ICT-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.

Vraag: In het AD stond onlangs een verhaal van ene Roel wiens Facebookfoto's werden misbruikt door ene 'Oscar' die daarmee jonge meisjes benaderde. Is dit nu strafbare identiteitsdiefstal?

Antwoord: Op zich is het volgens mij niet strafbaar om een valse naam te gebruiken op internet. Sterker nog, dat is een goed idee vanwege de privacyproblemen die je tegen kunt komen als je onder je eigen naam online gaat.

Bij een naam hoort een plaatje, en als je naam vals is dan ligt het voor de hand om ook niet je eigen foto te gebruiken. Dat gebeurt evenzo massaal, en ook daar lijkt me (afgezien van auteursrecht van de fotograaf) weinig mis mee. Tenminste, zolang het plaatje evident niet de indruk wekt jouzelf af te beelden.

Gebruik je andermans profielfoto, dan wek je de indruk dat jij die persoon bent. Dan zou de vraag voor mij worden, kan jouw publiek die persoon herkennen en dus denken dat jij het bent? Het maakt nogal uit of je zoals hier een foto van een stadsgenoot gebruikt of van een willekeurige Amerikaan als je in Nederland actief gaat chatten en profielen. In dat laatste geval zie ik juridisch gezien niet echt een probleem.

Als je iemand anders identiteit aanneemt, dan heet dat juridisch identiteitsfraude en dat is strafbaar. De wet (art. 231b Strafrecht) bepaalt:

Hij die opzettelijk en wederrechtelijk identificerende persoonsgegevens, niet zijnde biometrische persoonsgegevens, van een ander gebruikt met het oogmerk om zijn identiteit te verhelen of de identiteit van de ander te verhelen of misbruiken, waardoor uit dat gebruik enig nadeel kan ontstaan, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vijfde categorie.

('Verhelen' betekent 'verhullen, achterhouden'.) Hiermee is het dus eenvoudiger geworden dan vroeger: toen was identiteitsfraude op zich niet strafbaar maar moest er ook een ander strafbaar feit worden gepleegd, zoals oplichting of smaad.

Die ander moet "enig nadeel" lijden door de fraude. Enkel chatten met andermans foto lijkt me niet snel 'nadeel', tenzij je zoals hier de grens van het strafbare grooming van minderjarigen opgaat. Dat kan immers afstralen op de geportretteerde persoon. Ook het mensen geld aftroggelen omdat ze je herkennen als die ander en bijvoorbeeld een schuld willen aflossen of jou iets lenen, is een vorm van "nadeel" dat onder deze wet strafbaar is.

De praktijk is natuurlijk buitengewoon weerbarstig bij dit soort zaken. Ik verwacht dat je weinig meer voor elkaar zult krijgen dan Facebook het profiel laten opdoeken – NAW-gegevens opeisen bij het sociale netwerk is een theoretische optie, maar vooralsnog niet heel succesvol. Aangifte kan, maar ik heb nog geen succesvolle verhalen daarover gehoord.

Wat zouden jullie doen als je in Roels positie verkeerde?

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.