Engeland is in Europa het land met het minste privacy voor de burger. Het heeft ook de meeste controlemaatregelen, zoals het alomtegenwoordige cameratoezicht. De vriendelijke ongewapende bobby is niet meer dan een zorgvuldig gecultiveerde mythe. Midsomer Murders beschrijft de Idylle van een verloren gegaan landelijk paradijs – de dagelijkse realiteit is juist snoeihard, zeker in de grote steden. Engeland strijdt vooral tegen ‘vandalen’ en hooligans, de onderklasse van de traditionele klassenmaatschappij die Engeland nog steeds is. Het hard aanpakken van die onderklasse is overigens ook een eeuwenoude traditie. Met als gevolg dat deze omvangrijke klasse het wettelijk gezag alleen kent als een repressieve en intimiderende instelling. Zij eist nu de aandacht op, met de omvangrijkste zomerrellen ooit. Een verdere uitbreiding van de toch al zeer strenge Britse regels ligt in het verschiet.

De Britse overheid noemt het tuig yobs, vergelijkbaar met ons begrip hangjongere, relschoppers, bendeleden, criminelen, van alles. Maar niet: een politieke beweging. Iemand die een tv uit een winkel steelt is immers gewoon een dief, een ‘common criminal’.

Er bestaat echter wel een politieke laag onder de rellen. Wat we zien is een opstand van de stedelijke onderklasse, in de financiële hoofdstad van de wereld waar het flitskapitaal en de bankiersbonussen letterlijk zichtbaar zijn in het straatbeeld. Arm zijn is erg, arm zijn waar velen uitbundig en uitdagend rijk zijn, is heel veel erger. Tel daarbij op dat die Britse bovenlaag de laatste maanden zeer slecht in het nieuws kwam. Met de ophef rond Murdoch die de politiek bepaalde en de politie betaalde. Met nog doorstijgende bonussen voor de financiële elite. Met een overheid die op grote schaal en zeer openlijk intiem is met het grote geld. Met een vast patroon van excessief politiegeweld dat met de mantel der liefde bedekt word. Voor onaangepast tuig is er niets anders dan de knoet, voor het aangepaste tuig van de News of the World en de banken is blijkbaar een vermanend vingertje genoeg.

De conclusie van de Britse overheid dat het ‘gewoon’ straattuig is dat loopt te rellen, zonder enige politieke achtergrond, is gebaseerd op het gegeven dat er geen eisen geformuleerd zouden zijn. Deze conclusie is hier te lande voetstoots overgenomen. De rellen begonnen met een protest tegen het structurele excessieve politiegeweld. Dat is blijkbaar geen acceptabele politieke eis, dus als je dat eist ben je een gewone boef. De ‘common criminals’ zullen dan ook primair justitieel worden aangepakt. Zonder handschoenen. Dirty Harry, in de vorm van de gewezen New Yorkse politiebaas Bill Bratton, is al ingevlogen.

Het gaat niet helpen.

Zo gaat het in Engeland al jaren: zonder handschoenen. Zero tolerance is default. De onderklasse krijgt de overheid op zijn dak en achter de voordeur. Terwijl de huidige geweldsexplosie juist overduidelijk aantoont dat deze keiharde aanpak faalt. Maar de logische koers is kennelijk om dan maar nog harder te gaan: dreigen met het leger en met rubberen kogels. Dat is wat er nu gebeurt. En als de rubberen kogels niet helpen, dan volgen gewone kogels, zoals in Noord-Ierland. En dan? Dan zal, net als daar, de bevolking uiteindelijk terugschieten.

Dat met scherp schieten zal de politie overigens moeten doen. Het overgrote deel van het voetvolk van het Britse leger komt uit dezelfde sociale klasse als de relschoppers. Sterker nog, veel Britse militairen zijn ooit voor de keuze gesteld: dienst of jeugdgevangenis. De inzet van hen tegen de eigen bevolking is dus niet erg slim. Dat is het nooit, zoals ook Assad en Khadaffi door massale desertie ondervonden, maar in Engeland zelfs verbijsterend dom. Maar geef toe, dreigen met het leger klinkt natuurlijk wel lekker daadkrachtig.

De Engelse geschiedenis levert zelf het overtuigende bewijs dat zero tolerance geen oplossing is. Engeland had vroeger de zwaarste straffen ter wereld, van honderd zweepslagen voor roken via levenslange verbanning naar een strafkolonie voor Ieren en broodstelers tot de doodstraf voor zowat alles wat erger was. Dit superstrenge regime heeft nooit geholpen. Er is niet minder om gestroopt, er werd niet minder gerookt en Ierland werd toch onafhankelijk. Sterker nog, Groot-Brittannië is van oudsher één van de meest criminele landen van Europa, met een grote onderklasse die geen ander leven kent dan de misdaad. Deze groep staat volledig buiten de maatschappelijke orde en de wet. Deze outlaws bestaan al eeuwen – hun geschiedenis gaat zelfs terug tot aan Robin Hood in de twaalfde eeuw.

Maar nu. Wat kan de Britse overheid anders doen dan hard harder hardst optreden? Ik zeg: afkopen dat schorriemorrie. Geef ze net genoeg geld dat ze niet de boel afbreken. Geef ze een jeugdhonk zodat ze niet alleen maar rondhangen. Afkopen is goedkoper dan alle waardevolle spullen voorzien van bewakers, camera’s en wat dies meer zij. En het is vooral veel veiliger, zo zonder rondvliegende stenen en molotovcocktails.

Dat je op deze manier mensen beloont voor asociaal gedrag is moreel bezien wellicht verwerpelijk, maar het is de enige methode die werkt. En alle andere methoden hebben bewezen niet te werken.

Maar premier Cameron wil straffen, geen werkende oplossing. De politiek wil optreden, niet oplossen.

Net als bij de opstanden in de Arabische wereld speelt ook in Londen de moderne technologie een significante rol. De beknotting van de internetvrijheid in Egypte leidde tot verontwaardiging van Europese leiders en de VN betitelde Internettoegang als mensenrecht. Nu stelt de Britse regering voor om een avondklok in te stellen op de BlackBerry Messenger service en ook andere sociale media te beperken, omdat de relschoppers deze gebruiken. Dit leverde instemmende reacties van onze leiders op, terwijl Cameron precies hetzelfde doet als Mubarak en Assad. Bedenk dat in de ogen van de Syrische en Libische leiding de opstandelingen ook gewoon vandalen zijn. Dus? Zijn sommigen dieren dan toch meer gelijk dan andere dieren?

De firma RIM, de maker van de BlackBerry, heeft inmiddels beloofd de Britse politie te helpen. Ze twitterde onder meer: ‘We zullen de overheid zoveel mogelijk helpen.’ Hackers hebben daarop een blog van BlackBerry aangevallen De Londense politie meldt extra veel cybercops te zullen inzetten om de uitvoerders van deze trivialiteit voor het gerecht te brengen.

Ook zet de Britse politie de relschoppers online, onder meer met foto’s van Facebook van personen die online toegeven mee te doen. Facebook blijkt maar weer een prima plek om boeven te vangen: voor door niemand opgevolgde oproepen tot rellen op Facebook worden straffen van jaren cel opgelegd. Daarbij geldt dat de uiting op Internet staat als een verzwarende omstandigheid. Het lijkt er veel op dat de politie online beter controleert dan op straat. Nu ja, met dit weer is een kantoor natuurlijk ook wel zo gerieflijk. Op straat is het maar koud en nat, nietwaar. Maar het jagen op dit soort ‘criminelen’ is als een verkeerscontrole op een bospad achterin Siberië: met meer dan 50 miljard webpagina’s is het bereik van iets online per definitie extreem beperkt en weinig belangrijk.

Nu er veroordelingen zijn kunnen we verwachten dat de politieaanwezigheid op Internet blijvend zal groeien. Privacy en mensenrechten zijn kennelijk heel leuk en aardig, maar niet als het om de macht van de eigen staat gaat. Dit signaal is ook in Nederland opgepikt, waar de PvdA-coryfee Diederik Samson pleit voor het alvast uitbreiden van de politiebevoegdheden op Internet voor het geval van rellen. Na kritiek in NRC Next krabbelde hij weliswaar een klein beetje terug, maar Minister Opstelten, toch altijd al een voorstander van meer bevoegdheden voor de politie, zal hier ongetwijfeld wel voor voelen. Dit soort rellen komt immers voor in alle landen, ook bij ons. Dat heb ik als inwoner van Utrecht in ons eigenste Ondiep van heel dichtbij mogen zien. En Opstelten, ex-burgemeester van Utrecht, is een man van het grote gebaar, vooral als het niets kost. Meer bevoegdheden zijn gratis, en dat is veel beter dan de politie bijpassende middelen te geven. Voor de opsporing kunnen de agenten hun privécomputer gebruiken, onder de populaire noemer Bring Your Own Device. Als ze dat dan ook nog thuis doen, is Het Nieuwe Werken ook gelijk ingevoerd.

Door de clash over BlackBerry zijn de Britse yobs in de buurt van Anonymous en halfdochters LulzSec en Antisec beland. Het lijkt erop dat deze elkaar rond de aanstaande verdere beperkingen van internetvrijheid al hebben gevonden. Er is meer dat ze bindt: afkeer van de politie en de gevestigde orde en een voorliefde voor technische hebbedingetjes. Bij elkaar een zeer explosieve cocktail. Zo komt het eindbeeld van de film V for Vendetta het door Anonymous gekozen stijlicoon, het opblazen van het Britse parlement, een forse stap dichterbij.

Door Peter Rietveld, Senior Security consultant bij Traxion - The Identity Management Specialists -

Laatste 10 columns