Vorig jaar zijn 1,2 miljoen Nederlanders slachtoffer geworden van cybercrime, waarbij het met name gaat om het kopen van producten op tweedehands verkoopsites die niet worden geleverd. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in het onderzoek Digitale Veiligheid en Criminaliteit (pdf).

Voor het onderzoek werden 38.000 Nederlanders van 12 jaar en ouder ondervraagd. Volgens het CBS zijn de uitkomsten daarmee representatief voor de Nederlandse bevolking. Eén op de twaalf internetgebruikers werd vorig jaar slachtoffer van cybercrime, wat neerkomt op 1,2 miljoen Nederlanders van 12 jaar en ouder. Vermogensdelicten is de categorie waarin de meeste slachtoffers vielen. 4,6 procent van de Nederlandse internetgebruikers kreeg hiermee te maken.

Vermogensdelicten

Onder vermogensdelicten vallen verschillende vormen van cybercrime, zoals aankoopfraude, voorschotfraude, helpdeskfraude, ransomware en fraude met internetbankieren. Aankoopfraude maakte veruit het grootste aantal slachtoffers. Hierbij wordt iets online gekocht, maar niet geleverd. De grootste groep slachtoffers van aankoopfraude (42 procent) had iets bij een tweedehands verkoopsite gekocht. Zestien procent werd gedupeerd door verkopers op verkoopsites als Amazon en Alibaba. Een kwart van de slachtoffers had bij een webshop gekocht die in veel gevallen een nepwebshop bleek te zijn.

Helpdeskfraude waarbij mensen door oplichters worden benaderd die zich als Microsoftmedewerker voordoen en stellen dat er problemen met de computer zijn kwam vorig jaar ook veel voor. Vijftien procent van de deelnemers aan het onderzoek werd door de oplichters gebeld. "Ondanks de bekendheid van deze helpdeskfraude ging toch nog 0,2 procent van de internetgebruikers hierop in en leed financieel verlies", aldus het CBS.

Vier procent van de deelnemers werd benaderd door Wangiri-telefoontjes. Het gaat hier om een vorm van fraude waarbij oplichters naar telefoonnummers bellen en de verbinding verbreken voordat er kan worden opgenomen. De fraudeurs hopen dat mensen het gemiste nummer terugbellen. Bij de terugbelpoging naar deze nummers lijkt het voor de beller alsof er geen verbinding tot stand komt doordat de andere kant van de lijn compleet stil is. In werkelijkheid is er echter wel een gesprek opgezet, vaak naar verre buitenlandse landen met hoge beltarieven. Een halve procent van de mensen die werd gebeld, belde ook terug.

Vorig jaar werden ook op grote schaal afpersingsmails verstuurd waarin werd gedreigd om intieme beelden die zogenaamd waren gemaakt online te zetten, tenzij er werd betaald. Twee procent van de deelnemers ontving deze e-mails, maar vrijwel niemand betaalde het bedrag dat de afpersers vroegen. Verder liet 0,2 procent van de internetgebruikers weten dat ze vorig jaar door ransomware waren getroffen. Een kwart van hen (0,04 procent) betaalde voor het ontsleutelen van de versleutelde bestanden.

"Hacken"

De tweede categorie waar Nederlandse cybercrimeslachtoffers mee te maken kregen wordt door het CBS "Hacken" genoemd. Het gaat dan om zaken als het inbreken op accounts en malware. In de meeste gevallen hadden slachtoffers geen idee hoe de inbraak plaatsvond. Wanneer dit wel bekend was, bleek dat de aanvaller aan de wachtwoorden van het slachtoffer was gekomen. Zeven procent stelde dat de inbraak was ontstaan doordat ze zelf een programma hadden geïnstalleerd.

Ongeveer een kwart van de slachtoffers van "hacken" stelde dat ze hiervan emotionele gevolgen ondervonden. Het gaat dan vooral om boosheid (21 procent). Verder had bijna 40 procent na het incident minder vertrouwen in de digitale veiligheid en 15 procent minder vertrouwen in de eigen digitale vaardigheden. Bijna 3 op de 10 slachtoffers waren bang dat "hacken" in de toekomst vaker zal plaatsvinden.

Aangifte

Verder laat het onderzoek van het CBS zien dat de meeste slachtoffers niet bereid zijn om aangifte te doen. De frequentie van deze aangiften varieert sterk tussen de verschillende vormen van cybercrime. Bij aankoopfraude en bij identiteitsfraude zonder financieel verlies deed bijna een kwart van de slachtoffers aangifte. Van "hacken" deed minder dan 3 procent aangifte. De voornaamste redenen om geen aangifte te doen is dat slachtoffers vinden dat het niet helpt of niet belangrijk genoeg is.