Door Jos Visser: Ik vind het wel wat verbazingwekkend hoeveel vertrouwen er wordt gehecht aan het stemmen met het potlood. Ook met die procedure is er aanzienlijke ruimte voor fraude, misinterpretatie, beïnvloeding, doorbreking van het stemgeheim en wat dies meer zij. De gang van zaken in Rotjeknor op het moment moge daar een aanduiding voor zijn, en ook in het Bush/Gore verkiezingsdebakel in Florida was er genoeg mis in de districten waar op de oude vertrouwde manier werd gestemd.
Je slaat de plank mis. Een stemcomputer is een middel. Het middel op zich is al niet transparant en is dus zonder 1 op 1 hertelling van papiertjes tegen de inhoud van het geheugen niet te vertrouwen. Daar komen dan de zwakten in de procedures bovenop.
Een stemproces op de schaal van een land is altijd een statistisch gebeuren, met bijbehorende foutmarge en vertrouwensinterval. De gedachte dat op de stem nauwkeurig en betrouwbaar kan worden geteld is een waanidee. Zelfs in verenigingen waar bij handopsteking op de ALV wordt gestemd gaat er nog genoeg mis om een interessante en lezenswaardige stapel aan jurisprudentie op te leveren.
Dan heb je de grondslag van de democratie niet begrepen: het gaat er om dat het zo betrouwbaar mogelijk is. Als je van mening bent dat het stemmen en tellen niet nauwkeurig genoeg gebeurt hoor je daar op te controleren en tegen op te treden middels een procesverbaal. Bij stemmen met een potlood valt dat transparant nog te controleren, bij een computer absoluut niet.
Het democratisch stemgebeuren is een ideaal. Iedere daadwerkelijke procedure, met potlood of met computer, is een benadering van dat ideaal. Je kan alleen je best doen dat ideaal zo dicht mogelijk te benaderen. De ene of de andere methode op voorhand principieel superieur verklaren is stupide.
Er wordt hier niet uit voorhand bepaalt, de uitslag van een stemcomputer is niet betrouwbaar en dat is bewezen. Omdat het middel niet transparant is voor ieder die correct stemmen wil controleren/monitoren. Als het middel al niet betrouwbaar is moet je het niet gebruiken. Zeker niet als het ook nog eens voor honderden stemmen in een keer dicteert wat de uitslag is.
Ja, bij stembiljetten kan je die ook stelen, dupliceren, manipuleren en een hele berg tegelijk in de stembus doen. Maar dat is een procedurele kwestie. We hebben er in NL voor gekozen dat _iedereen_ het recht heeft om bij verkiezingen te controleren of de kieswet wordt nageleefd. Zodra een middel niet controleerbaar is bij het uitbrengen van de stem en de uitslag niet gecontroleerd kan worden zonder de stemming dubbel te doen is het wat mij betreft duidelijk dat het stemmen met een potlood inzichtelijker en betrouwbaarder te controleren is.