Minister gaf AIVD minder vaak onterecht toestemming voor inzet bijzondere bevoegdheden
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft de AIVD en MIVD het afgelopen jaar in vergelijking met het jaar daarvoor minder vaak onterecht toestemming gegeven voor de inzet van bepaalde bijzondere bevoegdheden, zo blijkt uit het jaarverslag van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB).
De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017) geeft de inlichtingendiensten speciale bevoegdheden voor het onderscheppen en opslaan van internetverkeer van de kabel, alsmede een uitgebreidere hackbevoegdheid. Daarnaast staat de wet de diensten toe om de apparaten van derden te hacken die zelf geen doelwit van de diensten zijn.
Als de diensten deze bevoegdheden willen inzetten moeten ze een verzoek bij de minister indienen. Wanneer de minister het verzoek goedkeurt, toetst de TIB of de toestemming door de minister rechtmatig is verleend. Beoordeelt de TIB een door de minister verleende toestemming als onrechtmatig dan mag die bevoegdheid niet worden ingezet.
In de periode van 1 april 2019 tot 1 april 2020 toetste de TIB in totaal 2.355 verzoeken. Van de verzoeken van de AIVD werd 1,7 procent als onrechtmatig verleend beoordeeld, bij de MIVD was dit 3,1 procent. Een daling ten opzichte van het jaar daarvoor, toen nog 4,5 procent van de verzoeken van de AIVD en 5,8 procent van de verzoeken van de MIVD het stempel onrechtmatig van de TIB kreeg.
Toch betekent dit niet dat alles goed is gegaan. Zo heeft de AIVD de TIB niet altijd volledig en een aantal maal ook onjuist geïnformeerd. Dit bleek pas nadat de TIB vragen stelde over de verzoeken. De AIVD heeft hierop laten weten dat het bijzondere aandacht zal besteden aan de juiste en volledige informatievoorziening aan de toetsingscommissie.
Tappen van de kabel
De Wiv 2017 maakt ook onderzoeksopdrachtgerichte interceptie op de kabel mogelijk, of "het tappen van de kabel", zoals de TIB het noemt. Het afgelopen jaar beoordeelde de toetsingscommissie ook meerdere verlengingsverzoeken met betrekking tot het tappen van de kabel. Deze verzoeken werden als onrechtmatig beoordeeld, omdat naast de gevraagde verlenging er ook sprake was van een uitbreiding. Die uitbreiding was in dit geval onrechtmatig.
Nadat de TIB de verzoeken als onrechtmatig had beoordeeld ontving het nieuwe verzoeken, dit keer zonder de onrechtmatige uitbreiding van de bevoegdheid, met alleen een verlenging van de in 2019 als rechtmatig beoordeelde verzoeken. Deze nieuwe verzoeken kregen wel groen licht van de toetsingscommissie.
"Bulkhacks"
Een andere bevoegdheid waarover de diensten beschikken is de inzet van "bulkhacks". Het gaat hierbij om de inzet en toepassing van "hacks" waarmee de diensten een grote hoeveelheid gegevens kunnen verzamelen. "Het kan daarbij gaan om gegevens over miljoenen personen die niet in de aandacht van de dienst staan die dan als bijvangst wordt binnengehaald", aldus de TIB.
De Wiv 2017 biedt wel waarborgen bij bulkgegevens die verzameld zijn door onderzoeksopdrachtgerichte interceptie van de kabel of via de satelliet, maar niet als het gaat om bulkgegevens die verworven zijn door een hackoperatie. "De noodzaak, proportionaliteit en mate van gerichtheid van een dergelijke inzet zijn daarbij structureel een punt van aandacht in de beoordeling door de TIB. De TIB zal hiervoor ook in het kader van de wetsevaluatie aandacht vragen", zo laat de toetsingscommissie weten.
Wat betreft het komende jaar zegt de TIB dat het bij het toetsen van verzoeken bijzondere aandacht zal besteden aan de vraag of de toegevoegde waarde van de langdurige inzet van bepaalde bijzondere bevoegdheden op blijft wegen tegen de inbreuk die daarmee gepaard gaat.
Dat dit gebeuren kon lag voor de hand.
Toch was het expliciet niet de bedoeling dat dit pad zou worden bewandeld volgens de behandelende minister destijds die de ruimere bevoegdheden voor opsporing en tappen in de 2e kamer verdedigde.
En dan was het volgens diezelfde minister al helemaal niet de bedoeling dat de toetsing commissie er enkel achter komt.
Dat zou een rode vlag zijn die op zich al beschamend zou zijn wegens de gevoelige materie.
In dit geval moest de toetsing commissie kennelijk zelf op onderzoek.
Hetgeen betekent dat de AIVD in dergelijke gevallen, volgens de minister destijds, bij voorbaat incomplete informatie aanlevert dat weer gelijk staat aan een poging tot achterhouden en verzwijgen van ware intenties.
Als het dan toch gebeurde dan moest de uitbreiding van bevoegdheden volgens de minister toch echt grondig tegen het licht gehouden worden.
Want veel mogelijkheden om het anders te doen zag de minister toen echt niet zo gaf die te kennen.
En het oneigelijk gebruik en onvolledig informeren hoefde niet eens stelselmatig te zijn volgens de minister bij beantwoording van kamer-vragen.
Want de instanties moesten uberhaupt geen aanleiding kunnen geven dat Nederlanders oneigelijk in het geniep zouden worden bespied.
En Nederlanders moesten al helemaal geen deep-state wantrouwen kunnen koesteren jegens representanten van hun eigen overheid.
Geen Noord-Korea aan de Noordzee was zo'n beetje het motto.
Ondertussen konden alle kamerleden rustig gaan slapen volgens die minister.
Welke Nederlanders en kamerleden zijn wakker???
Vreemd ook want het TIB (Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden) moet vooraf controleren of de inzet van bijzondere bevoegdheden rechtmatig is.
In een notendop: het TIB faalt!
Vreemd ook want het TIB (Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden) moet vooraf controleren of de inzet van bijzondere bevoegdheden rechtmatig is.
In een notendop: het TIB faalt!
Dat is ook een beetje lastig als het onderzoek van TIB nu aanwijst dat ze soms onvolledig of onjuist geïnformeerd worden. Dan neem je dus een beslissing op wat achteraf verkeerder info blijkt.
De AIVD en MIVD falen hier dus.
Dat is ook een beetje lastig als het onderzoek van TIB nu aanwijst dat ze soms onvolledig of onjuist geïnformeerd worden. Dan neem je dus een beslissing op wat achteraf verkeerder info blijkt.
De AIVD en MIVD falen hier dus.
Nee, het TIB moet vooraf controleren of de inzet van bijzondere bevoegdheden rechtmatig is. Als ze dat niet willen/kunnen dan is dat het probleem van het TIB.
Als ze keer op keer vaststellen dat de inlichtingendiensten onjuiste of onvolledige informatie verstrekken dan is het hun taak om bij te sturen.
Dat is ook een beetje lastig als het onderzoek van TIB nu aanwijst dat ze soms onvolledig of onjuist geïnformeerd worden. Dan neem je dus een beslissing op wat achteraf verkeerder info blijkt.
De AIVD en MIVD falen hier dus.
Nee, het TIB moet vooraf controleren of de inzet van bijzondere bevoegdheden rechtmatig is. Als ze dat niet willen/kunnen dan is dat het probleem van het TIB.
Als ze keer op keer vaststellen dat de inlichtingendiensten onjuiste of onvolledige informatie verstrekken dan is het hun taak om bij te sturen.
Allemaal mooi en wel, maar wanneer weet je of je onvolledig of onjuist geïnformeerd bent? Meestal achteraf. Dus ja, de controle moet (en gaat ook) vooraf. Soms blijkt dus dat dit gedaan is met onjuiste of onvolledige informatie. Dus het AIVD en MIVD faalt hier in het juist en volledig informeren en die zouden hier op aangesproken moeten worden.
Dat is ook een beetje lastig als het onderzoek van TIB nu aanwijst dat ze soms onvolledig of onjuist geïnformeerd worden. Dan neem je dus een beslissing op wat achteraf verkeerder info blijkt.
De AIVD en MIVD falen hier dus.
Nee, het TIB moet vooraf controleren of de inzet van bijzondere bevoegdheden rechtmatig is. Als ze dat niet willen/kunnen dan is dat het probleem van het TIB.
Als ze keer op keer vaststellen dat de inlichtingendiensten onjuiste of onvolledige informatie verstrekken dan is het hun taak om bij te sturen.
Dat is wel erg hard geformuleerd. Een en ander is een bekende frustratie in kantoorpolitiek. Je wordt verantwoordelijk gemaakt voor het controleren van de kwaliteit van je collega-organisatie, maar middelen om er daadwerkelijk voor te zorgen dat je de medewerking van genoemde organisatie ook krijgt zijn er vaak bitter weinig. Als dan vervolgens blijkt dat je feitelijk machteloos bent om je verantwoordelijkheid uit te oefenen, word je er toch op afgerekend...
Als het in een willekeurige organisatie om handhaving van de AVG door de AP was, zou ik het met je eens zijn. Die heeft de bevoegdheid om desnoods botweg binnen te wandelen, te eisen dat alles getoond wordt, en eventuele weigering als een overtreding op zichzelf of toch wel op zijn minst als boeteverzwarende omstandigheid te interpreteren (zie AVG artikelen 58 en 83). Tja, als je dat soort middelen hebt en vervolgens er nog niet in slaagt om toezicht te houden... Maar dat lijkt vooralsnog wel een andere situatie dan waarin de TIB verkeert. Ik heb de neiging om de schuld dat de TIB onvolledig en/of onjuist geïnformeerd wordt bij de AIVD/MIVD te leggen.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.
Specialiseer je in Forensisch ICT
Online informatieavond 19 november
Wil jij je specialiseren in digitaal forensisch onderzoek? Je kennis verbreden en tech-nische vaardigheden ontwikkelen? Ontdek de cursus- en opleidingsmogelijkheden van Hogeschool Leiden:
- Bachelor Informatica Forensisch ICT (deeltijd)
- Master Digital Forensics (vol- en deeltijd)
- Module Mobile Forensics
- Module Data Analytics
Interesse? Meld je aan!
Cybersecurity Trainer / Streamer
Toe aan een nieuwe nieuwe job waarmee je het verschil maakt? In de Certified Secure trainingen laat je deelnemers zien hoe actuele kwetsbaarheden structureel verholpen worden. Ook werk je actief mee aan de ontwikkeling van onze gamified security challenges. Bij het maken van challenges kom je telkens nieuwe technieken tegen, van Flutter tot GraphQL, van Elastic Search tot Kubernetes.
