Demissionair minister Yesilgoz van Justitie en Veiligheid, staatssecretaris Van Rij van Financiën, de Koninklijke Marechaussee, Meta, X en Telegram zijn genomineerd voor de Big Brother Awards 2023, de jaarlijkse prijs voor de grootste privacyschender van Nederland. De prijs, een initiatief van digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom, wordt op maandag 15 januari volgend jaar in Amsterdam uitgereikt.

Yesilgoz is genomineerd omdat zij mensen die onterecht op een terreurlijst staan aan hun lot overlaat, aldus Bits of Freedom. "Een terreurlijst is niet zomaar iets. Een onderbuikgevoel zou niet voldoende moeten zijn om op zo’n lijst terecht te komen. Er mag nooit lichtzinnig worden omgegaan met terrorismeverdenkingen door mogelijk onjuiste informatie voortijdig te delen."

Bits of Freedom vindt dat de minister excuses moet aanbieden. Daarnaast moet ze zorgen voor veiliger beleid bij de politie over wanneer mensen op de terreurlijst terecht kunnen komen, wanneer er een signalering naar Interpol uitgaat en een plan voor hoe mensen daar bij een onterechte registratie meteen vanaf worden gehaald.

Koninklijke Marechaussee

De Koninklijke Marechaussee dankt de nominatie aan de surveillance van demonstranten, waarbij onder meer gebrekkige technologie voor gezichtsherkenning is gebruikt. De marechaussee struinde sociale media af op zoek naar accounts die zich positief hebben uitgelaten over actiegroep Extinction Rebellion (XR). "Dat kan al zo simpel zijn als het liken van een post. Van deze accounts werden de gezichten van profielfoto’s verzameld en gebruikt voor de identificatie van de demonstranten. De marechaussee lijkt de foto’s te hebben gematcht met de gezichten in CATCH, de massale gezichtendatabank van de politie", aldus BoF.

Meta, X en Telegram

De derde nominatie betreft Meta, X en Telegram. "Zij ontnemen stuk voor stuk de stem van onschuldige mensen in oorlogsgebied", zegt Evelyn Austin, directeur van Bits of Freedom. Volgens de burgerrechtenbeweging bestaat er een direct verband tussen geweld online en geweld offline. "Online geweld, zoals de verspreiding van haat, desinformatie, de blokkade van de toegang tot het internet en censuur, kunnen leiden tot fysieke geweld. Wanneer platformen besluiten om bepaalde groepen onzichtbaar te maken en uit het debat te weren, ontnemen zij deze groep een belangrijk beschermingsmiddel tegen het geweld waarbij die groep offline van hun land verdreven en vermoord wordt."

Marnix van Rij is de laatste genomineerde, vanwege het stelselmatig overtreden van wet- en regelgeving door de Belastingdienst, waaronder de Europese privacywet. "Er is te weinig grip op de gegevens die de Belastingdienst van de burger gebruikt. Er is geen beleid om foutieve persoonsgegevens te herkennen en te corrigeren, en verouderde gegevens worden niet op tijd gearchiveerd en vernietigd. Ook zijn gegevens onvoldoende beveiligd."

Er is zowel een expert- als publieksprijs van de Big Brother Awards. Het publiek kan tot 8 januari een stem voor de publieksprijs uitbrengen. Naast de Big Brother Awards wordt ook de Felipe Rodriguez Award uitgereikt aan de persoon die veel voor digitale rechten heeft betekend.