Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.

Juridische vraag: Op verschillende websites en webshops zie ik voorwaarden staan zoals deze in de terms of service:

These terms contains a binding, individual arbitration and class-action waiver provision. if you accept these terms, you and epic agree to resolve disputes in binding, individual arbitration and give up the right to go to court individually or as part of a class action, and epic agrees to pay your arbitration costs for all disputes of up to $10,000 that are made in good faith (see below).

Dit gebeurt onder andere bij Steam, Epic Games en Discord. Mag dit zomaar in de Europese Unie en is dit juridisch geldig?

Antwoord: Een beding als dit noemen juristen een arbitragebeding. Bij een geschil ga je dan naar een private partij - een arbiter - die onafhankelijk een bindende uitspraak doet. Dat mag, de Rijdende Rechter is groot geworden met het concept. Maar de meeste arbiters behandelen zaken in strikt vertrouwen, wat een van de voordelen is voor commerciële partijen want zo komt noch je geschil, nog de gevoelige details daarvan in de openbaarheid. Bovendien zijn ze vaak sneller en meer zakelijk onderlegd.

Voor consumenten is dit een stuk minder interessant. Het is frustrerend als je niet naar de gewone rechter kunt. Bovendien weet niet iedere advocaat of rechtsbijstandsverzekeraar hoe een arbiter uitspraak doet, wat dus komt door die geheimhouding.

De belangrijkste reden voor bedrijven om arbitrage af te spreken, is dat je bij arbitrage geen massaclaims kunt krijgen. In de VS is dat een dikke tien jaar terug uitgemaakt door de Supreme Court (samenvatting van rechtspraak). Dat is dus bijzonder aantrekkelijk om op te nemen in je voorwaarden. Consumenten die moeilijk doen, moeten nu individueel procederen, geen no-cure-no-pay advocaten die voor honderd miljard gaan en de krant bellen een dag voor de lancering van je nieuwe product.

In de EU kijken we iets anders tegen zo'n arbitragebeding aan. Al sinds 1993 geldt dat dit in principe een oneerlijk beding is. Dat wil zeggen: het bedrijf moet bewijzen dat het wél terecht is om bij haar soort geschillen naar een arbiter te gaan. Dat is wellicht te verdedigen bij gevallen waarin gespecialiseerde kennis bij arbiters ligt, maar zeker niet bij grote ict-dienstverleners.

In Nederland staat deze regel in artikel 6:236 sub n BW, de zwarte lijst van algemene voorwaarden. Wij zijn dus zelfs iets strenger, zij het met één uitzondering. Als het bedrijf daadwerkelijk arbitrage wil starten, dan moet zij de consument een maand gunnen om alsnog naar de gewone rechter te willen gaan. Gebeurt dat niet, dan is het arbitragebeding ongeldig en zal de gewone rechter uitspraak doen.

Natuurlijk, die bedrijven zullen stellen dat hun voorwaarden Amerikaans (meestal Californisch of Floridiaans) recht van toepassing verklaren, maar dat zal ze in Nederland niet helpen. Onze wet bepaalt namelijk dat een Nederlandse consument zich altijd kan beroepen op de bescherming uit de wet (artikel 6:247 BW). Men kan dus bij de Nederlandse rechter de clausule vernietigen en dan schadevergoeding vorderen. Ik ben benieuwd of iemand dat nu ook eens een keer werkelijk gaat doen.

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.