image

Juridische vraag: mag cliënt thuiszorg met webcam filmen?

woensdag 20 november 2013, 11:32 door Arnoud Engelfriet, 16 reacties

Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet. Arnoud geeft elke week in een artikel antwoord op een interessante vraag. Vanwege het grote aantal inzendingen kunnen niet alle vragen beantwoord worden.

Vraag: Het komt steeds vaker voor dat mijn collega’s of ik als thuiszorg bij een cliënt thuis worden gefilmd met een webcam. Zij hebben geen idee wat er met die beelden gebeurt. Soms zit familie op afstand mee te kijken, maar soms wordt ’t ook gewoon opgenomen, zonder dat bekend is wat er verder met deze beelden gebeurt. Wij voelen ons hierdoor soms erg bezwaard. Wat kunnen wij hiertegen doen?

Antwoord: Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht). Natuurlijk zijn er redenen genoeg om in je huis te willen filmen, maar de wetgever vindt de privacy van je (legale) bezoekers óók belangrijk en eist daarom dat je een belangenafweging doet.

Aankondigen dát je met cameratoezicht werkt, is daarbij eigenlijk ook verplicht. In zeer uitzonderlijke situaties kun je wegkomen met verborgen camera's, maar dan moet het echt gaan om een allerlaatste redmiddel nadat bewezen alle andere opties zijn uitgeput en niets hebben opgeleverd.

Het idee van dat aankondigen is dat de bezoeker dan kan besluiten toch maar niet naar binnen te gaan. Maar bij de vraagsteller is dat lastiger: die móet naar binnen, het is zijn of haar werk om in dat huis de bewoner te verzorgen of te helpen. Daar wordt het filmen dus opgedrongen, en dat is juridisch twijfelachtig.

Om problemen te voorkomen, lijkt het me het beste om dit in de zorgovereenkomst af te spreken. In goed overleg zijn er vast regels te verzinnen over waar wel en waar geen camera, wie bij de beelden mag en wat daarmee kan gebeuren. De modellen daarvoor die ik ken, hebben hier helaas geen clausules voor.

Het is een lastig dilemma. Enerzijds is het héél benauwend om continu gefilmd te worden als je gewoon je werk gaat doen (zeker bij persoonlijke dienstverlening). Anderzijds gaan er met enige regelmaat helaas dingen mis bij thuiszorg, dus vanuit preventie-oogpunt een camera snap ik dan wel weer. Plus, die camera hangt er misschien niet eens vanwege wantrouwen naar de thuiszorg maar vanuit een zorg over de grootouders die wellicht zomaar onwel kunnen worden. Maar poe zeg, als ik 80 ben en fysiek slecht gesteld zou ik toch nog steeds niet willen dat ik de hele dag bekeken word.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.

Reacties (16)
20-11-2013, 12:11 door Anoniem
"Wij voelen ons hierdoor soms erg bezwaard. Wat kunnen wij hiertegen doen?"

Waarom zou je je bezwaard voelen ? Mensen kunnen zo zien hoe ontzettend goed jij je werk doet, wat een stuk extra waardering op kan leveren. Dat is toch alleen maar erkenning voor je inspanningen ? ;)
20-11-2013, 14:09 door Mysterio
Door Anoniem: "Wij voelen ons hierdoor soms erg bezwaard. Wat kunnen wij hiertegen doen?"

Waarom zou je je bezwaard voelen ? Mensen kunnen zo zien hoe ontzettend goed jij je werk doet, wat een stuk extra waardering op kan leveren. Dat is toch alleen maar erkenning voor je inspanningen ? ;)
Je zou de politiek in moeten.
20-11-2013, 14:31 door Cornelius
@Anoniem 12:11. Volgens mij draai je het vraagstuk om. "Waarom zou je je bezwaard voelen" is niet de vraag. Het gaat er om dat mensen recht op privacy hebben. In dit geval gaat 't om zorgmedewerkers die veelal uit ideële overwegingen voor dit vak hebben gekozen. Zij worden tegenwoordig geconfronteerd met bigbrotherachtige situaties waar ze geen invloed op lijken te hebben.

Om jouw redenatie toe te passen: hoe vind jij het als er de hele dag iemand over je schouder meekijkt met alles wat je doet, alles wat je intypt, alle sites die je bezoekt, alle mails die je verstuurt, etc, etc, etc. En als jij daar zelf geen moeite mee hebt, dan betekent het nog niet dat dat voor een ander ook zou moeten gelden.
20-11-2013, 14:53 door johanw - Bijgewerkt: 20-11-2013, 14:53
Je kunt eens kijken hoe graag ze dat willen opnemen. "Meneer, u wilt dat wij u verzorgen? Dan moet die camera uit of ik vertrek weer". Er zijn bij de thuiszorg toch ook protocollen hoe om te gaan met ongewenste intimiteiten door patienten, zoiets kun je hier ook wel toepassen.
20-11-2013, 15:20 door Anoniem
"Om jouw redenatie toe te passen: hoe vind jij het als er de hele dag iemand over je schouder meekijkt met alles wat je doet, alles wat je intypt, alle sites die je bezoekt, alle mails die je verstuurt, etc, etc, etc. En als jij daar zelf geen moeite mee hebt, dan betekent het nog niet dat dat voor een ander ook zou moeten gelden."

Dat vind ik natuurlijk heerlijk, daarom heb ik ook altijd een webcam aan staan zodat iedereen kan meekijken met wat ik aan het doen ben ;)
20-11-2013, 16:06 door [Account Verwijderd]
[Verwijderd]
20-11-2013, 17:10 door Cornelius
Door pe0mot: Afspraken maken is de enige manier om tegenstrijdige belangen op te lossen.
- Familie is vaak ongerust door tekenen of verhalen van verwaarlozing en diefstal.

Dat lijkt me typisch een gevalletje waarbij een verborgen cameratoezicht (onder voorwaarden uiteraard) is toegestaan (tweede alinea van het antwoord van Arnoud).
20-11-2013, 20:24 door Anoniem
Door pe0mot: Afspraken maken is de enige manier om tegenstrijdige belangen op te lossen.
- Familie is vaak ongerust door tekenen of verhalen van verwaarlozing en diefstal.
- Zorgverleners voelen zich bekeken en worden dus schijnbaar niet vertrouwd.
Duidelijk is er een vertrouwensbreuk als men camera's gaat plaatsen. Werk hier eerst eens aan!
Symptomen bestrijden heeft geen zin, kijk naar de oorzaak.

Lijkt mij ook, familie kan beter eens persoonlijk kennis maken met de thuiszorgers (en hun waardering uitspreken in plaats van hun argwaan!!).
En zelf ook wat de handen uit de mouwen steken, dat op afstand bewaken kost toch ook tijd en in die tijd kun je ook even een kopje koffie bij pa of ma gaan drinken.
20-11-2013, 20:59 door Anoniem
Gewoon verbieden in algemene voorwaarden. Cliënt er op aanspreken maar uiteraard voorlopig wel helpen, werkgever brief laten sturen met redelijke termijn om aan overeengekomen voorwaarden te voldoen, zo niet na termijn werkgever brief tot beëindiging overeenkomst laten sturen wel met nieuwe termijn en cliënt doorverwijzen naar zijn zorgverzekering om nieuwe hulp te regelen.

Gaat vrij ver omdat er wel noodzakelijke zorg is en er sprake is van deels een afhankelijke situatie, en er gaat ook wel even tijd overheen waarbinnen je het maar even moet uitzingen met de situatie, maar je hoeft het echt niet te laten zitten en maar te nemen.
20-11-2013, 22:10 door Anoniem
Denk dat de nabije toekomst het omgekeerde beeld gaat geven. De zorgverlener die op afstand de cliënten gaat opnemen om te kijken of iemand niet is gevallen, nog rustig slaapt e.d. Plannen en technologie zijn al zo ver dat door muren heen dit kan worden uitgevoerd.

Veel cliënten klagen nu al over privacy issues. Telkens weer een nieuwe hulpverlener waar mensen zich letterlijk bloot aan moeten geven. Te veel informatie die moet worden overhandigd bij een aanvraag voor een hulpmiddel aan mensen die geen medicus zijn. Gemeentes die alles straks gaan regelen staan bekend om de slecht uitvoering van privacy beleid.

Privacy ... zet de patiënt centraal en het wantrouwen wordt stukken minder.
20-11-2013, 23:56 door [Account Verwijderd]
Ik herinner me mijn tijd dat je nog zomerwerk in een tehuis kon doen (is 30 jaar geleden); demente bejaarden, die 2 uur verzorgd werden op zondagmorgen omdat de familie op bezoek komt, de gang inloopt en z'n broek onderplast.
Waarop de familie binnenkomt en heisa schopt omdat opa naar pis stinkt en roepen dat opa niet goed verzorgd wordt.

Het heeft idd 2 kanten, maar vooreerst moet duidelijk gemaakt worden (via de zorg instelling) WAT er met de beelden gebeurt, WIE ze beheert en WAAROM. Als dat niet contractueel vastligt zou ik als instelling een indringend gesprek hebben met diegenen die de opnamen maken en wijzen op de grondwet.

Jan.
21-11-2013, 09:05 door Anoniem
In de praktijk kan je hier niets tegen doen, behalve misschien ontslag nemen. Zelfs al slaag je er in om de zichtbare camera te laten verwijderen dan heb je geen enkele garantie dat er geen verborgen camera geplaatst worden. En die dingen zijn zo klein dat je ze toch bijna niet meer ziet. En je wordt pas met de beelden geconfronteerd als er echt een probleem is, en dan kan de familie altijd zeggen dat ze vermoedens hadden die de verborgen camera rechtvaardigden.
22-11-2013, 08:48 door Anoniem
"Anderzijds gaan er met enige regelmaat helaas dingen mis bij thuiszorg, dus vanuit preventie-oogpunt een camera snap ik dan wel weer."

Dit is subjectief. En voor mij nog niet gestoeld op feiten die het gebruik van een camera, direct al een lastig dilemma wordt.
23-11-2013, 10:28 door Briolet
Maar bij de vraagsteller is dat lastiger: die móet naar binnen,
Het ligt eraan hoe je het bekijkt. Als de verzorgster niet gefilmd wil worden, dan komt zo'n kamera toezicht er op neer dat de verzorgster de toegang tot het huis ontzegt wordt. Dat is dan een probleem van de patient en niet van de verzorger.
23-11-2013, 13:16 door Anoniem
Door Briolet:
Maar bij de vraagsteller is dat lastiger: die móet naar binnen,
Het ligt eraan hoe je het bekijkt. Als de verzorgster niet gefilmd wil worden, dan komt zo'n kamera toezicht er op neer dat de verzorgster de toegang tot het huis ontzegt wordt. Dat is dan een probleem van de patient en niet van de verzorger.
Nee, zo werkt dat niet. Best kans dat een rechter alsnog grove nalatigheid en verzaking van aangegane verplichtingen zal vinden. De patient is namelijk in een afhankelijke positie die ervoor zorgt dat een verzorger niet zomaar "niet mijn probleem" kan roepen.

In dat licht vrij ernstig zorgelijk dat de patient kennelijk vaak zelf geen flauw idee heeft van wat er met de beelden gebeurt, maar niet geheel onverwacht.
24-11-2013, 22:42 door Anoniem
Een woning is volgens mij (ook wettelijk) nog altijd geen openbare ruimte,ook al komen er dagelijks mensen over de vloer (bijv.thuiszorg-medewerkers).Een woning is iets anders dan laten we zeggen een winkel.Wel mag verwacht worden dat vantevoren wordt aangegeven dat er al dan niet zichtbaar cameratoezicht is.Een thuiszorg-medewerk(st) er die hier niet aan bloot gesteld wil worden kan bij de client en de werkgever te kennen geven dat zij de betreffende persoon niet wil verzorgen,dan zou een andere thuiszorg-medewerker naar de betreffende client kunnen gaan om deze te verzorgen.Wat er in mijn woning gebeurd maak ik nog altijd zelf wel uit.Kijk, een al dan niet verborgen camera op het toilet hangen gaat duidelijk te ver,maar voor de rest moet het niet zo belangrijk zijn. Op straat schijn je alles en iedereen te mogen filmen en fotograferen (behalve kindertjes, en dat uit angst voor pedofilie).Het begrip vastgemonteerde en niet vastgemonteerde camera vindt ik ook niet bepaald ergens op slaan; een camera is een camera en die kan filmen en/of fotograferen,wat maakt het uit of het een camera van een mobieltje is of de camera van een beveiligings camera!? In beide gevallen sta je op beeld,nietwaar?Bij een vastgemonteerde camera hoort een adres,dus je weet waar je diegene kan vinden,bij een camera van een mobieltje of een handycam/camcorder weet je meestal niet degene zn naam/adres.Dus waarom de wetgever eigenaren/gebruikers van niet vastgemonteerde camera's bevoordeelt boven die van vastgemonteerde camera's dat snap ik echt niet!
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.