Een man die via sms en WhatsApp phishingaanvallen uitvoerde heeft een lagere straf gekregen omdat de politie zijn iPhone zonder toestemming van de rechter-commissaris onderzocht, waardoor er sprake is van onherstelbaar vormverzuim, aldus de rechtbank Midden-Nederland.

De verdachte verstuurde phishingberichten die afkomstig leken van WoningNet, Achmea-Zilveren Kruis, Marktplaats, PostNL en DHL. Het ging dan bijvoorbeeld over een openstaande rekening. Een link in de berichten wees naar een phishingpagina die op de banksite van ING, Rabobank, Volksbank en ABN Amro leek. Met gegevens die slachtoffers hierop invulden werd er vervolgens geld van hun rekening overgemaakt naar die van katvangers.

De rechtbank constateerde dat bij het onderzoek naar de telefoon van verdachte zeer veel persoonlijke informatie is aangetroffen. Het gaat onder andere om chats tussen de verdachte en zijn (ex-)vriendin, chats met zijn zus, informatie over verkeersboetes en meer dan 75.000 afbeeldingen en ruim vierduizend video’s. Volgens de rechtbank is met het onderzoek een min of meer volledig beeld verkregen van het leven van verdachte.

"Daarmee is in vergaande mate een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van verdachte gemaakt", aldus het vonnis. Het onderzoek naar de telefoon had echter pas mogen plaatsvinden na toestemming van de rechter-commissaris. Doordat dit niet is gebeurd is er sprake van een onherstelbaar vormverzuim in het voorbereidend onderzoek naar de verdachte, aldus de rechter.

Vormverzuim kan tot een lagere straf leiden, wat hier ook het geval is. Toch valt de aanpassing mee. Volgens de rechtbank was het namelijk aannemelijk dat de rechter-commissaris wel een machtiging zou hebben verleend om de telefoon van verdachte uit te lezen. Verder is er volgens de rechtbank niet doelbewust inbreuk gemaakt op het recht van een eerlijke behandeling van de verdachte en bleek de man over 22 mobiele telefoons te beschikken.

De verdachte wilde niet verklaren welke van deze toestellen zijn privételefoon was. "Het lijkt er op, blijkens het proces-verbaal van bevindingen van 18 oktober 2021 in de zaak van medeverdachte dat de informatie versnipperd naar boven is gekomen", aldus de rechter. "Dat laat onverlet dat de politie zich op enig moment had moeten realiseren dat toestemming voor verder onderzoek vereist was."

Het Openbaar Ministerie eiste een gevangenisstraf van 42 maanden. De rechtbank komt echter tot een veel lagere celstraf, omdat het OM veel minder kon bewijzen. Volgens de rechter zou een gevangenisstraf van zes maanden gepast zijn, maar gaat daar vanwege het vormverzuim bij het onderzoek naar de iPhone van de verdachte een maand af.

Twee andere verdachten in deze zaak werden veroordeeld tot respectievelijk een celstraf van zeven maanden en honderdvijftig dagen jeugddetentie, waarvan 24 voorwaardelijk. Bij de man die de celstraf van zeven maanden kreeg opgelegd stelde de rechter ook vast dat er sprake is van vormverzuim, maar heeft dit geen gevolgen voor de opgelegde straf, aangezien er nauwelijks persoonlijke informatie op de telefoon werd aangetroffen en de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer daardoor beperkt is.