Macro’s in Microsoft Office-documenten die malware op computers installeren worden een grotere dreiging dan Adobe Flash Player, zo stelt Mikko Hypponen, Chief Research Officer van het Finse anti-virusbedrijf F-Secure, in een interview met Security.NL.

Macro’s laten Office-gebruikers allerlei taken automatiseren. Via macro's in een document is het echter ook mogelijk om ongezien malware te downloaden en op de computer te installeren. In de vorige eeuw waren er al virussen die zich via macro’s in Office-documenten konden verspreiden. Vanwege het beveiligingsrisico besloot Microsoft om macro’s in documenten niet standaard uit te voeren. In het geval een document een macro bevat krijgt de gebruiker tegenwoordig een melding te zien of hij de macro wil inschakelen.

Internetcriminelen ontdekten dat dit niet altijd een obstakel hoeft te zijn, aangezien er ook gebruikers zijn die hier gehoor aan geven. Het gebruik van macro-malware kwam begin dit decennium nog op beperkte schaal voor, zoals een Excel Sudoku uit 2012 met een kwaadaardige macro. Begin januari 2014 besloot het Nationaal Cyber Security Center (NCSC) van de overheid een waarschuwing voor macro-malware af te geven, omdat de tactiek weer op grotere schaal werd toegepast. Inmiddels zijn we goed twee jaar verder en worden kwaadaardige macro’s zowel voor cyberspionage, cybersabotage als ransomware gebruikt.

Drive-by downloads

Het gebruik van macro’s is niet de enige manier waardoor computers geïnfecteerd raken. Drive by-downloads, waarbij een computer via een beveiligingslek in bijvoorbeeld de browser of browserplug-in besmet raakt, is ook nog steeds een beproefde methode, aldus Hypponen. Hij stelt dat 70% van alle Windowsinfecties op deze manier plaatsvindt. Het gaat dan vooral om exploitkits die misbruik van kwetsbaarheden in Adobe Flash Player, Internet Explorer of Silverlight maken. Zodra een gebruiker met een verouderde Flash Player-versie op een gehackte website terechtkomt of een besmette advertentie te zien krijgt, kan er automatisch malware worden geïnstalleerd.

Hypponen verwacht echter dat dit beeld de komende twee jaar gaat veranderen. "Onze systemen worden steeds lastiger aan te vallen via exploitkits. Browsers worden beter beveiligd. Niemand maakt meer gebruik van QuickTime of Microsoft Silverlight. Java is inmiddels gestorven en Flash is aan het sterven. Aanvallers zoeken dan ook naar nieuwe manieren. En hoewel niet eenvoudig, zijn macro’s de makkelijkste manier die overblijft."

Windows XP

Windows XP heeft echter laten zien dat veel gebruikers met verouderde software blijven werken. Hypponen denkt dat een zelfde soort scenario niet voor Flash Player opgaat. “Flash is aan het sterven en hopelijk zal het binnen twee jaar dood zijn. Natuurlijk zal er een verloop zijn, maar voor doorsnee internetgebruik zou het snel moeten verdwijnen." Hij verwacht ook niet dat aanvallers op HTML5 zullen overstappen. De technologie moet browserplug-ins zoals Flash Player vervangen. Het staat daarnaast standaard in alle moderne browsers ingeschakeld. Volgens de Finse beveiligingsexpert is het echter zeer lastig om HTML5 aan te vallen en zo malware op computers te installeren. "Internetcriminelen zullen het misschien proberen, maar het zal niet eenvoudig zijn."

Op de vraag of Microsoft, nu kwaadaardige macro’s vaker zullen worden ingezet, niet meer zou moeten doen om gebruikers te beschermen stelt Hypponen dat de softwaregigant zich van het probleem bewust is. Zo heeft Microsoft herhaaldelijk voor macro-malware gewaarschuwd en adviseert om macro’s uit te schakelen. Hypponen wijst verder naar Office 2016, dat over betere manieren beschikt om met macro’s om te gaan. "Er zijn echter nog weinig mensen die Office 2016 gebruiken", zo merkt hij op.

Gebruikers

Een ander veel gegeven advies is dat gebruikers geen macro’s moeten openen. Hypponen is echter somber gesteld dat dit het probleem zal oplossen. "Gebruikers leren het nooit. Het trainen van gebruikers is tijdverspilling. Mensen zullen altijd op elke knop klikken, elke link openen en elk programma uitvoeren." Hypponen adviseert organisaties dan ook om Office-documenten met macro’s op de gateway te filteren. Voor eindgebruikers heeft hij ook nog een boodschap: "Stop eens met het klikken op de "Inhoud inschakelen" knop, verdorie!”