Big data kan leiden tot minder privacy- en consumentenbescherming, zo blijkt uit een onderzoek dat het ministerie van Economische Zaken heeft laten uitvoeren. De onderzoekers keken naar de invloed van big data op het concurrentieproces in de digitale economie.

In het onderzoek is achtereenvolgens gekeken naar de factoren die bepalen of big data bijdraagt aan marktmacht, de mogelijke schadelijke gevolgen van datagerelateerde marktmacht voor de mededinging en voor particulieren en de rol van het mededingingsbeleid en -toezicht. Volgens de onderzoekers is marktmacht waarschijnlijker als big data exclusief in bezit van een enkele partij is, waardoor concurrenten er niet over kunnen beschikken.

Ook in het geval er schaarse kennis en middelen zoals een goed algoritme nodig zijn om de data te kunnen verwerken of als de onderneming de enige is met een goed algoritme, maakt dit het lastig voor concurrenten om te concurreren. De onderzoekers stellen verder dat als het onmogelijk is via een ander bedrijfsmodel dan op basis van de data te concurreren met de onderneming die over de data beschikt, dit marktmacht waarschijnlijker maakt.

Toch is marktmacht volgens de onderzoekers niet per se schadelijk. Als marktmacht substantieel en langdurig is kan het echter wel tot schadelijke effecten leiden. "Zo kan marktmacht in datagedreven markten net als in andere markten leiden tot hoge prijzen en minder innovatie en kunnen concurrenten worden uitgesloten. Specifiek voor datagedreven markten is dat marktmacht kan leiden tot minder privacy- en consumentenbescherming", laat minister Kamp van Economische Zaken weten.

Verder noemen de onderzoekers de mogelijkheid dat een onderneming als gevolg van de data die hij over particulieren bezit, aan elke particulier een persoonlijke prijs vraagt. Tot slot kunnen data kartelvorming vergemakkelijken, bijvoorbeeld door algoritmen zo te programmeren dat prijzen op elkaar worden afgestemd. Minister Kamp merkt op dat ook in het geval van misbruik van marktmacht met big data dit via het mededingingsrecht, en soms ook via consumentenbeschermings- en privacyregelgeving, kan worden aangepakt. Het is dan ook niet nodig om het huidige beleid aan te passen of extra beleid te maken, aldus Kamp (docx).