Een Nederlandse digitale identiteitskaart is wettelijk nog niet mogelijk, zo stelt staatssecretaris Van Huffelen van Digitalisering. Ze reageerde op vragen van de SP of de coronapandemie wordt aangegrepen voor de invoering van een digitaal id-bewijs.

Follow the Money kwam in december met een artikel dat grote techbedrijven en overheden de komst van een nieuwe, digitale identiteit voor iedereen promoten en daarbij meeliften op de coronacrisis. Experts waarschuwden daarbij voor vergaande gevolgen. Zo vreest hoogleraar privacy en identiteit Bart Jacobs van de Radboud Universiteit voor "het einde van vrijheid zoals we die kennen" als politici de verkeerde keuzes maken. Volgens Jacobs zit achter de lobby voor digitale datavergaring "een agenda van surveillance waartegen we ons moeten verzetten."

Aanleiding voor SP-Kamerlid Leijten om opheldering te vragen. "Kunt u ingaan op de zorgen van wetenschappers dat de coronapandemie door bedrijven en politici wordt gebruikt of misbruikt om een digitale identiteitskaart (ID) in te voeren?", zo stelde ze de vraag. "De Nederlandse digitale identiteitskaart bestaat op dit moment niet. De wet op de identificatieplicht laat dit niet toe", reageert Van Huffelen.

Leijten wilde ook van de staatssecretaris weten in hoeverre zij het ethisch verantwoord vindt dat bedrijven of beleidsmakers een gezondheidscrisis gebruiken om een digitale identiteit aan te prijzen, waardoor zij meer winst kunnen maken of meer invloed kunnen vergaren door dataverzameling. "Er is door de overheid geen gezondheidscrisis gebruikt om meer winst te maken of invloed te vergaren door datavergaring", laat Van Huffelen daarop weten.

Volgens de staatssecretaris zal de verdere doorontwikkeling van de digitale identiteitsinfrastructuur altijd een maatschappelijk vraagstuk zijn dat weloverwogen stappen vergt. "De kern is dat ik wil bouwen aan vertrouwen in de digitale wereld door een betrouwbare digitale identiteit infrastructuur in te richten. Winst van private partijen zal hierbij geen doel zijn. Invloed vergaren door middel van dataverzameling bij het gebruik van digitale identiteitsmiddelen is voor zowel overheden als private partijen volgens de voorgestelde wetgeving niet toegestaan", zo laat ze weten.

SP-Kamerlid Leijten vroeg de staatssecretaris ook of ze kritiek van experts begrijpt die aangeven dat hoewel mensen bij een digitale identiteit eigenaar lijken te zijn van hun eigen data, dit principe wordt ondermijnd door verdienmodellen van verschillende deelnemers en aanbieders van digitale identiteiten.

Daarop stelt Van Huffelen dat zowel bij een Europese digitale identiteit als in de voorstellen voor de Wet Digitale Overheid gebruiks- en gebruikersgegevens en eventuele andere persoonsgegevens niet gebruikt mogen worden voor andere doeleinden dan de veilige uitgifte van inlogmiddelen en het inloggen met deze middelen. "De data van mensen dienen dus niet het verdienmodel van een aanbieder van een digitaal identiteitsmiddel, omdat dit onder de voorgestelde wetgeving niet wordt toegestaan", voegt ze toe.

Leijten wilde ook van de staatssecretaris weten hoe wenselijk de invloed is van onder andere Microsoft, maar ook andere multinationals of big techbedrijven, in de oproep aan overheden tot het ontwikkelen van een zogenoemde coronapas. Daarop antwoordt Van Huffelen dat de Europese digitale identiteit onafhankelijk van de Europese coronapas wordt ontwikkeld. Wel zal er en kennis en ervaring vanuit het bedrijfsleven worden gebruikt. "Dit doen we op een open wijze met een gelijk speelveld voor de betrokken partijen", aldus de staatssecretaris.