Juridische vraag: mag je broekzakbellers afluisteren?
ICT-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.
Vraag: Ik las recentelijk dat het in de Verenigde Staten legaal is om mee te luisteren als iemand je per ongeluk belt vanuit zijn broekzak. Maar hoe zit dit nu precies in Nederland?
Antwoord: Het klopt, in de VS is recent een arrest in hoger beroep gewezen waarin werd bepaald dat je geen privacy mag verwachten als je telefoon per ongeluk iemand belt en de gebelde persoon kan horen wat jij vervolgens zegt. Ook al is dat bedoeld als een privégesprek.
Uit het Amerikaanse arrest blijkt maar weer eens hoe anders men daar tegen privacy aankijkt dan bij ons. Privacy heb je als je thuis de gordijnen dicht doet, punt. Als jij niet goed oplet en anderen komen iets over je te weten, sucks to be you en moet je de handleiding maar lezen volgende keer. Zoals men het in dit arrest formuleert:
Under the plain-view doctrine, if a homeowner neglects to cover a window with drapes, he would lose his reasonable expectation of privacy with respect to a viewer looking into the window from outside his property.
De grens daarbij ligt bij wat mensen met "technology in general public use" niet meer kunnen. Die NSA-satelliet die dwars door je dak heen filmt, schendt dus je privacy. Die drone boven je achtertuin filmt daar legaal. Ook is het illegaal wanneer de ander het initieert: als ik je telefoon pak, mezelf bel en het toestal dan met uitgeschakeld scherm terug in je zak steek, dan ben ik aan het afluisteren.
Die telefoon in je broekzak die een broekzaktelefoontje pleegt, is dus ook legaal. Algemeen bekende technologie waarvan eveneens algemeen bekend is hoe je dat voorkomt, bestaat gewoon: je telefoon locken, of de appstore doorsnuffelen op zoek naar anti-butt dial apps. Oftewel, je doet je best maar om het te voorkomen want anders is het jouw probleem. Ja, dat is een tikje hard.
Bij ons ligt dat anders. Het is strafbaar een gesprek af te luisteren of op te nemen als je daar geen deelnemer aan bent (art. 139a Strafrecht als het in een besloten ruimte is en 139b Strafrecht elders). En dat is precies de situatie als je een broekzakbelletje krijgt en vervolgens meeluistert naar wat je via die broekzak kunt horen. Natuurlijk, je initieert het afluisteren niet, maar zodra je doorkrijgt dat je per abuis gebeld bent en iets hoort dat eigenlijk een gesprek zonder jou had moeten zijn, kom je toch een heel eind in het strafrechtelijk gebied. Ik denk dat je over de grens gaat zelfs.
Wat vinden jullie? Amerikaans: je moet maar opletten? Of Europees: hang op in plaats van als nieuwsgierig Aagje mee te luisteren?
Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Als je gebeld wordt zonder dat beide partijen daar opzettelijk iets voor doen ben je als gebelde soort van verantwoordelijk om ieder geval te pogen de ander er van op de hoogte te brengen. beetje roepen in de microfoon en als er geen reaktie komt gewoon ophangen..
In de US verlies je je privacy wanneer je niet oplet en iemand per ongeluk belt, komt op mij neer als dat wanneer ik m'n voordeur openlaat iedereen bij mij op de bank mag komen zitten..
In de EU ben je strafbaar als je mee luistert. Ik kan me voorstellen dat wanneer je je naam hoort vallen in een gesprek wat je dan perongeluk hoort je toch even blijft luisteren, is dat netjes? misschien niet maar wel begrijpelijk.
Is het strafbaar, misschien wel maar als ik in de kamer ernaast had gezeten en er zat een bordkaryonnen muur tussen, zoals in veel kantoren, ha dik het ook kunnen horen..
De persoon die opneemt, en in de gaten heeft dat het een broekzak gesprek is, zou uit goed fatsoen nietjes moeten ophangen. Dingen die niet voor zijn oren bestemd zijn moet hij maar vergeten. Maar wat nou als deze toevallig iets hoort wat hem niet aan staat? Dan zal er vast niet opgehangen worden.
Dat het gesprek als een soort bewijs aangevoerd kan worden in een rechtzaak, gaat misschien te ver, maar het feit blijft dat het gesprek door iemand anders gehoord is die daar wel weer iets mee kan.
Privacy is niet alleen maar afhankelijk van hoe goed je je eigen doen en laten van de buitenwereld weet af te schermen, het vergt ook dat die buitenwereld er enigzins discreet mee omgaat. Als ik mijn buren ruzie hoor maken of hoor neuken dan ga ik dat niet rondbazuinen, en andersom kan ik het mezelf ook permitteren om af en toe wat uitbundiger te zijn dan onopgemerkt blijft omdat die buren zelf ook geen verstokte roddelaars zijn. Zonder die ruimte zou het dagelijks leven doordrenkt zijn met de noodzaak om constant angstvallig op je tellen te passen. Privacy wordt ernstig ingeperkt als er niets genegeerd wordt.
En naarmate de technologie geavanceerder wordt (zoals drones die over je tuin kunnen vliegen) en meer van ons leven verweven raakt met die geavanceerde technologie (internet) word je doen en laten steeds zichtbaarder en het wordt ook steeds makkelijker en vaker vastgelegd. Als je een sterke "het mag omdat het kan"-mentaliteit hebt dan zal je als je die technische mogelijkheden zelf toepast om gegevens over mensen te vergaren geen aanleiding voelen daar discreet mee om te gaan en het probleem bij de ander neerleggen. Als je echter een sterke "meer macht impliceert meer verantwoordelijkheid"-mentaliteit hebt (en kennis is macht) dan zal je jezelf beperkingen opleggen.
Ik ben toevallig net een roman van Ayn Rand aan het lezen, een van de grondleggers van het Amerikaans-libertijnse denken en voorstander van een soort ethisch egoïsme en laissez-faire-kapitalisme. Dat lijkt goed te passen bij de Amerikaanse benadering. Een probleem: de personages in dat boek (The Fountainhead) zijn stuk voor stuk eendimensionale karikaturen en meestal erg onaangenaam. Ze gaan met mensen in hun omgeving om op manieren die ik ronduit bizar vind en die erg weinig te maken hebben met wat ik in het echt meemaak. Iedereen die niet aan het ideaalbeeld voldoet van een vorm van egoïsme die niet tegen anderen gericht is is een achterbakse manipulator (ze veronderstelt daar dus egoïsme dat wél ten koste van anderen gaat), een slachtoffer van zo'n achterbakse manipulator of iemand zonder eigen mening. Aardige, interessante mensen, die ik volop meemaak, lijken in de ogen van Ayn Rand niet te bestaan. Dat mag natuurlijk allemaal best in een roman, die hoeft niet realistisch te zijn, maar dit is een roman die het denken van veel mensen heeft beïnvloed. Het mensbeeld dat het uitdraagt is niet iets om te omarmen, wat mij betreft, daarvoor is het veel te beperkt, en de consequenties van dat mensbeeld voor de normen die je stelt en hoe je de wereld inricht dus ook niet.
je hond in de magnetron stoppen => jouw probleem, geknuffeld worden door Pluto in disney park en een dwarslesie? jouw probleem.
aangereden worden zonder opzet en whiplash ? had je maar een veilige auto moeten kopen.
Die grens is sterk aan het vervagen.
Foto's maken met een consumentencamera, op zo'n afstand dat de ander jou met het blote oog onmogelijk nog kan zien.
Bekijk het filmpje in het artikel, met fascinatie of huiver.
http://arstechnica.com/gadgets/2015/07/planes-trains-and-automobiles-up-close-from-afar-with-nikons-83x-zoom/
De makke van huidige tijdsgeest is dat wetgeving de ontwikkelingen van de industrie niet meer bijbeent (of zelfs wil bijbenen).
Niet de technische beschikbaarheid, het technische kader, zou de richtlijn moeten zijn maar het morele kader.
Het feit dat ik een wapen kan 3-d printen met vrij beschikbaar legaal materiaal maakt het nog niet minder ongewenst.
Nu is daar in dat geval wel voorzien middels een wapenwet, wat privacy betreft zou een dergelijk extra waarborg er ook moeten zijn als het gaat om werkelijke privacy handhaving.
Maarja, ongunstige maatregelen nemen kost goodwill bij industrie en achterban.
Bovendien zit privacy onbelemmerde economische groei in de weg. Reden waarom privacy het ook altijd verliest als ergens in het afwegingsproces het geld een rol gaat spelen.
Nogal eens direct al te vlug tot uiting komende in het excuusargument dat men het niet zal kunnen handhaven (kost geld).
Waar ik me in dit geval, eerlijk is eerlijk, nou net bij een broekzakbeller weer wel wat kan voorstellen. Hoe gaat de beller aantonen dat ik een gesprek heb gehoord en hoe bescherm ik mij als ontvanger tegen (al dan niet bewust uitgelokte) aantijgingen.
Ik ben voor een Europees model omdat technische grenzen vervagen en vind zelfs de huidige privacy wetgeving al te ruim (in ongunstige zin), onder meer door het mogen opnemen van een gesprek zonder dat de deelnemende partij daar weet van heeft of mee akkoord gaat.
Helaas zat het voorgestelde verbod daarop geloof ik verpakt in een voorstel met een cluster van privacy schendende maatregelen die er hier niet doorheen kwamen.
Dat was dan weer jammer.
Mogelijk dat de meer algemene privacy-discussie werkelijk wat body krijgt op het moment dat consumenten in het publieke domein werkelijk frequent en zichtbaar te maken krijgen met rondvliegende drones met camera's.
(zie het maar teruggedraaid te krijgen als het eerst legaal is.)
Persoonlijk denk ik dat je een ontvanger van een broekzakbelletje niet kan verwijten het belletje aangenomen te hebben. Het wordt je opgedrongen, ook al is het perongeluk. En wat je dan verder doet, mja, weet het niet eigenlijk. Ook daar maken de details wel verschil. Of je een paar keer hard "hallo?!?" roept of dat je stilletjes de boel opneemt en er een transcript van maakt, bijvoorbeeld.
Wellicht dat je een parallel kan trekken met de ether, waar je alles wel mag opvangen wat je kan opvangen maar dat wil niet zeggen dat je ook zomaar alles mag doen met wat je opgevangen hebt.
Overigens, stel je krijgt zo'n broekzakbelletje en je kan horen dat er over verplicht te melden strafbare feiten gepraat wordt. Wat doet de Europese wet daarmee?
Helemaal mee eens. Pure fatsoensnormen. Geen rechten aan te ontlenen als jij niet weet hoe je met je spullen moet omgaan. Onfatsoenlijk om mee te luisteren, niet meer dan dat. Net zo onfatsoenlijk als hardop bellen in publieke ruimtes wat mij betreft.
Volgens Arnoud ben je strafbaar, ik denk daar anders over niet ik heb de verbinding tot stand gebracht maar degene die mij belt. Volgens de media worden onze telefoongesprekken ook afgeluisterd een paar Nederlandse Overheids organisaties, ik vermoed dat die buiten deze wet vallen.
Bedenk mij nu ook opeens dat ik vroeger ook wel eens zo'n prank call heb gehad van iemand, geen idee van wie want ik heb halverwege opgehangen omdat ik toen pas door had dat het een prank call was en ik not amused was. Heb rond gevraagd wie het was maar niemand wist ergens van. Dus die services mochten dan eigenlijk ook niet achteraf? Dat was zo'n service waarbij je dus mee kon luisteren hoe je vrienden in de maling werden genomen.
1. Hoewel het betekent dat je in het telefoonboek staat van de beller is de kans dat er een zware inbreuk wordt gemaakt erg klein. Je zou dan de stemmen moeten kunnen herkennen en meestal lukt dat niet zo.( Opm. Bij 112 is het zelfs omgekeerd, niet de afluisteraar is strafbaar maar de beller...)
2. Een eventueel 'misbruik' moet bewijsbaar zijn.
A. Wanneer de telefoon in mijn carkit zit en automatisch opnemen is ingesteld terwijl ik verderop aan de koffie zit kan mij niets worden verweten. Ik merk het zelfs niet eens.
B. Wanneer ik mijn telefoon ergens heb liggen waar ik niet fysiek aanwezig ben, zal de broekzakbeller een verbinding leggen met mijn voicemail. Tenzij keihard kan worden aangetoond dat ik mijn voicemail geheel heb afgeluisterd ga ik vrijuit. (Argument: Edelachtbare, u ziet mij er als drukbezet mens toch niet voor aan dat ik uitgebreid en urenlang naar een voicemail met gelul uit een broekzak ga zitten luisteren...?)
Pesoonlijk ben ik van mening dat iedere seconde die wordt besteed aan het maken van broekzakbellerij-wetgeving verspilde tijd is.
In Amerika kan het afluisteren van iemand zijn plannen bijv. weer helpen in een rechtszaal misschien.
In Europa heeft men dan denk ik pech, want je mag niet afluisteren. Nee, geef mij dan maar het Amerikaanse want ik ken wat mensen die regelmatig broekzak bellen en daar zelf zeggen geen grip op te hebben want zo is de telefoon. Voor zo'n mensen zou de Europese wet dus misgrijpen.
Het Europese model slaat sowieso de plank mis want ik moet toch echt opnemen als ik gebeld wordt. En hoelang mag ik dan luisteren of er iemand aan de andere kant aan de lijn is.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.
Junior DevOps Engineer
Certified Secure is op zoek naar een Junior DevOps Engineer. Deze functie is een stuk interessanter dan de term doet vermoeden! Om jou als potentiële nieuwe collega meteen te laten zien wat we doen hebben we speciaal voor jou een selectie gemaakt van een aantal leuke security challenges. Are you ready for a challenge?
Cybersecurity Trainer / Streamer
Toe aan een nieuwe nieuwe job waarmee je het verschil maakt? In de Certified Secure trainingen laat je deelnemers zien hoe actuele kwetsbaarheden structureel verholpen worden. Ook werk je actief mee aan de ontwikkeling van onze gamified security challenges. Bij het maken van challenges kom je telkens nieuwe technieken tegen, van Flutter tot GraphQL, van Elastic Search tot Kubernetes.
