Het kabinet zou het luchtalarm moeten uitfaseren. Het systeem heeft zijn beste tijd gehad en NL-Alert heeft een groter bereik. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) dat op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoek deed naar de toegevoegde waarde van het WAS (waarschuwings- en alarmeringssysteem).

De afgelopen jaren is het besluit om het luchtalarm uit te faseren al meerdere keren uitgesteld. In de komende jaren zal er toch echt een besluit moeten worden genomen over de toekomst van het WAS, aldus de onderzoekers van het NIPV. Als voorbereiding op een besluit heeft het instituut een onderzoek uitgevoerd, dat tot de conclusie komt dat Nederland afscheid van het luchtalarm moet nemen.

NL-Alert heeft als alternatief alarmeringssysteem een groter bereik en kan ook handelingsinstructies geven. "Steeds meer mensen zijn bekend geraakt met dit alarmeringssysteem. Bovendien hebben recente ontwikkelingen bijgedragen aan de robuustheid van het systeem, terwijl het WAS zijn beste tijd heeft gehad: het bereik van het WAS is kleiner dan dat van NL-Alert en steeds minder mensen weten hoe te handelen wanneer de sirene afgaat. Ook is het WAS niet geschikt voor alle typen incidenten", aldus de onderzoekers.

Hoewel het luchtalarm al lange tijd bestaat, kan het zich volgens de onderzoekers nauwelijks beroepen op grote successen. "Niet alleen in ons land, maar ook niet in de landen om ons heen." Vanaf 1998 tot vandaag zijn de sirenes bij 36 incidenten ingezet. In die gevallen was er meestal sprake van een brand met rookontwikkeling, al dan niet met schadelijke stoffen. Daarnaast is het WAS vijf keer ingezet in situaties waarbij er sprake was van een ongecontroleerde uitstoot van gevaarlijke stoffen en één keer voor evacuatie vanwege overstromingen.

NL-Alert is sinds 2012 bij 538 incidenten ingezet. Dit komt neer op gemiddeld 54 incidenten per jaar, waarbij onderzoek laat zien dat de inzet van NL-Alert de afgelopen jaren duidelijk is toegenomen. Het bereik van NL-Alert is de afgelopen jaren ook sterk gegroeid. In het najaar van 2013 was het bereik van NL-Alert nog slechts 25 procent, terwijl in het najaar van 2021 het bereik op 90 procent lag. Verder weet zo’n 75 procent van de mensen op basis van een NL-Alert-bericht hoe ze het beste kunnen handelen tijdens een incident.

"Tussenoplossingen om het WAS nog enige tijd in de lucht te houden, zijn dan ook wat ons betreft niet nodig en dit betekent dat we in Nederland de komende jaren afscheid moeten gaan nemen van het oude sirenenetwerk, zoals ook België dat heeft gedaan", zo concluderen de onderzoekers. Als besloten wordt om het luchtalarm uit te faseren en NL-Alert als enig landelijk alarmeringsmiddel te houden vinden de onderzoekers het wel belangrijk om meer bekendheid te geven aan de andere crisiscommunicatiemiddelen die ingezet kunnen worden om mensen over rampen te informeren.

Ten slotte betekent het uitfaseren van het WAS dat een forse infrastructuur, van meer dan vierduizend palen met hun fundering, ontmanteld moet worden. Die ontmanteling betekent een complexe operatie die volgens de onderzoekers enkele jaren in beslag kan nemen en veel geld zal kosten. Ook dit is een thema waar het kabinet rekening mee moet houden, aldus de conclusie van het onderzoeksrapport.