Door Erik van Straten: Door Threnology: Antwoord op je retorische vraag: Dat kán een gewone gebruiker niet.
Dat gewone gebruikers iets
niet geleerd hebben, of zelfs
niet willen leren, daar kan ik nog in meegaan.
Dit doet me denken aan wiskundeles op de middelbare school, ruim 40 jaar geleden. Een wiskundeleraar werd langdurig ziek en we kregen een andere leraar. Dat was iemand die buitengewoon veel aandacht besteedde aan het wegnemen van de angst die leerlingen voor abstracte dingen hadden. En met succes: waar bij de oude leraar regelmatig een flink aantal onvoldoendes voorkwam bij repetities kwamen bij de nieuwe al snel cijfers lager dan een 7 niet meer voor. Met andere woorden: mensen
kunnen het wel, maar ze moeten wel eerst actief over een stevige drempel van
bij voorbaat denken dat ze het niet kunnen geholpen worden.
Ik kom dat, veel basaler, ook tegen als ik bijvoorbeeld merk dat iemand de adresbalk van zijn browser nog niet ziet als ik hem met mijn vinger op het scherm aanwijs. En laatst vroeg iemand ergens op straat met pech aan zijn fiets of ik misschien kon helpen. Hij had een verroeste deraileur die ernstig verbogen was. Ik wees erop dat het ding helemaal scheef stond maar de man keek ernaar met een blanco blik zonder iets te zien.
Je kan het opvatten als niet willen leren, of als luiheid, maar het is mogelijk dat die mensen op andere terreinen helemaal niet lui zijn. Ik kan me voorstellen dat mensen die tijdens hun opvoeding van huis uit helemaal zijn ondergedompeld in een sfeer van "afblijven, dat kan je toch niet zelf" de vaardigheid om te leren door eens te proberen of je er iets mee kan niet alleen niet hebben aangeleerd, maar dat die actief is afgeleerd. "Niet kunnen" is dan een "vaardigheid" die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Om dat te doorbreken heb je mensen nodig met het soort didactische vaardigheden als die wiskundedocent, en die zijn zeldzaam.
Dat betekent niet dat ik vind dat je dergelijke mensen maar tot maatstaf van alles moet verheffen en tot in het absurde moet faciliteren. Een URL is niet alleen een technisch detail, hij bevat informatie die er ook voor de gebruiker toe doet. Een URL is nauwelijks complexer dan de informatie die erin staat. Het protocol en de domeinnaam zijn voor iedereen relevant en de notatie is nou ook weer niet zo moeilijk dat hij niet te ontcijferen is. Als het heel complex wordt komt het omdat websites het deel na de domeinnaam vaak onbegrijpelijk maken. De vaardigheid die je nodig hebt is om van links naar rechts te werken en protocol en domeinnaam van de rest te kunnen scheiden. Niet echt moeilijk, als je niet te bang bent bent om er toch maar even naar te kijken.
Einstein zou gezegd hebben: "Everything should be made as simple as possible, but not simpler". Ik heb het idee dat dat precies is wat Google hier wel probeert. Maar door het simpeler dan mogelijk te maken laat je belangrijke informatie weg en dat leidt onvermijdelijk weer tot nieuwe problemen. Men moet dus geen informatie weglaten maar drempels wegnemen, bijvoorbeeld door URLs toegankelijker te presenteren of door mensen te verleiden er eens beter naar te kijken. Het moet gericht zijn op het helpen onderscheiden wat het protocol, het domein en het pad binnen de website zijn, en op wat de relevantie daarvan is, en niet op het weglaten van die informatie.
Al sinds in de jaren 1990 computers tot de huiskamer doordrongen is de softwareindustrie bezig om de zwakste gebruikers als maatstaf van alles te nemen, want het is taboe om hardop te zeggen dat een klant/gebruiker beter zijn best moet doen. Dat doet men door te proberen om complexiteit af te dekken met abstractielagen die het geheel alleen maar zowel technisch complexer als moeilijker te doorgronden maken. Als men het ouderwets bij directory's en bestanden had gehouden, en programma's die de bestanden openen, zonder overdaad aan automatismen (koppelingen van bestandsextensies met applicaties die onder je vingers aangepast worden; autorun), zonder overdaad aan virtuele directory's die volslagen onduidelijk maken waar iets nou echt op je computer staat; als dat consistent en eenduidig en vooral
zichtbaar en voorspelbaar was gehouden dan verdenk ik "gewone" menen ervan dat die al doende een veel dieper begrip hadden ontwikkeld van hoe zo'n computer nou eigenlijk werkt dan nu het geval is.
Heel veel mensen snappen alleen wat aan de oppervlakte zichtbaar is, die denken alleen in operationele termen en niet in abstracties. Wat de softwareindustrie volop doet is abstracties op abstracties stapelen en die vervolgens afdekken (wat ook weer met abstracties gebeurt). In plaats daarvan zou men eens moeten proberen het heel transparant en basaal te maken. Zorg dat de gebruikte abstracties op een zo laag mogelijk niveau uiterst begrijpelijk zijn en leer mensen ermee om te gaan door dat niet af te dekken maar juist voortdurend zichtbaar te houden.
Maar goed, dat is hoe ik erover denk.