Is virusscanner geldverspilling?
Bijna alle Nederlanders gebruiken een virusscanner, maar is dat geen weggegooid geld? Veel beveiligingsexperts blijken namelijk geen anti-virussoftware te gebruiken, zo blijkt uit een rondvraag door Wired. De experts redeneren dat als iemand hen aanvalt er een nieuwe techniek wordt gebruikt die virusscanners toch missen. "Als je de gemiddelde beveiligingsexpert vraagt of ze anti-virus gebruiken, zal een behoorlijke gedeelte dat niet doen", aldus Jeremiah Grossman van White Hat Security.
Ook Dan Guido van Trail of Bits gebruikt geen virusscanner. Hij merkt op dat sommige experts het wel gebruiken, omdat ze minder of meer gedwongen worden. In bepaalde industrieën is dit wettelijk verplicht of het kan zin dat de klanten met wie ze werken die dit eisen. "Als dat niet het geval zou zijn, zou niemand in de beveiligingsindustrie het gebruiken."
Effectiviteit
De experts weten dat ze hun software up-to-date moeten en dat ze niet zomaar links of e-mailbijlagen moeten openen. Veel van de experts denken echter ook dat een virusscanner voor het gemiddelde bedrijf niet altijd zin heeft. Volgens Paul Carugati, security-architect bij Motorola Solutions, speelde anti-virus tien jaar geleden nog een belangrijke rol. "Ik wil de noodzaak niet bagatelliseren, maar het heeft zeker zijn effectiviteit verloren", zo laat hij weten.
Goedkoop
Zeker door wetgeving zijn bedrijven verplicht om virusscanners te gebruiken. Sommige experts stellen dat ondernemingen beter voor het goedkoopste product kunnen kiezen, zodat ze het geld dat ze besparen aan veel efficiëntere middelen kunnen uitgeven. Zoals het analyseren van alle logbestanden.
"Bespaar dat geld. Doe je eigen log-analyse, want daarmee zul je de problemen vinden", aldus Andy Ellis, CSO van Akamai. Hij krijgt bijval van Grossman. "Ik denk dat we het geld aan de verkeerde beveiligingsproducten uitgeven. Met name anti-virus en firewalls."
Reacties (27)
Antivirus pakt misschien niet alles, maar wat het wel pakt kun je makkelijk verwijderen of in quarantaine stoppen. Plus dat je nieuwe virussen misschien mist met een scanner, maar als je die een week later alsnog vindt op je systeem dan ben je heel blij met de scanner die je kocht.
Wat ik wel doe met computers die jaren niet geupdated zijn, is die gewoon een weekje laten liggen. En dan offline avast met definities installeren om te kijken hoe erg het is gesteld met die computer. Dat er dan misschien wat malware achter blijft kan je nooit helemaal vermijden, maar het meeste zal dan eraf zijn. Bovendien heeft het geen zin alle malware te verwijderen op een ongepatched systeem. De gebruiker zal dat eerst moeten leren (vooral bij Windows erg ingewikkeld omdat elke stukje windows software weer op een andere manier wil updaten, dan is linux een stuk makkelijker om veilig te gebruiken).
Wat ik wel doe met computers die jaren niet geupdated zijn, is die gewoon een weekje laten liggen. En dan offline avast met definities installeren om te kijken hoe erg het is gesteld met die computer. Dat er dan misschien wat malware achter blijft kan je nooit helemaal vermijden, maar het meeste zal dan eraf zijn. Bovendien heeft het geen zin alle malware te verwijderen op een ongepatched systeem. De gebruiker zal dat eerst moeten leren (vooral bij Windows erg ingewikkeld omdat elke stukje windows software weer op een andere manier wil updaten, dan is linux een stuk makkelijker om veilig te gebruiken).
1 ding, niet alle virussen worden speciaal geschreven om compleet onopgemerkt te worden zolang ze maar schade kunnen aanrichten, oid
Hoewel ik zelf ook antivirus software draai op mijn Windows systemen ik ik er nog nooit E E N melding van gehad. Lijkt me een leuke voor een POLL op security.nl.
"Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Of zoiets.
"Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Of zoiets.
04-03-2012, 12:17 door
cjkos
Door Anoniem: Hoewel ik zelf ook antivirus software draai op mijn Windows systemen ik ik er nog nooit E E N melding van gehad. Lijkt me een leuke voor een POLL op security.nl.
"Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Of zoiets.
"Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Of zoiets.
Ik heb sinds windows 98 geen virus meer gehad,
wel een (niet werkende) trojan in de tijd dat ik ooit McAfee gebruikte. Sinds Norton is me dat niet meer overkomen.
En dat is meteen het probleem, een trojan of keylogger valt volgens de definitie niet onder een virus. Ik zou dus zeker wel iets van firewall installeren en misschien een basic virusscanner. Al is die virusscanner alleen maar om te voorkomen dat je door een 5 jaar oude virus je gegevens verliest.
Verder is volgens mij het huidige risico eerder de phisingmail waar geen enkele security suite tegen helpt.
wel meldingen van websites of afbeeldingen in bing die volgens me virus scanner niet veilig zijn.
04-03-2012, 14:04 door
Bitwiper
Probleem is dat AV makers steeds gelogen hebben dat je 100% veilig bent met hun product. Zie bijv. http://us.norton.com/360/: "Browse, shop, bank and socialize online without worry, annoying slowdowns or disruptions". Pas als je voorbij de reclamefolders kijkt kun je lezen dat je ook je systeem up-to-date moet houden en je hersens moet gebruiken.
Antivirus/antimalware/firewalls zijn niet meer dan een vangnet voor "if everything else fails" en zijn daarbij nog onbetrouwbaar ook. Ik raad gebruikers zeker aan om dit soort software te gebruiken, maar alleen naast een reeks andere maatregelen.
- deels false positives (netcat, pstools, diverse programma's van Nir Sofer);
- soms slaat een virusscanner ineens aan op een malware/website analyse logfile die ik eerder gemaakt heb (bijv. met stukjes obfuscated javascript erin);
- deels op het moment dat ik een verdachte site bezoek of een verdacht bestand download (in een deel van de gevallen is de waarschuwing terecht).
Er zijn omstandigheden waaronder ik antivirus tijdelijk uitzet: i.v.m. performance tijdens het opruimen/kopiëren van veel bestanden zoals foto's, of tijdens het analyseren van verdachte sites/bestanden (maar dan ben ik extra alert en heb zo min mogelijk gelijktijdig "openstaan").
Antivirus/antimalware/firewalls zijn niet meer dan een vangnet voor "if everything else fails" en zijn daarbij nog onbetrouwbaar ook. Ik raad gebruikers zeker aan om dit soort software te gebruiken, maar alleen naast een reeks andere maatregelen.
Door Anoniem: Hoewel ik zelf ook antivirus software draai op mijn Windows systemen ik ik er nog nooit E E N melding van gehad.
De grootste fout je als beveiliger kunt maken is denken dat het bij anderen wel net zo zal zijn als bij jou. Feit is dat ik spam krijg van zombie-PC's die gewoon gecompromitteerd zijn geraakt door malware. Misschien ook wel vanaf jouw PC."Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Bij mij > 100:0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
- deels false positives (netcat, pstools, diverse programma's van Nir Sofer);
- soms slaat een virusscanner ineens aan op een malware/website analyse logfile die ik eerder gemaakt heb (bijv. met stukjes obfuscated javascript erin);
- deels op het moment dat ik een verdachte site bezoek of een verdacht bestand download (in een deel van de gevallen is de waarschuwing terecht).
Er zijn omstandigheden waaronder ik antivirus tijdelijk uitzet: i.v.m. performance tijdens het opruimen/kopiëren van veel bestanden zoals foto's, of tijdens het analyseren van verdachte sites/bestanden (maar dan ben ik extra alert en heb zo min mogelijk gelijktijdig "openstaan").
Kan iemand met verstand van zaken dan ook even commentaar geven op de volgende grafisch zeer gelikte weergave door Kaspersky?
Bij mij ging een bullshit-belletje rinkelen toen ik dit zag. Maar misschien zie ik het verkeerd, kijk zelf even:
http://www.kaspersky.com/viruswatch3
Bij mij ging een bullshit-belletje rinkelen toen ik dit zag. Maar misschien zie ik het verkeerd, kijk zelf even:
http://www.kaspersky.com/viruswatch3
Ik denk dat voor de meeste echte "experts" een virusscanner niet persé nodig is.
Echter komt het wel voor dat ik per ongeluk op een internetsite komt dat besmet/gehackt is en dan is een scanner toch wel handig.
In bedrijfsomgevingen lopen te veel pc noobs rond (wat op zich niet erg is).
Die hebben niet altijd een hoge security awareness en moeten juist beschermd worden d.m.v. een virusscanner.
(zeker als je je bedenkt hoeveel meldingen wij in epo (=mcafee enterprise mgt console) krijgen iedere dag.)
Daarnaast is een scanner slechts 1 van de beveiligingsmethoden.
Echter komt het wel voor dat ik per ongeluk op een internetsite komt dat besmet/gehackt is en dan is een scanner toch wel handig.
In bedrijfsomgevingen lopen te veel pc noobs rond (wat op zich niet erg is).
Die hebben niet altijd een hoge security awareness en moeten juist beschermd worden d.m.v. een virusscanner.
(zeker als je je bedenkt hoeveel meldingen wij in epo (=mcafee enterprise mgt console) krijgen iedere dag.)
Daarnaast is een scanner slechts 1 van de beveiligingsmethoden.
Probleem is dat AV makers steeds gelogen hebben dat je 100% veilig bent met hun product.
Ik zeg tegen onze user: vergelijk het met je auto. Die heeft ook gordels en airbags maar toch rijd je daar geen 200 km/u mee.Heb op verschillende pc's ook verschillende virusscanners draaien, tot op heden geen last van virussen.
1) met Bitdefender, persoonlijke mening misschien, beste en handigste om met te werken ...
2) met windows security essentials draait naar behoren
3) Kaspersky Pure doet zijn werk naar behoren, doch lastige rootkitscanner die veel te lange scannes doet.
Voor een thuisgebruiker die niet op 'rare sites' surft of met de regelmaat van de klok 'malafide software' gaat installeren lijkt mij deze combinatie wel genoeg.
- CCleaner opruimen
- Auslogics Boostspeed (opruimen en prima defragmentatie (niet nodig voor SSD)
- Een van de bovenstaande virusscanners of een ander alternatief ...
- mrt microsoft windows hulpprogramma voor schadelijke software
- EmsiSoft Anti-Malware, waar ook een prima HiJackFree inzit, niet hetzelfde als hijackthis, wel beter.
- Regelmatig je pc eens nakijken alsook de pc de tijd geven om full scans te laten doen wat sommige mensen al wel eens durven te vergeten, daar full scans in sommige gevallen lang kunnen duren.
- PC gebruiken met gezond verstand, dat is wel heel cliché zeker.
- Upgrades van software ... al dan niet automatisch zetten.
Uiteindelijk is er voor elk wat wils.
(dit alles wel uit het standpunt van de thuisgebruiker bekeken want voor bedrijven kan dit wel even anders liggen)
1) met Bitdefender, persoonlijke mening misschien, beste en handigste om met te werken ...
2) met windows security essentials draait naar behoren
3) Kaspersky Pure doet zijn werk naar behoren, doch lastige rootkitscanner die veel te lange scannes doet.
Voor een thuisgebruiker die niet op 'rare sites' surft of met de regelmaat van de klok 'malafide software' gaat installeren lijkt mij deze combinatie wel genoeg.
- CCleaner opruimen
- Auslogics Boostspeed (opruimen en prima defragmentatie (niet nodig voor SSD)
- Een van de bovenstaande virusscanners of een ander alternatief ...
- mrt microsoft windows hulpprogramma voor schadelijke software
- EmsiSoft Anti-Malware, waar ook een prima HiJackFree inzit, niet hetzelfde als hijackthis, wel beter.
- Regelmatig je pc eens nakijken alsook de pc de tijd geven om full scans te laten doen wat sommige mensen al wel eens durven te vergeten, daar full scans in sommige gevallen lang kunnen duren.
- PC gebruiken met gezond verstand, dat is wel heel cliché zeker.
- Upgrades van software ... al dan niet automatisch zetten.
Uiteindelijk is er voor elk wat wils.
(dit alles wel uit het standpunt van de thuisgebruiker bekeken want voor bedrijven kan dit wel even anders liggen)
04-03-2012, 15:57 door
Tijger71
Mijn ervaring is dat als je je niet met illegale praktijken bezig houd, je vrij weinig kans hebt op een besmetting. En daarnaast is het dat wat je vrienden doen op het net, ook nadelig voor jou spam door registratie gratis games bijvoorbeeld, of virus via usb sticks, kom ik regelmatig tegen via via, dus een scanner zou ik toch wel aan bevelen.
Verder kan een website gehackt zijn, of sony heeft weer wat nieuws, om je te kunnen volgen of te hacken, en vooral dan heb je er vaak weinig aan.
Verder kan een website gehackt zijn, of sony heeft weer wat nieuws, om je te kunnen volgen of te hacken, en vooral dan heb je er vaak weinig aan.
Ik vind het geen verspilling. Virussen in programma's zal ik nooit krijgen ik haal ze altijd uit legale bronnen.
Alleen voor gehackte websites etc. kan het zeker bescherming bieden.
Alleen voor gehackte websites etc. kan het zeker bescherming bieden.
Er zijn zat gratis alternatieven voor virusscanners, dus ja, verspilling van je geld.
04-03-2012, 17:05 door
Tijger71
Door Anoniem: Er zijn zat gratis alternatieven voor virusscanners, dus ja, verspilling van je geld.
Maar niet voor bedrijvenDoor Tijger71:
Ach ja, soms ben ik niet helemaal 100 =) Maar inderdaad, voor een bedrijf zal het toch een extra laagje veiligheid bieden.Door Anoniem: Er zijn zat gratis alternatieven voor virusscanners, dus ja, verspilling van je geld.
Maar niet voor bedrijvenDe waarde van virusscanners is niet heel veel - ze zijn makkelijk te omzeilen - maar als ze ook maar één virus tegen houden in 10 jaar, dan is het geld of eigenlijk de resources van de computer, meer dan goed besteed. Beveiligings"experts" die menen dat ze geen virusscanner nodig hebben, maken verkeerde risico-analyses. Juist professionals in de beveiliging hebben dergelijke software nodig, want hun reputatie - en dus hun carrière - staat immers op het spel als ze gehackt worden.
04-03-2012, 22:59 door
Sokolum
Ik vindt het onverantwoord wanneer een security professional het nalaat om een anti-virus op zijn systeem te installeren (en geen gebruik maakt van full-disk encryption). Je bent bezig met het graven van je eigen graf wanneer onverhoopt een keer fout gaat. Wanneer blijkt dat je geen tegenmaatregelen hebt genomen, dan ben je in mijn ogen gewoon fout bezig. Je hangt (en je organisatie) wanneer dit bij een onderzoek bovenwater komt. Het anti-virus is niets anders dan een bescherming tegen jezelf en voor je organisatie als het fout gaat.
05-03-2012, 08:34 door
golem
Full disk encryption gaat je niet helpen tegen virussen en/of malware.
Als een security professional geen antivirus gebruikt is dat een weloverwogen besluit en
zeker niet onverantwoord.
Wanneer een ondeskundig persoon geen antivirus gebruikt is dan komt onverantwoord
meer in de buurt, maar dan kan je weer zeggen dat hij zo ondeskundig is dat ....
Als een security professional geen antivirus gebruikt is dat een weloverwogen besluit en
zeker niet onverantwoord.
Wanneer een ondeskundig persoon geen antivirus gebruikt is dan komt onverantwoord
meer in de buurt, maar dan kan je weer zeggen dat hij zo ondeskundig is dat ....
05-03-2012, 08:55 door
peanuty
Door cjkos:
Ik heb sinds windows 98 geen virus meer gehad,
wel een (niet werkende) trojan in de tijd dat ik ooit McAfee gebruikte. Sinds Norton is me dat niet meer overkomen.
Door Anoniem: Hoewel ik zelf ook antivirus software draai op mijn Windows systemen ik ik er nog nooit E E N melding van gehad. Lijkt me een leuke voor een POLL op security.nl.
"Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Of zoiets.
"Hoe vaak heeft u een melding gehad van uw Windows! antivirus-software?"
0-10
10-100
> 100
Ik gebruik geen antivirus sw.
Of zoiets.
Ik heb sinds windows 98 geen virus meer gehad,
wel een (niet werkende) trojan in de tijd dat ik ooit McAfee gebruikte. Sinds Norton is me dat niet meer overkomen.
Die opmerking hoor ik vaak.
Sinds ik die of die AV gebruik, heb ik nergens meer last van'
Geen meldingen betekent niet: geen virussen... ;)
Zelf ook ervaring met de M in het vierkantje. De scanner lijkt zelf wel een virus. Computer wil aldoor scannen op het moment als het niet uitkomt. Performance loopt terug en de computer wordt soms zeer traagt en lijkt vastgelopen. Op een computer met WinXP en 512MB geheugen, gebruikt de scanner zo'n 50MB. Na het abonnement opgezegt te hebben, blijft het systeem meldingen geven van binnenkort loopt uw systeem risico; verleng uw abonnement. Meldingen moeten eerst weer worden weggeklikt. Uiteindelijk maar verwijderd terwijl het abonnenment nog geldig was. Erg irritant allemaal!
Wat is het verschil met een virus?
Wat is het verschil met een virus?
Ik gebruik ook geen AV, al jaren niet meer. Ben het eens met de stelling die de onderzoekers aanhalen (elke malware schrijver kan zijn malware opnieuw inpakken zodat ie toch binnenkomt) en heb voor mezelf mijn security verlegd.
- Ik gebruik een hardwarematige firewall
- Ik gebruik overal full-disk encryption (veiligheid bij diefstal)
- Draai geen Windows, maar alleen OSX en verschillende Linux distro's
- Draai nergens als admin
- Gebruik AdBlock Plus (tegen gekaapte adservers, ook op legitieme websites!), Ghostery en een zeer tolerant afgestelde NoScript addon om bepaalde scripts te weren
- Gebruik HTTPS-Everywhere, sowieso tegen onderschepping, maar ook om session hijacking (zoveel mogelijk) te voorkomen doordat er geen HTTP naar HTTPS omzetting hoeft plaats te vinden (MitM niet meer mogelijk zonder proxy met fake certs)
- Hou software als Java en Flash zo veel mogelijk up-to-date, net als mijn browsers
Ik zou voor de grap eens ClamAV moeten draaien om te kijken hoe schoon mijn machines zijn, maar ik denk dat het wel goed zit. En verder ben ik (in mijn ogen) op deze manier net zo (on)veilig als iemand mèt een AV pakket.
- Ik gebruik een hardwarematige firewall
- Ik gebruik overal full-disk encryption (veiligheid bij diefstal)
- Draai geen Windows, maar alleen OSX en verschillende Linux distro's
- Draai nergens als admin
- Gebruik AdBlock Plus (tegen gekaapte adservers, ook op legitieme websites!), Ghostery en een zeer tolerant afgestelde NoScript addon om bepaalde scripts te weren
- Gebruik HTTPS-Everywhere, sowieso tegen onderschepping, maar ook om session hijacking (zoveel mogelijk) te voorkomen doordat er geen HTTP naar HTTPS omzetting hoeft plaats te vinden (MitM niet meer mogelijk zonder proxy met fake certs)
- Hou software als Java en Flash zo veel mogelijk up-to-date, net als mijn browsers
Ik zou voor de grap eens ClamAV moeten draaien om te kijken hoe schoon mijn machines zijn, maar ik denk dat het wel goed zit. En verder ben ik (in mijn ogen) op deze manier net zo (on)veilig als iemand mèt een AV pakket.
05-03-2012, 10:27 door
SecOff
Check in een groot bedrijf eens hoeveel virussen er per dag worden gevonden door de scanners en kijk dan nog een keer of virusscanners voor het gemiddelde bedrijf niet altijd zin hebben.... Leuk voor de security "experts" die altijd extreem voorzichtig zijn maar van de gemiddelde werknemer kun je dat niet verwachten. Natuurlijk geven virusscanners geen zekerheid en zul je ook andere maatregelen moeten nemen maar zonder virusscanners zouden we er een stuk slechter voorstaan.
(nee ik werk niet voor een bedrijf dat verdient aan AV)
(nee ik werk niet voor een bedrijf dat verdient aan AV)
Door Anoniem: Kan iemand met verstand van zaken dan ook even commentaar geven op de volgende grafisch zeer gelikte weergave door Kaspersky?
Bij mij ging een bullshit-belletje rinkelen toen ik dit zag. Maar misschien zie ik het verkeerd, kijk zelf even:
http://www.kaspersky.com/viruswatch3
Bij mij ging een bullshit-belletje rinkelen toen ik dit zag. Maar misschien zie ik het verkeerd, kijk zelf even:
http://www.kaspersky.com/viruswatch3
Dit mooie gelikte plaatje toont het failliet aan van de signature based AV industrie. Met het groeiende aantal verschillende types malware, waarbij steeds kleinere doelgroepen worden getarget en het aantal types nieuwe malware vertienvoudigt iedere 2-3 jaar, is het ondoenlijk om nog lang door te gaan met het produceren en distribueren van steeds weer nieuwe signatures om zo 'veiligheid' te bieden. Dat model schaalt niet, en belast je PC en internetverbinding alleen maar. Er wordt schijnveiligheid geboden. De gelikte presentatie is wat mij betreft een poging om te verbloemen dat signature-based AV vroeger misschien waarde had, maar zijn geld niet meer waard is.
Dan beter geen AV of AV die niet signature based is en dus geen dagelijkse downloads nodig heeft.
Sinds ik de gratis versie van Microsoft Security Essentials gebruikt heeft het bij mij al zo,n 20 keer een virus onderschept wat al die andere virus scanners nog nooit heeft gedaan.
Ik heb nooit begrepen dat een antivirus niet geïntegreerd is in het besturingssysteem (in de meeste gevallen Windows dus).
15-03-2012, 17:35 door
Patio
Iemand die denkt zonder een virusscanner te kunnen met een op Windows gebaseerde computer is bijzonder naïef te noemen. Ik heb toen ik nog Vista had een Norton-pakketje aangeschaft voor een paar tientjes en die er dubbel en dwars uitgehaald, onder andere door het feit dat er enkele utilities als extra bonus werden meegeleverd die me zoveel werk uit handen namen en dus tijdwinst dat ik iedereen aanraadt om naast Microsoft Security Essentials (is dat iets nieuws van 7 of zo?) een extra scanner te installeren waar je ook nog updates van kan krijgen.
Er was toen (misschien nu nog?) een gratis pakket op dit gebied genaamd AVG. Heb ik met XP wel gebruikt en ook veel gemak van gehad. Beter te veel beveiligd dan de informatie gehackt. Kijk goed rond, vergelijk specificatie/prijs-verhoudingen en maak een keuze raad ik iedereen, bedrijf én particulier van harte aan.
Er was toen (misschien nu nog?) een gratis pakket op dit gebied genaamd AVG. Heb ik met XP wel gebruikt en ook veel gemak van gehad. Beter te veel beveiligd dan de informatie gehackt. Kijk goed rond, vergelijk specificatie/prijs-verhoudingen en maak een keuze raad ik iedereen, bedrijf én particulier van harte aan.
Reageren
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.
Junior DevOps Engineer
Certified Secure is op zoek naar een Junior DevOps Engineer. Deze functie is een stuk interessanter dan de term doet vermoeden! Om jou als potentiële nieuwe collega meteen te laten zien wat we doen hebben we speciaal voor jou een selectie gemaakt van een aantal leuke security challenges. Are you ready for a challenge?
Cybersecurity Trainer / Streamer
Toe aan een nieuwe nieuwe job waarmee je het verschil maakt? In de Certified Secure trainingen laat je deelnemers zien hoe actuele kwetsbaarheden structureel verholpen worden. Ook werk je actief mee aan de ontwikkeling van onze gamified security challenges. Bij het maken van challenges kom je telkens nieuwe technieken tegen, van Flutter tot GraphQL, van Elastic Search tot Kubernetes.
