De Nederlandse banken ABN Amro, ING, Rabobank, Triodos en de Volksbank stoppen met de gezamenlijke transactiemonitoring waarop de afgelopen jaren geregeld kritiek was. De werkwijze van Transactie Monitoring Nederland (TMNL) kan niet op goedkeuring van Brussel rekenen. TMNL werd in 2020 opgericht om banktransacties te monitoren. "Het ging hierbij met name om het ontdekken van netwerken die door individuele banken moeilijk te ontdekken zijn bij de transacties van hun eigen klanten", aldus TMNL in een verklaring.

Tot nu toe werden bij TMNL alleen transacties uitgewisseld van mkb-bedrijven met een omzet tot 250 miljoen euro per jaar. Iets wat volgens Stichting Human Rights in Finance in strijdt met de wet is. De banken en het kabinet hadden echter ook de wens om alle transacties van alle Nederlanders vanaf 100 euro te monitoren en hier met elkaar gegevens over uit te wisselen.

De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwde dat dit plan tot ongekende massasurveillance kan leiden. Stichting Privacy First noemde het een bancair sleepnet en de Raad van State sprak eerder van een vergaande inbreuk op de grondrechten van burgers. Ook de Europese privacytoezichthouders stelden dat banken niet op een dergelijke schaal operationele data mogen delen.

Tijdens onderhandelingen over een pakket met Europese wetsvoorstellen, om het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering te harmoniseren, bleek dat het Europees Parlement tegenstander van het Nederlandse bankenplan is. Volgens demissionair minister Van Weyenberg van Financiën stond Nederland alleen in Europa in zijn 'uitdrukkelijke wens' om de mogelijkheid te behouden om banken op de wijze van het TMNL transacties te laten monitoren.

Het wetsvoorstel ‘Plan van aanpak witwassen’, wat de gezamenlijke transactiemonitoring door de Nederlandse banken mogelijk moest maken, werd na de val van het kabinet controversieel verklaard. Dit houdt in dat het pas weer in Den Haag behandeld wordt als er een nieuw kabinet is. Vanwege de Europese Anti-Money Laundering Regulation (AMLR) die in juli 2027 in werking treedt, laat TMNL vandaag weten dat het haar bedrijfsmodel en structuur opnieuw gaat ontwerpen en als gevolg daarvan de bestaande activiteiten en capaciteiten afbouwt.

"Met deze ‘nieuwe duidelijkheid’ voor ogen gaat TMNL zich nu aanpassen aan deze nieuwe Europese wetgeving die medio 2027 in werking treedt. Het zal enige tijd duren voordat de precieze details van wat daarvoor nodig is volledig duidelijk zijn. Dat geldt ook voor de reorganisatie van de activiteiten van TMNL van de huidige naar nieuwe wettelijke kaders", aldus de organisatie in de verklaring.