De digitalisering van de infrastructuur heeft voordelen voor burgers, maar zet ook publieke waarden als toegankelijkheid, leveringszekerheid, bescherming van privacy en democratische controle onder druk, zo laat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een nieuw rapport weten (pdf).
Volgens het PBL is de kans groot dat digitale innovaties om van de infrastructuur gebruik te maken een tweedeling in de samenleving zullen versterken. Digitalisering kan er namelijk toe leiden dat bepaalde groepen zoals laag opgeleiden en ouderen worden uitgesloten van dienstverlening als zij niet over de vereiste vaardigheden of draagkracht beschikken om de nieuwe infrastructuurdiensten te benutten. Er zijn ook voorbeelden dat geautomatiseerde systemen bepaalde buurten van deelneming uitsluiten.
Ook andere publieke waarden kunnen in het geding zijn, zoals veiligheid, het recht op privacy en zelfbeschikking over persoonlijke data die vaak ongemerkt worden verzameld en gedeeld. Zo kunnen mondiaal opererende platforms in korte tijd een enorme concentratie van marktmacht verwerven, ongehinderd door nationale regels op het gebied van privacy en eerlijke concurrentie. Het PBL wijst erop dat de praktische en theoretische mogelijkheden om steeds meer te monitoren en te weten niet betekenen dat deze data ook altijd op een goede manier worden gebruikt.
"Zo verzamelen autofabrikanten, maar ook leveranciers van vervoersdiensten, allerlei persoonlijke gegevens van hun gebruikers. Ze kunnen deze combineren, analyseren en verkopen, ook voor toepassingen die het verbeteren van hun mobiliteitsproduct ver te buiten gaan. De vraag of de samenleving dat wil toestaan lijkt bij uitstek een publiek en politiek vraagstuk", aldus de organisatie.
Transparantie is een andere waarde die onder druk staat. Toevoeging van digitale 'slimheid' aan de infrastructuur voor personenmobiliteit of energievoorziening maakt de manier waarop het systeem werkt minder navolgbaar, zowel voor burgers als voor toezichthouders en openbaar bestuur. Dat bemoeilijkt democratische controle. "Duidelijk is dat digitalisering van de infrastructuur een andere rol van de overheid vereist", aldus het PBL.
De organisatie geeft daarom zeven handvatten om te voorkomen dat digitalisering beschermende waarden ondermijnt. Zo moeten er duidelijke kaders en doelen worden gesteld, moet er worden nagedacht over nieuwe spelregels, moet er bij smart city-toepassingen voor passend toezicht en democratische controle worden gezorgd en is het nodig om in de digitale expertise van de overheid te investeren. Ook moet er een maatschappelijk debat komen over nieuwe dilemma's die de digitalisering opwerpt.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.