Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.

Juridische vraag: Ik las dat Spaanse telecombedrijven de chatapp Telegram uit de lucht moesten halen van de rechter. Weliswaar werd dat snel teruggedraaid na alle kritiek, maar kan dat dan normaal zomaar als een rechter dat wil?

Antwoord: De blokkade is het gevolg van een serie claims van Spaanse rechthebbenden over content die wordt gedeeld op het chatplatform:

Judge Santiago Pedraz agreed to temporarily ban the platform after four of the country’s main media groups – Mediaset, Atresmedia, Movistar and Egeda – complained that the app was disseminating content generated by them and protected by copyright without authorisation from the creators.

Wie nu denkt: dan doen ze toch een notice&action en dan moet Telegram het weghalen (DSA), zo simpel is het niet. Een “een aanbieder van een onlinedienst voor het delen van content” is niét beschermd als provider, maar wordt zelf gezien als de publicist van gedeelde content (artikel 17 Auteursrechtrichtlijn). Die moet dus toestemming kopen of effectieve blokkades nemen.

Ik zie de discussie wel hoe Telegram onder deze definitie valt:

“aanbieder van een onlinedienst voor het delen van content”: een aanbieder van een dienst van de informatiemaatschappij die als belangrijkste of een van de belangrijkste doelstellingen heeft een grote hoeveelheid door de gebruikers van de dienst geüploade auteursrechtelijk beschermde werken of andere beschermde materialen op te slaan en toegankelijk te maken voor het publiek, waarbij hij deze werken en materialen ordent en promoot met een winstoogmerk.

Dus ik zie wel hoe de rechthebbenden dit proberen. Ook kunnen ze ‘gewoon’ de insteek nemen dat Telegram te weinig doet om notice&action verzoeken op te volgen. In beide routes kán de ultieme consequentie zijn dat internetproviders de dienst moeten blokkeren. Inderdaad, net zoals The Pirate Bay bij ons.

Bovendien, en dat was hier de kern: Telegram weigerde überhaupt input te geven in de rechtszaak. Wie niet meewerkt, moet de gevolgen daarvan dragen. In Nederland staat zoiets bijvoorbeeld in artikel 21 Rechtsvordering:

Partijen zijn verplicht de voor de beslissing van belang zijnde feiten volledig en naar waarheid aan te voeren. Wordt deze verplichting niet nageleefd, dan kan de rechter daaruit de gevolgtrekking maken die hij geraden acht.

Als je dus in een civiele zaak (strafrecht is even wat anders) geen uitleg geeft over je handelen, mag de rechter zelf bedenken wat daar achter zit. Is dat onjuist, dan is dat pech voor jou: had je het maar moeten toelichten. Maar de rechter mag meer, ook acties nemen is mogelijk – denk aan het toewijzen van een eis tot ontruiming of teruggave van spullen. Een tijdelijke blokkade van een dienst is dus in principe mogelijk.

Natuurlijk moet de rechter wel redelijk zijn en een proportionele maatregel kiezen. En dat was waar dit misging: de héle applicatie voor álle Spanjaarden blokkeren omdat een relatief klein deel van de gedeelde content inbreukmakend is, dat is een disproportionele reactie. Ook als je boos bent omdat Telegram je hof minacht (zouden de Yanks zeggen).

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.