Door Anoniem: Door Anoniem: Ik ben eigenlijk geïnteresseerd in de mensen die Nee zeggen. Waarom zeggen ze nee?
https://nl.wikipedia.org/wiki/Die_Gedanken_sind_freiVrijheid van gedachte (met raakvlakken aan vrijheid van geweten, waarbij ze niet hetzelfde zijn), is de politieke vrijheid van een individu om een eigen gedachte of standpunt te hebben of te overwegen, dat losstaat van wat anderen denken.
Bedankt voor de link. Het is natuurlijk de vraag of onze gedachten ooit echt vrij zijn geweest. Maar als ik er even van uitga dat ze sinds het verval van de macht van de Kerk en van het expliciete patriarchaat min of meer vrij zijn geweest tussen ca. 1970 en ca. 2010 (de opkomst van de smartphone en Google), dan zou je over de huidige risico's voor onze gedachtenvrijheid bijvoorbeeld het volgende kunnen zeggen.
In "The Age of Surveillance Capitalism" (2018-2019) spreekt Shoshana Zuboff in het laatste hoofdstuk (als ik me goed herinner, ik heb het boek niet bij de hand) van een "sanctuary" (een toevluchtsoord, een vrijplaats) voor individuele mensen. Maar in datzelfde hoofdstuk maakt ze duidelijk dat juist ook die vrijplaats wordt bedreigd door het massaal verzamelen en analyseren van (meta)data door grote tech-bedrijven.
Toch denk ik dat je gelijk hebt en dat de privé-sfeer van mensen, inclusief de gedachtenvrijheid, niet volledig zal worden afgeschaft. Er zal altijd een marge van vrijheid voor mensen blijven. Overlevenden van totalitaire regimes hebben daarover verteld, hoewel sommigen (bijvoorbeeld Varlam Sjalamov die de Goelag overleefde) heeft gezegd dat de laatste emotie die bij hem overbleef, wrok was. Uit Wikipedia:
De kern van Sjalamovs oeuvre wordt gevormd door een honderdtal korte verhalen over zijn ervaringen in de Kolyma, bijeengebracht in zes boeken, in Nederland integraal in twee delen verschenen bij De Bezige Bij onder de titels Berichten uit Kolyma (2000) en De handschoen (2006). Met meedogenloze precisie beschrijft Sjalamov het geestelijke en lichamelijke verval van de gevangenen. In de Kolyma bereikte hij volgens Solzjenitsyn “de bodem van verdierlijking en wanhoop”. Met schijnbare emotieloosheid schetst hij de ondraaglijke situatie in de kampen en de daarmee gepaard gaande ontmenselijking.
Sjalamov stelt zelf dat de amorele, gruwelijke, onmenselijke praktijken van de “blatari” (kampcriminelen) de hele Sovjetsamenleving hebben aangetast. De enige hoop en het laatste houvast dat de fysiek en geestelijk gebroken mens nog rest, is de natuur.
Sjalamov’s getuigenis van de Goelag geldt als “een van de aangrijpendste boeken" (Andrej Amalrik) en tevens “een der literaire hoogtepunten” (John Updike) uit de voorbije decennia: een historische getuigenis en tevens een zeldzaam aangrijpend document.
Bron:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Varlam_Sjalamov, geraadpleegd: 25-03-2022
Het risico dat zelfs onze gedachten straks niet meer vrij zijn, komt ook tot uiting in de roman "Wij" van Jevgeni Zamjatin. Over de inhoud, uit Wikipedia:
De bewoners wonen in glazen woningen en leven volgens een minutieus geregeld schema. Microfoons en elektronische ogen in glazen ogen bewaken alles en iedereen. Weerbarstige elementen worden terechtgesteld. Honger en liefde bestaan niet meer, bijgevolg is er geen onrust en zijn de mensen gelukkig. Dit tot D-503 verliefd wordt op een vrouw, I-330, die ware gevoelens in hem wakker roept en hem wint voor de oppositie. Hij beraamt een aanslag op ‘de Weldoener’, wordt echter verraden en voor straf aan een hersenoperatie onderworpen, waarbij zijn fantasie zal worden weggesneden.
Het lijkt of Klaus Schwab voor zijn "Great Reset" inspiratie heeft ontleend aan Zamjatins dystopie. In de "viral" gegane slogan "You'll own nothing and be happy" (oorspronkelijk afkomstig van Ida Auken in een door het W.E.F. gepubliceerd artikel -
https://knowyourmeme.com/memes/youll-own-nothing-and-be-happy) klinkt een echo van deze dystopie door. Als de plannen van het W.E.F., Big Tech en bureaucratische regimes (bijv. dat van de EU) doorgaan, zullen we misschien inderdaad de vrijheid van onze gedachten verliezen, omdat we ons dan wellicht zullen laten trainen om zo te gaan denken dat dit geen negatieve "kredietscore" teweeg kan brengen via meta-data en andere "indicatoren" die met behulp van big data over ons worden verzameld. Denken leidt tot interesses en handelingen, en als die gemonitord worden, kan denken op die manier riskant worden als het richtingen verkent die statelijke en/of particuliere machthebbers onwelgevallig zijn..
Je zou zo'n indirecte invasie van de beslotenheid van onze gedachtenvorming en de daaruit voortvloeiende beperking van ons denken kunnen zien als "een voortzetting van het Civilisatieproces met andere middelen" -
pace Norbert Elias en Carl von Clausewitz. Maar dat zou een misverstand zijn, want in het door Elias beschreven "civilisatieproces" is sprake van het intomen en bijslijpen van de grovere vormen van machtsmisbruik. Dat is het tegenovergestelde van het beperken van vrijheid onder aanvoering van technologische en bureaucratische machthebbers. Dat
is juist een vorm van machtsmisbruik.
Een interessante visie op "The Great Reset" in relatie tot de vrijheid van gedachten wordt gegeven door Naomi Klein in haar artikel "The Great Reset Conspiracy Smoothie" in The Intercept, 8 december 2020:
https://theintercept.com/2020/12/08/great-reset-conspiracy/. Hieruit komt naar voren dat The Great Reset geen samenzwering is en ook geen coup, maar nog iets ergers, dat al veel langer aan de gang is. Namelijk de zoveelste aflevering van een reeks hybride pogingen (niet echt geheim, ook niet echt open, maar vooral manipulatief; niet volledig gepland, niet volledig geïmproviseerd, maar onderling afgestemd) van de rijken en machtigen der aarde om door te kunnen gaan waar ze al mee bezig zijn, namelijk het op een kolonialistische wijze exploiteren van de planeet, inclusief de menselijke bevolking daarvan. Het gaat dus vooral om het beïnvloeden van de gedachten (het bewustzijn) van de meerderheid van de bevolking door middel van een soort mindfuck.
M.J.