Door karma4: Googlen en meer van dat soort termen stonden ooit ook niet in de "Van Dale" net zo min als vele ander vaktermen
Alleen zien vakmensen, zeker in de IT, nog wel eens over het hoofd dat hun jargonwoord al bestaat in het Nederlands. Het Engelse
to harden heeft al sinds lang voor de mensheid aan IT deed de Nederlandse vertaling
harden. Je weet wel, dat werkwoord waarvan het voltooid deelwoord
gehard is. In goed Nederlands doe je dus niet aan
hardenen maar aan
harden.
Wist je trouwens dat het woord
mitigeren de betekenis
verzachten of
lenigen heeft? Als in
het leed verzachten en
de nood lenigen dus. Het woord
mitigeren bestaat in het Nederlands, maar ik kende het nog niet tot ik het als beveiligingsjargonwoord leerde kennen. De meer gangbare synoniemen ervan maken wel duidelijk wat ermee bedoeld wordt: niet het probleem oplossen (wat naar mijn indruk vaak is wat mensen ervan maken) maar de gevolgen van een probleem minder erg maken.
Maar goed, ik noem een
computer ook bij de Engelse naam en gebruik niet het omslachtige
elektronisch rekentuig dat men ooit in het Nederlands probeerde te introduceren.
Aan de andere kant ben ik van begin af aan gevallen over het gebruik van sommige woorden, bijvoorbeeld het woord
functionaliteiten (van systemen of applicaties). Als je er een woordenboek op naslaat blijkt het woord
functionaliteit hetzelfde te betekenen als
doelmatigheid. Weet iemand wat
doelmatigheden zijn?
Ik loop lang genoeg mee om te hebben meegemaakt dat het woord
functionaliteiten opeens zijn intrede deed in het automatiseringsjargon (eind jaren '80 denk ik dat het was). Ik hoorde het met enige verbazing aan en concludeerde dat men het had over wat kort ervoor nog
functies heette. Ik ging mensen die het woord gebruikten vragen wat dan het verschil was tussen
functionaliteiten en
functies. Iedereen die ik het vroeg stond met zijn mond vol tanden, ze wisten het niet en hadden het woord duidelijk overgenomen zonder stil te staan bij de betekenis ervan. Sinds het internet beschikbaar is heb ik af en toe, als ik weer eens over het woord was gevallen, gezocht naar definities. In het begin liepen die ver uiteen, iedereen verstond er wat anders onder, maar geleidelijk aan leek de betekenis zich te stabiliseren op
functies zoals de gebruiker van een systeem ze ziet. Ah, dat is wat we vroeger
gebruikersfuncties noemden, een term waarvan je veel makkelijker snapte wat ermee bedoeld werd, en waarbij
gebruikers- werd toegevoegd als het verschil met functies uit een technisch perspectief ertoe deed en niet duidelijk uit de context bleek.
Je kan je afvragen waarom je je druk zou maken om dit soort dingen. De reden is dat als je niet nadenkt over de betekenis van de taal die je gebruikt maar min of meer intuïtief overneemt wat je tegenkomt er een reëel gevaar is dat jouw begrip van het woord net anders is dan dat van anderen. Ik heb eindeloos veel vergaderingen meegemaakt waarin IT'ers oeverloos langs elkaar heen praatten om precies die reden, zonder dat ze zelf doorhadden wat er misging in de communicatie. Dat gebeurt vooral als er mensen bij elkaar zitten die niet al jaren met elkaar hebben samengewerkt en een gedeeld bedrijfsjargon hebben ontwikkeld. En ik heb heel wat van die overleggen vlot getrokken door simpelweg in een paar woorden expliciet te maken wat ik bedoelde als ik een jargonterm gebruikte en niet aan te nemen dat iedereen het zo wel zou snappen, en door anderen te vragen hun invulling van een term ook even expliciet te maken. Dat werkt enorm verhelderend, vaak bleken mensen het na verhitte discussies gewoon al die tijd roerend met elkaar eens te zijn geweest.
Technisch georiënteerde mensen zijn vaak niet heel goed in taal, dat is een andere oriëntatie. Wel wordt enthousiast een veelheid aan jargontermen geïntroduceerd, en omdat het meestal relatief exact en logisch denkende mensen zijn neemt men aan dat iedereen exact en logisch dezelfde betekenis aan het jargonwoord geeft. In mijn ervaring valt dat vaak vies tegen en heeft men vaak niet door dat dat tegenvalt.
Moraal van het verhaal: je communiceert veel beter als je aandacht hebt voor de betekenis van de taal die je gebruikt en oog hebt voor de verschillen in betekenis die anderen aan dezelfde taal kunnen geven. Dat betekent naar mijn mening dat je niet in mededelingen communiceert maar verifieert hoe ze aankomen; dat je niet zomaar met jargontermen strooit in de veronderstelling dat die volkomen duidelijk zijn maar actief de mogelijkheid van interpretatieverschillen in het oog houdt, die zo veel mogelijk voorkomt en ze als ze optreden rechtzet. Mijn eigen taalbegrip en taalgebruik is in de loop van de jaren sterk verbeterd. Dat begon met het inzicht dat de impact van je taalgebruik enorm is.