Een beveiligingslek in de surveillancesoftware van Nederlandse hogescholen en universiteiten, dat het mogelijk maakte om studenten via hun eigen webcam te bespioneren en in te breken op hun online accounts, laat zien dat proctoring niet alleen vanwege privacy, maar ook om veiligheidsredenen een inbreuk op de rechten van studenten maakt. Dat stelt de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) naar aanleiding van een kwetsbaarheid in de surveillancesoftware Proctorio.

Hogescholen en universiteiten gebruiken surveillancesoftware tijdens het afnemen van online tentamens en examens. De software monitort tijdens het examen continu de webcam, microfoon, webverkeer, beeldscherm, muis en keyboard. Ook kan studenten worden gevraagd om hun kamer te laten zien.

Gisteren lieten Nederlandse beveiligingsonderzoekers zien hoe kwaadwillenden via een kwetsbaarheid in Proctorio de controle over de webcam en online accounts van studenten konden krijgen. Enige voorwaarde was dat studenten de Proctorio-extensie in hun browser hadden geïnstalleerd en op een malafide link klikten. De kwetsbaarheid werd in juni van dit jaar via een automatische update van de extensie verholpen.

"In het begin van de coronacrisis werd online proctoring veel ingezet door onderwijsinstellingen. Proctorio was een van de veelgebruikte programma's. Nu blijkt: dat programma was zo lek als een mandje", zo laat de LSVb via Facebook en Twitter weten. "Nu blijkt dat niet alleen vanwege privacy, maar dat óók om veiligheidsredenen proctoring een inbreuk doet op studentenrechten." Volgens de studentenvakbond kan het gebruik van surveillancesoftware dan ook alleen in heel uitzonderlijke gevallen een optie zijn.

Vorig jaar jaar stapten de studentenraden van de Universiteit van Amsterdam (UvA) naar de rechter om het gebruik van Proctorio bij online tentamens door de UvA te verbieden. De voorzieningenrechter gaf de studentenraden ongelijk. Ook in hoger beroep dit jaar trokken de studenten aan het kortste eind. Het gerechtshof stelde dat het verzamelen en verwerken van gegevens niet verder gaat dan voor het doel noodzakelijk is en er geen sprake is van de verwerking van bijzondere persoonsgegevens.

Het gebruik van Proctorio voldoet aan de vereisten van de AVG, oordeelde de rechter, die tevens toevoegde dat de UvA vanwege de coronamaatregelen genoodzaakt is de surveillancesoftware voor de uitvoering van haar taak in te zetten. Eerder had demissionair minister Van Engelshoven van Onderwijs laten weten dat het gebruik van surveillancesoftware impact op de privacy van studenten heeft en die hun onderwijsinstelling om een alternatieve examinering kunnen vragen.