http://www.trouw.nl/nieuwsenachtergronden/artikelen/1089955056911.htmlReportage / Zoutkamp boos om afluisterschotels
door Jonathan Huseman
2004-07-17
In het Groningse Zoutkamp wordt de afluistercapaciteit via satellietschotels
uitgebreid. Omwonenden zijn het zat. Zij vrezen precies dat wat het
defensieproject bestrijdt: terrorisme.
ZOUTKAMP - Achter het raam op nummer 8 hangt een A4'tje met de tekst:
'Niet meer schotels in Zoutkamp'. Een klein protest tegen een groot
defensieproject, waar de bewoners van dit huis recht op uitkijken. Tussen een
busgarage, een grote garnalenfabriek van de firma Heiploeg en een paar
huizen ligt een grasveldje met twee schotels. Ze ogen als uit de kluiten
gegroeide televisieschotels. Maar omwonenden maken zich zorgen, want
deze twee gevaartes krijgen in het uiterste geval twintig broertjes. Onlangs
stond de Raad van State alvast een uitbreiding met zes toestellen toe. Er is
plek voor nog zestien meer, maar dan, zo oordeelde de raad, is onderzoek
naar de gevolgen voor de omgeving vereist.
Pas onlangs ontdekten de buren dat de schotels de Militaire Inlichtingen- en
Veiligheidsdienst en de AIVD steunen bij het onderscheppen van e-mails,
faxen en telefoontjes. En dat terwijl ze nooit beter wisten dan dat de schotels
dienden voor 'de communicatie met onze jongens op zee', zegt buurman Ard
Koning, die 'snachts last heeft van de bewakers die de motor laten draaien en
met autodeuren slaan. Hij voelt zich besodemieterd, zijn huis is fors in waarde
gedaald.
Sinds 11 september 2001 intensiveert het rijk terrorismebestrijding, en
daartoe wordt ook het schotelpark in Zoutkamp uitgebreid. Tot ontsteltenis van
de bewoners. Want wat doen terroristen die zich afgeluisterd voelen? Die
saboteren de afluisterapparatuur, zelfs als die in Zoutkamp staat. Paranoïde,
overtrokken, krijgen de verontrusten te horen.
,,Er is, los van de huis-, tuin- en keukenbezwaren als belemmerd uitzicht, wél
wat aan de hand'', zegt Nanco Wildervanck. ,,22 schotels in de bebouwde
kom van een vissersdorp, dat levert risico's op. Het zijn de grote oren van
Nederland, dat hiermee een grote speler wordt op dit gebied. Als je kwaad in
de zin hebt, wil je die uitschakelen.''
Dat valt wel mee, denkt Cees Wiebes, inlichtingenexpert en docent aan de
Universiteit van Amsterdam. Als de uitbreiding doorgaat, behoort het
interceptiestation inderdaad tot een van de grotere in Europa.
,,Maar het internationale terrorisme richt de pijlen niet op schotels of militaire
doelen, maar op het maken van zoveel mogelijk slachtoffers. Een gemiddelde
kazerne met 1000 militairen is een interessanter doelwit dan een paar
schotels in Zoutkamp.''
Van de 1200 inwoners die Zoutkamp telt, ageert misschien 2 procent van de
bevolking, relativeert wethouder W. Zorge de ophef. ,,Het emotionele aspect
speelt een rol. Je moet je even achter de oren krabben en niet zomaar aan de
angst voorbijgaan. Maar wij horen de adviezen van het ministerie aan;
mogelijke acties richten zich niet op zulke militaire objecten.’’
De bezwaarmakers verwijten de gemeente weinig open te hebben
gehandeld. De vereniging dorpsbelangen had ingestemd, de
landschapsstichting klaagde niet, en daarmee was de zaak geregeld. Een
voorlichtingsavond organiseerden de gemeente en het ministerie van
defensie pas nadat de termijn voor bezwaar was verstreken. ,,Een wassen
neus’’, zegt Wildervanck. ,,Defensie zei: Ga er maar van uit dat we het goed
doen, en verder is het geheim.’’ Als mensen wilden weten hoe hoog zo’n
gevaarte werd, kregen ze de diameter te horen. Een milieuvergunning bleek
geheim. ,,Ik heb geen notie wat er geregeld is en wat niet. We lopen tegen
een muur van geheimen. Daardoor worden we wantrouwiger.’’ Temeer daar
militairen in vol ornaat patrouilleren, met helmen, machinepistolen en
kogelwerende vesten. Niets bijzonders, zegt defensiewoordvoerster K.
Tanczos: ,,Dat geldt voor alle militaire objecten. Hun angst is ons bekend. Wij
gebruiken strikte veiligheidsanalyses. De kans op een aanslag in Zoutkamp is
niet waarschijnlijker dan voor willekeurige andere locaties.’’
Om ’technische redenen’ kunnen de schotels niet bij de 5 kilometer verderop
gelegen kazerne geplaatst worden. Wanneer Defensie de extra bouw in
Zoutkamp begint, is nog onbekend.