Onderzoekers die in Nederland zorgdata uit het elektronische patiëntendossier willen hergebruiken voor onderzoek hebben hier meestal toestemming van patiënten voor nodig, maar volgens onderzoeksinstituut Nivel is het logischer om het toestemmingssysteem te vervangen door een bezwaarsysteem. Daardoor zouden onderzoekers standaard zorgdata mogen hergebruiken, tenzij patiënten hier bezwaar tegen maken.

Nivel stelt op basis van eigen onderzoek dat het vragen van toestemming voor hergebruik van zorggegevens negatieve gevolgen kan hebben voor het aantal patiënten dat aan een onderzoek wil deelnemen, wat de representativiteit en bruikbaarheid van de gegevens en daarmee de uitkomsten van het onderzoek kan beïnvloeden. Het onderzoeksinstituut claimt verder dat uit eerder onderzoek blijkt dat de meeste patiënten voorstander zijn van een bezwaarsysteem en dat veel andere landen zo’n bezwaarsysteem hanteren.

"Het vragen om toestemming voor het hergebruik van zorgdata brengt volgens ons onderzoek een substantieel risico op vertekening van de onderzoeksresultaten met zich mee. Kiezen voor een bezwaarsysteem lijkt dan logischer, waarbij uiteraard nog altijd de privacy van burgers gewaarborgd moet worden", aldus Nivel. Eind vorig jaar liet het ministerie van Volksgezondheid weten dat het werkt aan het opstellen van een visie en routekaart voor het secundair gebruik van zorgdata.

Daarnaast kwam de Europese Commissie vorig jaar met plannen voor de European Health Data Space (EHDS). Het gaat hierbij om een plan voor een digitaal patiëntendossier dat in een gemeenschappelijk Europees formaat is opgesteld. en in alle EU-lidstaten is te gebruiken. Verder moeten gezondheidsgegevens van Europese burgers voor onderzoek, innovatie en beleidsvorming gebruikt kunnen worden.

Met name het gebruik van gezondheidsgegevens van Europese burgers zit voor dergelijke doelen Europese privacytoezichthouders niet lekker. Ze zijn bang dat het EHDS-voorstel het recht op privacy en databescherming kan verzwakken, met name gezien de categorieën van persoonlijke data en doeleinden met betrekking tot het secundaire gebruik van zorgdata.