De Rijksoverheid heeft jarenlang, mede door 'innig' met Microsoft samen te werken, een risicovolle nationale afhankelijkheid van Big Tech gefaciliteerd, zo stellen Kamerleden Kathmann (GroenLinks-PvdA) en Six-Dijkstra (NSC). Vorig jaar juni kwamen de twee met een initiatiefnota waarin ze oproepen tot een Nederlands alternatief voor Amerikaanse clouddiensten.

Naar aanleiding van de initiatiefnota had de vaste commissie voor Digitale Zaken een aantal vragen voor Kathmann en Six-Dijkstra. Zo werd er onder andere gevraagd waarom de overheid heeft gekozen voor clouddiensten van Microsoft. "In algemene zin kan je spreken van een aaneenschakeling aan decentrale keuzes die gemaakt zijn op basis van gemak en kostenplaatjes, maar die bij elkaar opgeteld leiden tot een risicovolle nationale afhankelijkheid van big tech. Deze beweging is gefaciliteerd door als Rijk jarenlang innig samen te werken met Microsoft, de grote herkenbaarheid van Microsoft-diensten, en de eenzijdige focus van IT-opleidingen op cloudtoepassingen van Microsoft", reageren de Kamerleden.

Volgens Kathmann en Six-Dijkstra bieden Big Tech-bedrijven als Microsoft dankzij hun schaal 'voor de hand' liggende voordelen. "Het nieuwe Rijksbrede cloudbeleid van 2022 bracht de migraties in een verdere stroomversnelling, door de keuze voor de publieke cloud open te gooien onder de voorwaarde van een risicoanalyse en privacy-afspraken. De innige samenwerking met Microsoft, mede mogelijk gemaakt via het Strategisch Leveranciersmanagement Microsoft-Rijk, maakt het voldoen aan die voorwaarden makkelijk waardoor het nog makkelijker is om met hen in zee te gaan."

De Kamerleden voegen toe dat het volledig uitbesteden van kennis en kunde over clouddiensten ook invloed heeft op de manier waarop aanbestedingen door overheidsdiensten worden geschreven. "Als ‘de cloud’ alleen nog maar herkenbaar is als Microsoft Azure, worden in aanbestedingen niet-noodzakelijke eisen gesteld die alleen hyperscalers kunnen leveren. Daardoor wordt de vendor lock-in nog groter."

Basisschool

De Kamerleden willen naar eigen zeggen met hun initiatiefnota de langetermijnrisico's aanpakken van een te grote marktconcentratie bij één partij of slechts enkele partijen, wanneer een zeer groot deel van de overheid haar werkprocessen heeft uitbesteed aan Microsoft. "De nota doet daarom aanbevelingen om de marktconcentratie op zowel de korte termijn als de lange termijn terug te dringen. Amerikaanse hyperscalers blijven bestaan en leveren goede producten; maar om op termijn een Nederlandse techsector te behouden en afhankelijkheden te verminderen, kan actie niet uitblijven en moet de afhankelijkheid doorbroken worden."