DEN HAAG (ANP) - De Tweede Kamer wil dat ongericht opvangen en
ontcijferen van telefoon-, fax- en e-mailverkeer aan banden wordt
gelegd. De fracties zijn verontrust over de technische
ontwikkelingen die het mogelijk maken dat bedrijven, veiligheids-
en inlichtingendiensten of criminelen op grote schaal spraak- en
tekstberichten kunnen onderscheppen.
De Kamer liet zich maandag bijpraten over het zogenoemde
Echelon-netwerk. Dit Amerikaans-Britse spionagesysteem, waarvan de
Nederlandse regering het bestaan lange tijd niet wilde erkennen,
maakt het mogelijk om via satellietschotels en grondstations
miljoenen berichten op te vangen. De informatie kan vervolgens aan
de hand van trefwoorden worden gezeefd, zodat een bescheiden
hoeveelheid relevante berichten overblijft.
Kamerlid Dekker (D66) noemt de ontwikkelingen buitengewoon
zorgelijk, en vindt dat het kabinet snel met maatregelen moet komen
om de privacy van burgers beter te beschermen. Zijn collega's Wijn
(CDA) en Halsema (GroenLinks) constateren dat de Kamer vrijwel
machteloos staat tegen deze praktijken, omdat ze ook met wetgeving
nauwelijks te bestrijden zijn. PvdA'er Van Oven vindt het zaak om
in Europees verband afspraken te maken tegen het onbeperkt
luistervinken. ,,Een simpel verbod volstaat niet''.
De Britse onderzoeker D. Campbell denkt dat er wereldwijd
mogelijk tweehonderd stations zijn die permanent de ether afspeuren
op signalen. Ook Nederland heeft een dergelijke post, in het
Groningse Zoutkamp, zo liet hij de Kamer weten. Er wordt volgens
hem internationaal gefilterd op allerlei informatie, variërend van
terrorisme, criminaliteit, bedrijfsgegevens tot aan de paus en
internationale (hulp)organisaties als het Rode Kruis en Amnesty
International.

In het nieuwe wetsvoorstel Inlichtingen- en Veiligheidsdienst,
dat nog door de Tweede Kamer moet worden behandeld, krijgt de BVD
de mogelijkheid om te participeren in netwerken als Echelon.
Informatie 'via de lucht' mag de dienst opslaan en op trefwoorden
onderzoeken. Volgens deskundigen van onderzoeksbureau Jansen &
Jansen zet de nieuwe wetgeving de deur daarmee ook juridisch
wagenwijd open voor grootscheepse afluisterpraktijken.
Berichten zijn via cryptografie vrij eenvoudig te verhaspelen.
Dit is een effectieve en niet zeer ingewikkelde methode tegen
afluisteren, maar de overheid is er terughoudend mee, zegt M.
Wesseling van de privacyorganisatie Bits of Freedom. Politie- en
inlichtingendiensten hebben er juist belang bij dat telefoon- en
dataverkeer makkelijk af te luisteren blijft.

Volgens politicoloog C. Wiebes van de Universiteit van Amsterdam
loopt de grootscheepse inbreuk op de privacy van burgers door de
gigantische omvang van het communicatieverkeer niet zo'n vaart.
Wereldwijd zijn er 1,1 miljard telefoonaansluitingen en zeshonderd
miljoen internetgebruikers. Naar verhouding wordt slechts een zeer
klein deel van de berichten eruit gevist, aldus Wiebes.