2,2 miljoen Nederlanders werden volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorig jaar het slachtoffer van online criminaliteit. Het gaat dan om zaken als aankoopfraude, online pesten maar ook het "hacken" van accounts en apparaten. Dat gebeurt voornamelijk doordat mensen op links of bijlagen klikken, aldus het vandaag verschenen Online Veiligheid en Criminaliteit 2022 rapport. Hiervoor werden van augustus tot en met oktober 2022 ruim 32.000 mensen door het CBS ondervraagd.

De meesten slachtoffers van online criminaliteit hadden te maken met oplichting en fraude, gevolgd door "hacken" en bedreiging en intimidatie. Van de deelnemers aan het onderzoek gaf 4,7 procent aan dat ze slachtoffer van "hacken" waren, waarbij een aanvaller toegang kreeg tot hun apparaat of account. De smartphone (55 procent) en computer of laptop (42 procent) worden van alle apparaten het vaakst gecompromitteerd.

De manier waarop de apparaten worden gecompromitteerd is door te klikken op een link, bijlage of filmpje, zo stelt het CBS. Het statistiekenbureau geeft geen uitleg over het klikken op een filmpje als aanvalsvector. We hebben dan ook vragen gesteld, maar het zou kunnen gaan om het installeren van zogenaamde plug-ins die in werkelijkheid malware zijn.

Bij het compromitteren van accounts gaat het in de meeste gevallen om een socialmedia-account, zoals Facebook, Instagram, WhatsApp, LinkedIn of Twitter. 51 procent van de slachtoffers gaf aan dat zo’n account was gecompromitteerd. Ook een gecompromitteerd e-mailaccount werd relatief vaak door slachtoffers genoemd (27 procent).

Net zoals bij het compromitteren van apparaten is ook bij het kapen van accounts het klikken op een link, bijlage of filmpje de vaakst genoemde oorzaak: 19 procent van de slachtoffers gaf aan dat hun account op deze manier is gecompromitteerd.

Problemen

Bijna twee op de tien slachtoffers gaven aan emotionele of financiële problemen te hebben ondervonden als gevolg van de aanval op hun apparaat of account. Het gaat vaker om emotionele of psychische problemen dan om financiële problemen (14 tegen 6 procent). Het compromitteren van een apparaat leidde vaker tot problemen dan het kapen van een account: 27 tegen 14 procent.

Voor de meeste slachtoffers had de aanval tot gevolg dat men zich minder veilig voelde (37 procent) of dat men minder vertrouwen had in mensen (22 procent). Slaapproblemen werden door vijf procent genoemd en angstklachten, depressieve klachten en het voorval steeds opnieuw beleven elk door ongeveer drie procent. Slachtoffers van een gecompromitteerd apparaat geven vaker aan emotionele of psychische gevolgen te ondervinden dan slachtoffers van een gekaapt account.

Aangifte

Bijna veertig procent van de slachtoffers van een gecompromitteerd account of apparaat heeft dit bij de politie of andere instantie gemeld: 12 procent bij de politie en 34 procent bij een andere instantie. Bij die andere instanties gaat het bijvoorbeeld om meld- of adviespunten zoals Meld Misdaad Anoniem. Bij een gekaapt account kan het ook gaan om de instantie die het account beheert, zoals de provider of bank.

De meest genoemde reden om een gecompromitteerd account of apparaat niet bij de politie te melden of aan te geven is dat er niet aan wordt gedacht of dat men het niet zo belangrijk vindt (46 procent). Daarna volgen ‘het is al opgelost’ (31 procent) en ‘het helpt toch niets’ (26 procent). Ongeveer 1 op de 10 heeft geen zin of tijd gehad, of vindt het te veel moeite.