De Raad van State adviseert het kabinet om af te zien van gezamenlijke transactiemonitoring door banken, aangezien dit tot een vergaande inbreuk op de grondrechten van burgers leidt. De Nederlandse banken zijn teleurgesteld over het advies.

Het voorstel voor de Wet plan van aanpak witwassen bevat grofweg drie maatregelen. De eerste betreft een verbod op contante betalingen vanaf drieduizend euro. De tweede maatregel maakt mogelijk dat instellingen zoals banken, die een wettelijke plicht hebben om transacties te monitoren, makkelijker gegevens met elkaar kunnen uitwisselen. De derde maatregel zorgt ervoor dat instellingen die moeten voldoen aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme informatie met elkaar kunnen delen wanneer er bij hun cliënten tekenen zijn van integriteitsrisico’s.

Het wetsvoorstel vloeit voort uit een plan van aanpak waarmee de regering naar eigen zeggen witwassen en financiering van terrorisme wil aanpakken. De Raad van State boog zich over het wetsvoorstel en waarschuwt dat twee van de voorgestelde maatregelen tot vergaande inbreuken op grondrechten van burgers en de persoonlijke levenssfeer kan leiden.

"Hoe belangrijk de bestrijding van witwassen en van financiering van terrorisme ook is, bij deze maatregelen is de vraag of het doel de middelen die worden voorgesteld, wel heiligt. Deze middelen gaan in de huidige opzet van het wetsvoorstel te ver. Het gaat daarbij om informatie-uitwisseling bij gezamenlijke monitoring van banktransacties en bij cliëntenonderzoek", aldus de Raad van State .

Ongekende monitoring

Het adviesorgaan stelt dat de massale schaal waarop banktransacties gezamenlijk zullen worden gemonitord ongekend is en een vergaande inbreuk op de vertrouwelijkheid van zakelijke en particuliere cliëntgegevens betekent. Daarbij gaat het niet alleen om een vergaande inbreuk op het recht op privacy, de monitoring kan ook leiden tot uitsluiting en discriminatie.

Daarbij heeft het kabinet de noodzaak en proportionaliteit van de gezamenlijke transactiemonitoring niet aangetoond en is de rechtsbescherming in het geding. "Het wetsvoorstel voorziet niet in passende maatregelen ter bescherming van de rechten en vrijheden van burgers en bedrijven maar laat het regelen daarvan over aan de banken", aldus de Raad van State, die adviseert om de grondslag voor de gezamenlijke transactiemonitoring te schrappen en van gezamenlijke transactiemonitoring af te zien.

Ook de voorgestelde gegevensdeling bij de onderzoeksplicht in het kader van het cliëntonderzoek vormt volgens het adviesorgaan een inbreuk op de bescherming van vertrouwelijke bedrijfs- en persoonsgegevens. Wederom stelt de Raad van State dat de noodzaak en proportionaliteit van deze onderzoeksplicht en gegevensdeling onvoldoende zijn gemotiveerd. Bij deze maatregel krijgt het kabinet het advies om alsnog in een dragende motivering te voorzien.

Teleurgesteld

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) is teleurgesteld over het advies. "Het stelt ons teleur dat de Raad van State adviseert van gezamenlijke transactiemonitoring af te zien", zo laat de NVB in een reactie weten. De belangenbehartiger van Nederlandse banken stelt dat de privacy bij Transactie Monitoring Nederland (TMNL) is gewaarborgd.

"Het is uiteindelijk aan de politiek om een goede balans te vinden tussen het effectief tegengaan van witwassen en het waarborgen van de privacy. Wij hebben er alle vertrouwen in dat de ministers van Justitie en Veiligheid en Financiën in hun uiteindelijke wetsvoorstel recht doen aan deze beide publieke belangen", aldus de NVB.