Uit de rede van de onvolprezen
Mona Keijzer op het congres van de
Pandemische Paraatheid (Driebergen, 09/09/22) waarin zij het beleid van de regering tijdens de pandemie bekritiseert.
Hierin vraagt zij in wezen erom, dat de regering meer vertrouwen stelt in de zelfwerkzaamheid van de burgers, herinnert zij aan de eigen verantwoordelijkheid van burgers en vraagt zij om ruimte om deze (individuele) verantwoordelijkheid vorm te geven - maar willen burgers dat wel?
"Ratio, maakbaarheid, voor alles een systeem met oplossingen gebracht inclusief communicatie- en nudgingtraject. Het is dé beleidsaanpak van deze tijd. Daar waar tot ver in de 20e eeuw de absolute waarheid nog van de kansel kwam, komt hij in deze tijd van een wetenschappelijk en/of politiek katheder. En heb niet het lef om het ter discussie te stellen."
Keijzer legt hier de vinger op de kern van het regeringsbeleid:
wetenschappelijkheid; ook al is die wetenschappelijkheid selectief en eenzijdig gekleurd, maakbaarheid vormt de grondslag van het wetenschappelijke denken en van de wetenschappelijke praktijk. Het is een apriori, zonder dit bestaat wetenschap niet.
De maakbaarheidsgedachte is het grondprincipe van wetenschap en in essentie ook het fundament van elke regering en van elke democratie.
In de wetenschap komt de aanname tot uitdrukking dat alles in de maatschappij, in de mens en in het menselijk (samen)leven een kwestie van "maken" is, mits de mens maar "meewerkt", lees: een rationeel handelende mens is (die het rationeel ogende regeringsbeleid uitvoert).
Elke regering denkt op dit punt hetzelfde - hoewel elke verstandige regering ook voorziet in een paar denkbeelden of ideologieën, die de sentimenten in de bevolking bedienen.
Het is deze
rationaliteit, die aan de wetenschap ten grondslag ligt, die ertoe leidt dat er bij het toepassen van (in essentie natuur)wetenschap in beleid, dus bij het toepassen op maatschappelijke verschijnselen en problemen, onherroepelijk mensvijandige effecten ontstaan omdat voorbijgegaan wordt aan het grote niet-rationele karakter van het samenleven. Er wordt het samenleven ahw teveel rationaliteit "opgedrukt", geïmplementeerd waar dat absoluut niet zou mogen.
"Uit een recent onderzoek van SCP blijkt dat mensen in meerderheid het principe steunen dat zij zelf verantwoordelijk moeten zijn. Maar ook zien zij een grote rol weggelegd voor de overheid bij het aanpakken van maatschappelijke thema’s die dat vervolgens via pakketten van maatregelen doet, zonder erbij na te denken dat er een dag komt, dat diezelfde overheid hún leven komt aanpassen aan het dominante beleidsnarratief."
Keijzer duidt hier de grote
schizofrenie in onze maatschappij aan: mensen zeggen dat zij zelf verantwoordelijk willen zijn voor hun handelingen (en dus ook voor de gevolgen daarvan), maar willen tegelijkertijd dat de overheid veel dingen regelt en maatschappelijke problemen oplost. Let wel, zonder dat iemand erop achteruit gaat, dus vanuit een ruif zonder einde.
Dit hinken op twee benen is er m.i. de oorzaak van dat de burger selectief gaat winkelen in de eigen verantwoordelijkheid vs de verantwoordelijkheid van een regering: past het in de eigen ambities en plannen met zijn leven dan wordt de eigen verantwoordelijkheid aangenomen, past het niet dan volgt een van zich afwerpen van deze verantwoordelijkheid en deze rangschikken onder de verantwoordelijkheid van de regering, die immers gekozen is om "de problemen aan te pakken". Dit spel met dader-slachtoffer- rollen wordt virtuoos gespeeld volgens de sociaal-economische klasse. Dit heet politiek.
Ondertussen is iedereen ermee bezig om de eigen schaapjes zoveel mogelijk op het droge te krijgen voordat de bui losbarst (de koude winter, de oorlog in Europa, e.a. crises), ieder voor zich en zonder God voor ons allen. De apocalyps in wording, met dank aan ieders dagelijkse persoonlijke bijdrage.
"Het menselijk leven, het samenleven is echter gestoeld op iets anders dan ratio en systemen. Namelijk op onderlinge verbondenheid, verantwoordelijkheid, menselijke waardigheid.
Een van de nadelen van een overheid die dwingend via pakketten van maatregelen allerlei maatschappelijke problemen aanpakt, is dat burgers gaan denken dat alles dan goed komt. Wanneer er mensen zijn die zich er niet aan houden, dan verdienen die ook geen compassie. Want ja, had dan ook maar de regels gevolgd! Maakbaarheid leidt dus ook tot verlies van onderlinge compassie."
Dit verlies van compassie ontstaat doordat de regering de aanvankelijke compassie voor de (voor het coronavirus) kwetsbare groepen geraffineerd heeft omgevormd naar compassie voor de mensen, die in de zorg werken (de overbelasting van de IC-capaciteit), daarmee het vitale belang van de Zorg voor
elke burger heeft verbonden met een wrijvingsloos functioneren van de samenleving, waardoor uiteindelijk de oorspronkelijke compassie is teruggebracht tot ieders egoïsme (Rutte is een neoliberaal).
Dit alles onder het aanjagen van zogenaamde gruwelscenario's, zoals "code zwart" - alsof het moeten sterven van mensen, die daar qua leeftijd en gezondheid aan toe zijn, een ramp voor het functioneren van de samenleving is!
Met dit verschrikkingsnarratief heeft de regering zowel alle maatregelen vóór de ontwikkelde vaccins verdedigd, als de (praktisch) verplichte afname van vaccins daarna.
Dat de zorgcapaciteit vervolgens niet noemenswaardig wordt verhoogd - je kunt de capaciteit ook verhogen door meer ruimte te scheppen voor een optimaal menselijk sterven in een klinische omgeving - de druk op het ontwikkelen van diverse andere dan "tegen" corona werkende vaccins daarentegen wèl, geeft aan waar de werkelijke prioriteiten van de regering liggen.
Een regering die haar beleid er doorheen zweept mbv een tot zwijgen gebrachte wetenschappelijke discussie (geen kritiek meer mogelijk), gemanipuleerde (en achtergehouden) berekeningsmodellen aangaande nut, noodzaak en effectiviteit van eea., het geheel drenkt in een sfeer van angst en verdoemenis, en passant "foute" burgers aanwijst, oogst wat zij gezaaid heeft: een verlies van compassie onder de burgers tot aan het elkaar naar het leven staan en gebroken families/gezinnen/ bedrijven toe.
Compassie en echte zorg is nooit het doel van deze regering geweest.
"Ik ben meer van het subsidiariteitsdenken. Dat gaat ervan uit dat mensen heel goed in staat zijn hun eigen leven volgens hun waarden vorm te geven. In deze tijd worden mensen geregeld gezien als beleidselementen die zich hebben te gedragen naar de visie en het bijbehorende bouwplan van een beperkte groep. Wanneer burgers dit niet pikken en gaan bokken, worden ze gediskwalificeerd en gezien als onvoldoende onderlegd, opgeleid, intelligent, beschaafd en dus eigenlijk niet echt in staat om hún leven en samenleven vorm te geven. Zij moeten in het gareel gehouden worden.
Mensen willen echter van nature van betekenis zijn en zijn van daaruit gericht op het bouwen van een samenleving die henzelf en de mensen die hun nabij zijn ondersteunt. Volgens hún eigen plan.
Rigide beleidssystemen gebaseerd op ratio en maakbaarheid staan daar niet zelden haaks op. Het coronabeleid is daar een vreselijk voorbeeld van geweest.(..)
De verdedigers anno nu van de ooit vastgestelde wetten en kaders die aan de wieg van de bestaande crisissen staan, verbazen mij steeds meer. Hun ontkenning van deze werkelijkheid doet velen die niet in staat zijn de nadelige effecten van Haags beleid af te kopen het geloof in hun volksvertegenwoordigers verliezen.
De woorden van deze verdedigers klinken vaak als de einde-der-tijdenpredikanten die voor jou de enige verlossing in de aanbieding hebben. Volg je ze niet, dan ben je een vreselijk mens en in ieder geval reddeloos verloren. En je kleinkinderen erbij.
Ik geloof er niks van. (..)
De momenten in een mensenleven die ertoe doen zijn niet maakbaar, rationeel of passend in een systeem. Maar geldt dat eigenlijk niet voor veel en veel meer?"
Kortom, is rationaliteit wel zo rationeel om dat als grondslag van de samenleving te maken?
Met name tegenwoordig vallen er grote gaten in dit maakbaarheidsverhaal.
Maw, de grenzen van wat wetenschap bij het oplossen van maatschappelijke problemen vermag worden steeds duidelijker. Er moet dus iets anders komen om de huidige problemen te tackelen.
De positie van de wetenschap (en daarop gebaseerd beleid) moet opnieuw overwogen worden. Dat is waar Keijzer in wezen op uit is: het opnieuw positioneren van wetenschap in regeringsbeleid.
Wat moet het complement van wetenschap en rationaliteit zijn waarnaar onze samenleving zo snakt? Alleen de machtsstrijd van allen tegen allen?
https://www.monakeijzer.nl/2022/09/10/pandemische-paraatheid/