Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft het standpunt over chatcontrole na advies van de AIVD gewijzigd, zo heeft minister Van Weel van Justitie en Veiligheid laten weten. In eerste instantie stond het ministerie positief tegenover het voorstel van EU-voorzitter Hongarije om chatberichten van burgers te controleren. Het kabinet maakte vorige week bekend dat het zich zal onthouden van stemming over het voorstel.

Die stemming zou deze week moeten plaatsvinden, maar omdat er geen voldoende meerderheid is heeft Hongarije besloten besluitvorming over het voorstel van de agenda te halen en te veranderen in een informatiepunt. "Er zal deze week dus geen besluitvorming plaatsvinden over het voorstel in de JBZ-Raad", aldus Van Weel. De Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) bestaat uit de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken van de EU-lidstaten en komt vandaag en morgen bijeen.

De vaste commissie voor Justitie en Veiligheid stelde naar aanleiding van het kabinetsstandpunt meer dan honderd vragen. In de antwoorden daarop herhaalt Van Weel dat de zorgen van het kabinet over de bescherming van in het geding zijnde fundamentele grondrechten, met name op het gebied van de privacy en het brief- en telecommunicatiegeheim, en de veiligheid van het digitale domein op dit moment onvoldoende zijn weggenomen.

Advies AIVD

De inlichtingendienst waarschuwde het kabinet dat het introduceren van een scanapplicatie op elke mobiele telefoon met een daarbij horende infrastructuur van beheersystemen een uiterst omvangrijk en complex systeem oplevert. Dit complexe systeem heeft daarbij toegang tot een grote hoeveelheid mobiele devices en de persoonlijke gegevens daarop. Dit zorgt uiteindelijk voor een situatie die grote risico's voor de digitale weerbaarheid met zich meebrengt, aldus de AIVD.

Van Weel laat weten dat het ministerie van Justitie en Veiligheid in eerste instantie een 'positieve grondhouding' had ingenomen over het Hongaarse voorstel. "Naar aanleiding van het voorstel heeft overleg plaatsgevonden met betrokken bewindspersonen. In die fase is naar aanleiding van een nieuw advies van de AIVD de positie ten opzichte van het compromisvoorstel opnieuw bezien."

Onthouden van stemming

De commissie wilde ook van de minister weten waarom Nederland zich van stemming zal onthouden en niet tegenstemt. Volgens Van Weel heeft dit te maken met de 'complexe inhoudelijke belangenafweging als voor de positie van ons land in het Europese krachtenveld'. De minister werd ook gevraagd wanneer Nederland zou overwegen om zich ondubbelzinnig tégen het voorstel te keren.

"Het huidige kabinetsstandpunt is geformuleerd aan de hand van het recente compromisvoorstel van het Hongaars voorzitterschap. Dit betreft de huidige situatie. Op dit moment zie ik geen wijzigingen die ervoor zorgen dat het standpunt heroverwogen zal worden. Indien wijzigingen zullen worden voorgesteld zullen we dat binnen het kabinet opnieuw afwegen", antwoordt Van Weel.

Uitzondering overheidsaccounts

In het voorstel worden overheidsaccounts gebruikt voor nationale veiligheidsdoeleinden, handhaving van de openbare orde of militaire doeleinden uitgezonderd van chatcontrole. De commissie wilde weten waarom. "Deze accounts worden in het voorstel uitgesloten omwille van zorgen rond de cyberveiligheid en de digitale weerbaarheid van een lidstaat die detectie door een private partij op een account van de betreffende overheid mee kan brengen", legt de minister uit, die tevens stelt dat het voorstel 'geen massasurveillance beoogt'.