Demissionair minister Jetten voor Klimaat en Energie is niet van plan om bij een overvol elektriciteitsnet in de meterkast van burgers te gaan zitten, zo liet hij gisteren tijdens een debat in de Tweede Kamer weten. Wel kan het in de toekomst mogelijk worden dat apparatuur van burgers in noodgevallen een signaal ontvangt om minder stroom te verbruiken. Onlangs presenteerde de minister de 'Actieagenda netcongestie laagspanningsnetten' (pdf), met plannen om de overvolle elektriciteitsnetten tegen te gaan.

In de Actieagenda staat dat slimme en aanstuurbare apparaten de norm worden. Het gaat dan om apparaten en systemen die in staat zijn om in reactie op een signaal (gedragsmatig of geautomatiseerd) de vraag naar of het aanbod van elektriciteit aan te passen zonder dat de gebruiker hier veel overlast van ondervindt. "Een signaal kan zowel een prijssignaal zijn als een directe instructie", aldus de uitleg.

Naast vrijwillige maatregelen om overbelasting tegen te gaan beschrijft de Actieagenda ook 'verplicht congestiemanagement'. "Als tijdig uitbreiden van het net niet mogelijk is én voorgaande vrijwillige maatregelen hebben te weinig opgeleverd om overbelasting te voorkomen, dan kan het nodig zijn om kleinverbruikers te verplichten om productie of verbruik aan te passen. Dit komt in de praktijk neer op directe aansturing van apparaten door de netbeheerder (of op basis van een signaal uit het lokale net)."

De maatregel zou alleen worden ingezet als zonder de maatregel bijvoorbeeld de stroom uitvalt. "Het is vanuit het oogpunt van proportionaliteit ook denkbaar dat bij de uitwerking van zo’n verplichting een onderscheid gemaakt wordt tussen verschillende apparaten om recht te doen aan de verschillende impact die ingrijpen op de kleinverbruiker heeft." Om een dergelijke maatregel uit te voeren is wel de aanwezigheid van slimme en aanstuurbare apparaten vereist, zoals bij de mogelijk complicerende factoren staat vermeld.

Branchevereniging Energie-Nederland stelde dat flexibel gedrag vrijwillig moet zijn en ook in de Tweede Kamer was er kritiek. Zo sprak de PVV van 'Noord-Koreaanse toestanden'. Volgens Jetten zijn de zorgen onterecht. "Als we op die manier mensen thuis angst aanpraten, dan verliezen we inderdaad het draagvlak voor deze energietransitie", reageerde de bewindsman. "De minister gaat niet in uw meterkast zitten, de minister zit niet aan de warmteknop van uw douche. Daar bemoeit de minister zich niet mee. Punt."

Jetten voegde toe dat netbeheerders in het geval van noodsituatie wel de verantwoordelijkheid hebben om de stabiliteit van het net te waarborgen. "En dan kun je dus noodmaatregelen nemen." Het gaat dan ook om ingrepen om te voorkomen dat het net eruit klapt, ging de minister verder, die vooral wil inzetten op slimme apparaten, zodat ze 'niet onnodig' gebruikmaken van het net.

"Altijd vanuit de gedachte dat je er als consument geen last van moet hebben als die warmtepomp niet op honderd maar negentig procent draait, heel even om netcapaciteit vrij te maken en dan wordt het huis nog steeds warm gestookt." Jetten herhaalde daarna opnieuw dat de in het actieplan voorgestelde maatregel om apparaten bij consumenten uit te schakelen alleen voor noodsituaties is bedoeld.