De Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) wil ook de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) in de gaten gaan houden, omdat de NCTV zich als een geheime dienst gedraagt. Dat laat CTIVD-voorzitter Nico van Eijk tegenover NRC weten.

Eerder dit jaar meldde de krant dat de NCTV al jaren online privacygevoelige informatie van burgers verzamelt en die deelt met andere overheidsorganisaties. Naar aanleiding van de berichtgeving is de NCTV hiermee gestopt, maar demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid wil middels een wetsvoorstel de activiteiten van de NCTV legaliseren, zodat de terrorismecoördinator hier weer mee kan doorgaan.

Het wetsvoorstel Wet verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid staat de NCTV toe om voor de bestrijding van terrorisme en de nationale veiligheid persoonsgegevens te verwerken. Ook moet het mogelijk worden om fenomenen en trends op deze terreinen te signaleren, analyseren en duiden en hier beleid op te voeren.

Onder andere de Autoriteit Persoonsgegevens uitte zware kritiek op het wetsvoorstel. "Als je bij de geheime diensten en politie ziet met hoeveel randvoorwaarden het verwerken van dergelijke gevoelige informatie omgeven is, dan valt toch niet te verdedigen dat dit bij de NCTV niet nodig is? Dat bij de NCTV een enkele, door de NCTV zelf uit te voeren toets voldoende zou zijn? Dat is de slager die zijn eigen vlees keurt", stelde AP-voorzitter Aleid Wolfsen.

Volgens Grapperhaus is extra toezicht niet nodig, omdat de NCTV geen inlichtingendienst is. Daarnaast onderzoekt de terrorismecoördinator alleen "open bronnen" om "trends en fenomenen" te beschrijven, zo vindt de minister. Van Eijk merkt op dat dit minder ingrijpend klinkt dan het in werkelijkheid is. "Het kan vandaag gaan om een volledig ledenbestand van een kerk. Morgen over de medische gegevens van heel Nederland."

Daarnaast worden bij het online onderzoeken van 'fenomenen' persoonsgegevens verwerkt. Verder combineert de NCTV informatie uit open bronnen met geheime informatie. Mocht uit die gegevens blijken dat iemand een risico voor de nationale veiligheid vormt moet dat wel te controleren zijn. Volgens Van Eijk is dat bij de NCTV onvoldoende transparant geregeld. Tevens ontbreekt een onafhankelijke klachtenprocedure voor burgers, gaat de CTIVD-voorzitter verder.

Na kritiek op het wetsvoorstel stuurde minister Grapperhaus een aangepast voorstel naar de Tweede Kamer waarin staat dat de NCTV zich aan de AVG zal houden. "Maar in het aangepaste wetsvoorstel mag de minister op wel tien punten van de AVG afwijken", zegt Van Eijk. "Zo blijft er geen AVG meer over." De CTIVD-voorzitter merkt op dat de AVG nooit bedoeld is voor organisaties die zich bezighouden met de nationale veiligheid. "Daarom zeg ik: breng die NCTV nou onder in het stelsel dat we hier al voor bedacht hebben: de Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten."