Vorige week liet de Autoriteit Persoonsgegevens weten dat de Belastingdienst door gebruik te maken van de Fraude Signalering Voorziening (FSV), een zwarte lijst, de AVG op ernstige wijze heeft geschonden. Een conclusie die voor demissionair staatssecretaris Vijlbrief van Financiën niet als een verrassing komt.

Op de zwarte lijst werden allerlei signalen van vermeende of bewezen fraude van zowel binnen als buiten de Belastingdienst bijgehouden. Het ging dan bijvoorbeeld om meldingen bij Meld Misdaad Anoniem, meldingen van burgers en bedrijven en meldingen van andere overheidsorganisaties. Soms werd ook geregistreerd als bijvoorbeeld de gemeente iemands inkomensgegevens had opgevraagd. Dit had niks met mogelijke fraude te maken, maar die persoon kon dan toch op de zwarte lijst terechtkomen.

"De conclusies van de AP zijn hard en ernstig, maar zijn voor mij geen verrassing. Deze sluiten aan bij eerdere conclusies die hebben geleid tot het uitzetten van de FSV en bieden daarop een waardevolle verdieping", stelt Vijlbrief in een kabinetsreactie op het rapport van de privacytoezichthouder. De Belastingdienst had in januari 2019 al vastgesteld dat te veel medewerkers toegang tot de FSV hadden, er sprake was van summiere logging, er geen archieffunctie was en niet werd geschoond. Toch werd de zwarte lijst niet uitgezet.

De AP constateerde ook dat de Belastingdienst geen grondslag had voor de manier waarop het persoonsgegevens in de FSV verwerkte. Er wordt echter gewerkt aan een wetsvoorstel om de grondslagen waarmee de Belastingdienst, Toeslagen en Douane gegevens verwerken "toekomstbestendig" te maken. "Ten aanzien van de algemene grondslagen merk ik op dat we al langer van mening zijn dat er stevigere, maar vooral ook transparantere wettelijke grondslagen moeten zijn voor het verwerken van gegevens door de Belastingdienst", merkt Vijlbrief op.

Inmiddels is er een onderzoek ingesteld naar het effect dat registratie op de zwarte lijst op mensen had. De Tweede Kamer heeft ook twee moties aangenomen waarin de regering wordt opgeroepen om alle mensen op de zwarte lijst te informeren dat ze hierop stonden, waarom en met wie gegevens uit de FSV zijn gedeeld. "Ik geef op dit moment uitvoering aan deze moties", aldus de staatssecretaris.

Naleving AVG

De Autoriteit Persoonsgegevens maakte duidelijk dat het grote zorgen heeft over de naleving van de AVG door de Belastingdienst. Niet alleen als het gaat over de vervanging van de FSV, maar ook over de naleving van de AVG in de breedte. "Het is echter duidelijk dat de privacyorganisatie en de kennis van AVG door de hele dienst verder versterkt moeten worden", laat Vijlbrief daarover weten. Inmiddels zijn er verschillende acties in gang gezet om hiervoor te zorgen, gaat de staatssecretaris verder. Die sluit de kabinetsreactie af door te stellen dat dit nooit had mogen gebeuren en hij zich inzet om herhaling te voorkomen en het vertrouwen te herstellen.