Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft telecomdata van T-Mobile gebruikt om drukte in Nederlandse steden te monitoren. Dit tot verbazing van de Autoriteit Persoonsgegevens. Onlangs stelde de privacytoezichthouder nog dat het gebruik van telecomdata door het RIVM om het coronavirus te bestrijden alleen via een spoedwet mogelijk is.
Twee jaar geleden gingen het CBS en T-Mobile samenwerken, waarbij de telecomprovider "zeer grote datasets" met het statistiekenbureau deelde. Het ging hierbij om "geanonimiseerde antennegegevens", aldus het CBS op de eigen website. Met de data kon de drukte in steden worden gemeten. "De methode is tot stand gekomen in een nauwe samenwerking tussen CBS en T-Mobile. Om tot de tellingen te komen doorlopen we een aantal stappen waarbij de data al bij de bron (T-Mobile) volledig anoniem is gemaakt", zo laat de uitleg van het CBS weten.
De data werd vervolgens gebruikt om de bezoekerspatronen per gemeente in kaart te brengen. Zo is het via een interactieve kaart mogelijk om per gemeente de personen die de gemeente binnenkomen en verlaten te bekijken. "Het patroon geeft de drukte weer van een gemeente in de tijd en kan als het ware worden beschouwd als de hartslag van de gemeente", zo stelt het statistiekenbureau.
Voormalig CBS-demograaf Jan Latten vertelt aan Goedemorgen Nederland dat het om een nieuwe methode ging. "Men ontdekte dat je veel kon meten over dichtheid van bevolking aan de hand van telefoons. Dit was een experiment om te kijken hoe je digitale gegevens van telefoons kunt gebruiken om iets te zeggen over de aanwezigheid van mensen."
Onlangs liet de Autoriteit Persoonsgegevens weten dat locatiegegevens van telecomproviders niet anoniem zijn te maken. "Het anoniem maken van dit soort gegevens kan niet, omdat dat nooit onomkeerbaar is. Wie weet waar iemand woont of werkt en die gegevens combineert met de 'geanonimiseerde' locatiegegevens van heel veel mensen, kan met die combinatie achterhalen wie bij welke locatiegegevens hoort", aldus de toezichthouder. Volgens AP-voorzitter Aleid Wolfsen zijn locatiegegevens dan ook persoonsgegevens en mogen die niet zomaar worden gedeeld.
De enige manier om deze gegevens toch te kunnen gebruiken is een wettelijke regeling, bijvoorbeeld via een spoedwet. "Het gebruik van locatiegegevens van burgers door de overheid is zeer ingrijpend. Zo’n maatregel moet in ieder geval duidelijk zijn, in verhouding staan tot het doel ervan en voldoende waarborgen bevatten. Daar zullen wij goed op letten, mocht er zo’n wetsvoorstel komen", stelt Wolfsen. Inmiddels heeft het kabinet een dergelijk wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd.
De Autoriteit Persoonsgegevens reageert tegenover het NRC verbaasd dat het CBS met telecomdata aan de slag is gegaan. "Dit is opmerkelijk. Wij gaan in gesprek met het CBS. Het is aan het CBS om dan aan te tonen dat het volgens de regels handelde", zo reageert de toezichthouder. Die merkt verder op dat het op dit moment nog onduidelijk is of de telecomdata die het CBS gebruikte hetzelfde is als de data waar de spoedwet over gaat.
Het CBS laat aan het NRC weten dat het om pilotprojecten met anonieme gegevens ging, waarop de AVG niet van toepassing is. Verder blijkt dat CBS-medewerkers op het kantoor bij T-Mobile werkten. Daar hadden ze echter "beperkte toegang" tot de data, aldus een CBS-woordvoerder. Het CBS zou sinds een half jaar geen telecomdata meer van T-Mobile ontvangen.
Latten stelt dat het gebruik van telecomdata ook handig is voor politie, die zo snel kan zien waar veel mensen bijeenkomen. De voormalig CBS-demograaf stelt dat de samenleving een keuze moet maken. "Willen we meer veiligheid of meer privacy? Daarin zal een nieuwe balans moeten komen."
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.