De Nederlandse ICT-sector heeft al decennialang last van onvoldoende instroom van nieuw, hoogopgeleid talent. Een instroom die de laatste jaren bovendien sterk afneemt. De tekorten aan goed personeel leiden tot een dalend concurrentievermogen van onze economie, falende ICT-projecten, kostenstijgingen, achterstallig onderhoud en offshoring. Terwijl onze samenleving en economie steeds afhankelijker worden van een goede ICT, zijn we steeds minder goed in staat deze te garanderen. In analyses van dit lastige probleem komt één oorzaak telkens terug: jonge mensen kiezen niet voor een ICT-opleiding en ook niet voor een baan in de ICT. Begonnen in 1998 nog 1280 eerstejaars aan een universitaire informaticaopleiding, in 2008 waren dat er minder dan 800. Naar verwacht rondt daarvan net iets meer dan de helft de opleiding af. Over dit probleem luiden tal van clubjes - ICTRegie, IPN, PICTIO en ICT-office om er maar een paar te noemen - de noodklok. En ze hebben een schuldige: het onderwijs.
De reden voor de lage instroom zou zijn dat jongeren geen juist beeld hebben van wat ICT is en doet, en wat een baan in de ICT kan inhouden. De jeugd moet leren dat ICT meer is dan programmeren, zeg maar. Zo is er een actieplan, een bekende politicus (staatssecretaris De Jager) en natuurlijk een website met een leuk mopje muziek eronder. Op deze site worden aansprekende ICT-oplossingen getoond die de jeugd moeten inspireren.
In het Masterplan ICT, dat is opgesteld door IPN (ICT-onderzoek Platform Nederland) staat dat het informaticaonderwijs op middelbare scholen geen weerspiegeling van het vak is. "Er ligt een sterk accent op recepten voor het bedienen van computers en daarnaast - in het beste geval - op onderwerpen zoals programmeren, computerarchitectuur, databases en besturingssystemen. Dat is voor het jonge publiek niet het meest aantrekkelijke deel van ICT." Het masterplan onderstreept het belang van ICT voor onze welvaart, maar benoemt helaas niet wat dan wel het meest aantrekkelijke deel van het vak is. Wel willen ze 30 miljoen euro van Den Haag.
Nu is het wel erg onterecht om het onderwijs de schuld te geven van de tegenvallende interesse. Voor zover ik het informaticaonderwijs ken, is het niveau hoog en de inzet van docenten en studenten ook. Laten we eerder kijken naar onze eigen bedrijfstak, haar imago en de realiteit, voordat we de schuld van ons af schuiven.
Werken in de ICT heeft inderdaad weinig van doen met de technische zaken die je leert in het hedendaags ICT-onderwijs. ICT-ers bij grote organisaties zijn meer bureaucraat dan techneut, bezig met het volgen van eindeloze procedures, het schrijven van managementrapportages en het invullen van checklistjes. Jongeren die ICT saai vinden kunnen maar zo gelijk hebben. Changeproces coördinator bij een bank is nu niet een functie waarmee je bij het speeddaten positief opvalt, zeg maar. Jongeren hebben dat prima door en zeggen dan ook dat ICT saai is omdat het, let wel, te weinig over techniek gaat.
ICT-opleidingen leiden voor het overgrote deel op voor de gespecialiseerde ICT-functies - beheerders, ontwikkelaars, architecten, consultants. Je wordt er opgeleid tot 'professional', waar de markt inderdaad om vraagt. Het onderwijs levert dus het gevraagde.
Iemand die een beetje het nieuws volgt weet dat dit de groep mensen is die er bij tegenzittende markten het eerste uitvliegt, en die geacht wordt dagelijks enkele uren in de file te staan en overuren voor eigen rekening te nemen. En als je daar over wat te zeuren hebt, wordt je fijntjes verteld dat een Indiër jouw werk veel goedkoper en beter kan. Voorwaar geen wenkend perspectief waarmee je een getalenteerde zeventienjarige aan zult trekken.
De toon van het masterplan ICT, dat hoopt mensen te werven met de melding dat ICT meer is dan techniek, is dus helemaal verkeerd. Het onderstreept de minachting van veel ICT-management voor de 'techneut'. Wat jongeren ook niet ontgaan zal zijn, is dat technische ICT-functies een beloningsplafond kennen. De heersende besturingskaste heeft techniek onderaan de voedselketen geplaatst. Een verstandige jongere zal dus voor iets anders kiezen. Iets met management, of zo. Maar daar zijn er al genoeg van, in de ICT.
De innovatieve projecten waar allesis.it mensen mee hoopt te enthousiasmeren zijn evenzeer misplaatst. Je moet al een aantal jaren meedraaien voordat je aan dergelijke snoepjes mag komen, en ze zijn uitermate schaars. De zin van ICT in de praktijk is het uitrollen van een nieuw besturingssysteem omdat het oude ver over de datum is. Of het in de lucht houden van relikwievoorzieningen waarmee mensen naar huis kunnen mailen dat ze iets later thuis komen. Nodig? Soms. Leuk? Mwâh. Het zijn van die projecten die net zo gemakkelijk stopgezet kunnen worden, waar niemand een traan om laat. "En, zoon, heb je dit jaar nog iets nuttigs gedaan?" "Ik heb een projectplan geschreven waarin ik aantoonde dat complexiteitsreductie strikt noodzakelijk is". "Zo, da's mooi". "Maar moeder, het project is stopgezet, omdat ze het te ingewikkeld vonden". "Geeft niks hoor, ik hoorde dat de Albert Heijn nog vestigingsmanagers zocht".
De ICT is ook de bedrijfstak waar je het snelst afgedankt wordt - in welke andere bedrijfstak ben je met 35 al afgeschreven? Is dat wat ICT-office bedoeld met dat "de arbeidsvoorwaarden behoren tot de meest
vooruitstrevende van de Nederlandse economie?".
Er zijn al heel wat jaren veel mensen in de ICT aan het werk die in hun directe omgeving vertellen hoe het werkelijk is. Dat noodzakelijke vernieuwingen continu worden uitgesteld en knellende problemen standaard naar de toekomst worden verschoven of uitbesteed. En dat het balletje-balletje met echte incidenten op managementniveau tot grote kunst is verheven. Ik denk dat de jeugd een veel beter beeld heeft van wat de ICT is en doet, dan de digibete managers en beleidsmakers van de lobbyclubjes. En dat is nu nét de reden dat de jeugd er massaal niet voor kiest. Het daadwerkelijk echte belang van de sector voor de Nederlandse economie verdient een betere lobby dan deze. In ieder geval één die niet denkt mensen met leugens een carrière in te kunnen lokken.
Door Peter Rietveld, Senior Security consultant bij Traxion - The Identity Management Specialists -
Vorige columns van Peter
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.