Als het aan de Nederlandse vervoerders ligt kunnen reizigers in het openbaar vervoer straks met hun mobiele telefoon betalen. Dat meldt het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB) in de vandaag gepresenteerde 'Visie OV Betalen' (pdf). Op dit moment is de OV-chipkaart het enige betaalmiddel.

Eind mei 2015 waren er 14,3 miljoen actieve OV-chipkaarten, waarvan 7,8 miljoen persoonlijke en 6,5 miljoen anonieme kaarten (pdf). Per week zijn er gemiddeld 44 miljoen transacties en worden gemiddeld 3 miljoen unieke OV-chipkaarten gebruikt, waarvan 2,3 miljoen persoonlijke OV-chipkaarten en 700.000 anonieme OV-chipkaarten. Ongeveer 1,9 miljoen houders van een persoonlijke OV-chipkaart kiezen voor automatisch opladen.

Toch verlaagt de OV-chipkaart niet voor iedereen de drempel om met het OV te reizen, aldus het NOVB. Het gaat dan om incidentele of internationale reizigers en reizigers met een functiebeperking, voor wie de aanschaf en registratie of het herhaaldelijk in- en uitchecken een reisbeperking kunnen opleveren. Daarnaast zijn er inmiddels allerlei nieuwe betaalmethoden in de betaalmarkt geïntroduceerd die ook voor het OV kunnen worden gebruikt.

Zo kan de contactloze bankpas als vervoersbewijs worden gebruikt. In dit geval checken reizigers met hun bankpas in en uit. In Londen is deze vorm van contactloos betalen inmiddels geïntroduceerd; daar kan behalve met de Oyster Card ook gereisd worden met de creditkaart of bankpas met de EMV-standaard. De industrie wil deze standaard ook geïntegreerd krijgen in de NFC-smartphones. Dat zou betekenen dat de reiziger vervolgens met zijn mobiele telefoon zou kunnen betalen.

Be in Be out

De mobiele telefoon kan ook worden gebruikt voor betalingen aan de hand van plaatsbepaling, het zogeheten Be in Be out. Door in een betaalzone te komen (Be in) en een betaalzone uit te gaan (Be out) kan de prijs worden berekend. Afhankelijk van de wijze waarop de reiziger zijn mobiele telefoon gekoppeld heeft aan een betaalmethode, wordt de reis automatisch betaald. Deze manier van reizen kan volgens het NOVB heel veel opleveren voor het gemak van de reizigers. Er hoeven immers nagenoeg geen handelingen voor de reis te worden uitgevoerd. "Belangrijk aandachtpunt bij deze ­ontwikkeling is de privacy van de reiziger", aldus de organisatie.

Privacy en anonimiteit

Het NOVB stelt in de visie ook dat anoniem reizen bij de verschillende betaalmogelijkheden altijd mogelijk moet zijn en blijven. Ook in het geval van Be in en Be out. De organisatie werkt op dit moment ook aan een project om geanonimiseerde, geaggregeerde informatie over het gebruik van het openbaar vervoer landelijk beschikbaar te krijgen. Het gaat om informatie over alle reizen die bij één vervoerder hebben plaatsgevonden. "Gelet op de bescherming van de privacy van de reiziger dient met dit onderwerp uiterst zorgvuldig omgegaan te worden. Ook spelen bedrijfsvertrouwelijkheid en het risico op onjuist gebruik een rol", zo laat het NOVB weten.

De organisatie heeft naar eigen zeggen de ambitie om de gepresenteerde visie om te zetten in een dergelijk programma. Hiervoor moet er een programma worden opgestart waarin wordt gekeken naar de business case, de techniek, het businessmodel, de governance en de reizigersacceptatie. Later dit jaar zullen alle betrokkenen de balans opmaken en de visie waar nodig bijstellen.