Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet
en maak kans op zijn boek "De wet op internet".

Arnoud is van alle markten thuis, maar vindt vooral in technische / hacking vragen een uitdaging. De Juridische vraag is een rubriek op Security.nl, waar wetgeving en security centraal staan. Elk kwartaal kiest Arnoud de meest creatieve vraag, die dan zijn boek zal ontvangen.

Vraag: Op fora en community's worden in toenemende mate "andermans" namen als gebruikersnamen geregistreerd. Een recent voorbeeld hiervan is het @radio1journaal account op Twitter, wat niet beheerd werd door de NOS of de NPO. Op last van Tim Overdiek is dit gesloten. Daarnaast zijn er nationaal en internationaal tal van fake accounts (veelal BN'ers). Als er voor een betrokken persoon of bedrijf imagoschade dreigt op te lopen wordt een dergelijk account geblokkeerd, verwijderd of overgedragen aan "blijkbaar" de wettige eigenaar. Maar bestaat dat eigenlijk wel, de 'wettige' eigenaar van een gebruikersnaam?

Antwoord: Dit probleem is al haast zo oud als internet zelf. Of in ieder geval zo oud als het commerciële internet.

Namen van bedrijven, instellingen en personen zijn tot op zekere hoogte wettelijk beschermd. Bedrijven en instellingen hebben handelsnamen, die hun concurrenten niet zomaar mogen gebruiken. Ook kunnen namen van bedrijven, instanties, producten en diensten als merk worden vastgelegd. Copyright op namen is niet mogelijk: copyright of auteursrecht beschermt alleen creatieve uitingen in de zin van teksten, foto's, films en dergelijke. Een naam is daarvoor te kort. Ok, tenzij je een haiku als bedrijfsnaam neemt, maar dat is over het algemeen te lang voor een gebruikersnaam op Twitter of een forum dus dat laat ik buiten beschouwing.

Een handelsnaam- of merkhouder kan anderen verbieden deze naam commercieel te gebruiken in een situatie die valse concurrentie oplevert (even kort geformuleerd). De concurrent van Bakker Jansen mag zich dus niet zomaar "Bakker Janssen" noemen - mits hij in de buurt zit, want handelsnaamrechten zijn geografisch beperkt. Als Janssen in Groningen zit, heeft de Limburgse Jansen het nakijken. Merkhouders staan sterker: Janssen mag zijn nieuwe baksel niet "Cakey from Space" noemen als Jansen die naam al als merkproduct heeft vastgelegd.

En als je als persoon een merk "bent", kun je ook je eigen naam als merk laten registreren. Zo is RUUD GULLIT een merk voor kleding, badartikelen en sport (hoewel gek genoeg niet voor rastapruikjes).

Op zeker moment kregen wat slimme jongens door dat merkhouders niet wisten hoe internet werkten, en registreerden allerlei merknamen als domeinnaam. Dat vonden die merkhouders niet leuk, en die begonnen stapels met rechtszaken. Daardoor zitten we nu met uitgebreide maar vrij eenzijdige jurisprudentie: als een merkhouder last heeft van een domeinnaam en er zit ook maar het geringste luchtje aan het gebruik door de wederpartij, dan wint de merkhouder die rechtszaak.

Hetzelfde lijkt mij van toepassing te zijn op Twitteraccounts, e-mailadressen en alle andere plekken waar je een naam in kwijt zou willen. Ik zou dus verwachten dat een Twitteraccount "radio1journaal" dat zakelijk gebruikt wordt, of dat schade toebrengt aan het imago of de reputatie van het echte Radio 1 Journaal op grond van de merkenwet afgesloten kan worden.

Geheel los daarvan heeft Twitter zelf besloten dat zij zulke accounts niet willen. Omdat het haar dienst is, kan ze in principe alles en iedereen weigeren op als ze daar zin in heeft. Twitter staat in haar recht als ze bv. de letter 'f' niet meer in accountnamen wil hebben. Dus als zij beslist dat ze geen accounts wil toelaten die lijken op andermans merk, dan mag dat.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. In 2008 verscheen zijn boek "De wet op internet".