In de Rotterdamse gemeenteraad zijn vragen gesteld over de inzet van scanauto's voor het opsporen van afval, zoals de gemeente onlangs aankondigde, en welke gevolgen dit voor de privacy van inwoners heeft. In 2022 vond er al een eerste proef in Rotterdam plaats, waarbij de foto's die scanauto's maakten werden gebruikt voor het in kaart brengen van zwerfafval en de auto's rijden inmiddels ook in Schiedam rond. Aankomende zomer gaan de scanauto's in Rotterdam opnieuw op afval controleren.

Bij de inzet van scanauto's in Rotterdam zijn beelden geanonimiseerd en worden gezichten en kentekens geblurd, zo meldde het AD onlangs. "We krijgen alleen een kaart van de stad te zien, een zogenoemde heatmap. Hoe vuiler een straat, hoe roder gekleurd", zegt gemeentelijk projectleider Wim Kars. Hij voegt toe dat er geen boetes worden uitgedeeld zoals bij de parkeercontroles. Bij een goed afgestelde camera zou het mogelijk zijn om sigarettenpeuken op straat te zien liggen.

De aankondiging zorgt voor vragen bij de GroenLinks-fractie in de gemeenteraad. "Deze werkwijze roept serieuze vragen bij ons op over privacy en gegevensverwerking. In Rotterdam worden burgers steeds vaker en op steeds meer plekken gefilmd: door beveiligingscamera’s, cameratoezicht in het openbaar vervoer, bodycams bij handhavers, deurbellen en nu ook door scanauto’s. Dit creëert een situatie waarin continue monitoring het uitgangspunt lijkt te worden", aldus de partij.

GroenLinks wil nu van het college van burgemeester en wethouders weten welke specifieke gegevens de scanauto’s registreren en hoe die worden verwerkt. Tevens wil de partij opheldering over hoelang gemaakte beelden worden opgeslagen en wie toegang tot deze beelden en gegenereerde heatmaps heeft. GroenLinks-gemeenteraadslid Marvin Biljoen vraagt verder of de gemaakte beelden worden gedeeld met andere overheidsdiensten of externe partijen.

"Wat is de wettelijke grondslag voor het inzetten van scanauto’s voor het signaleren van afval?", wil Biljoen daarnaast weten. Het college moet tevens duidelijk maken of andere methoden voor afvalopsporing worden overwogen die minder inbreuk maken op de privacy van Rotterdammers. "Welke lessen heeft de gemeente getrokken uit eerdere kritiek op het gebruik van scanauto’s en algoritmes in Rotterdam? Hoe worden deze lessen toegepast op deze nieuwe inzet?", vraagt het gemeenteraadslid als laatste (pdf).