron:
https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/themas/basis-avg/privacyrechten-avg/voor-organisaties-privacyrechten-in-de-praktijk (vetmarkering/cursivering van mij)
Het gaat hier om wat in de volksmond de "AVG-check" wordt genoemd - een informele, door de AP als "inspiratie" betitelde vrijbrief voor willekeurige particuliere organisaties, inclusief commerciële dienstverleners, om de privacy van mensen zonder feitelijke noodzaak aan te tasten.
Het persoonsgegeven geboortedatum werkt natuurlijk ook helemaal niet om een klant te identificeren, want ik en de meeste andere mensen hebben onze geboortedatum al honderden of duizenden malen moeten verstrekken "ter identificatie", aan instanties waar wij geen enkel zicht hebben wat er vervolgens met dit persoonsgegeven wordt gedaan, d.w.z. hoe het verder wordt verwerkt. Als gevolg daarvan kan dit persoonsgegeven op talloze plekken terecht zijn gekomen, en met name ook in de bestanden van data-handelaren. Als een fraudeur echt iets wil, kan die met gemak achter mijn geboortedatum komen, en die van talloze andere mensen.
Zolang de AP zich zo opstelt en deze gang van zaken goedkeurt, maakt de AP maar één ding duidelijk, namelijk dat burgers en hun privacy in de praktijk vogelvrij zijn.
M.J.