Positief dat hier eindelijk bewustwording over lijkt plaats te vinden binnen de overheid.


Wat dit laat zien, is hoe de technische inrichting van een ICT-systeem negatieve consequenties kan hebben voor de rechtsbescherming (en dus de rechten) van mensen.

Bij de invoering van zulke systemen door overheden wordt bijna altijd voor de bühne gedaan alsof dat een puur technische aangelegenheid is, waarbij dezelfde wet wordt uitgevoerd met dezelfde resultaten. De pretentie is dan dat de invoering van het systeem geen invloed zou hebben op de rechten van burgers.

In de praktijk is dat vaak niet waar. Bijzonder dat de AVG nu door een rechter wordt aangegrepen om de schadelijke effecten van deze onjuiste pretentie te corrigeren.

M.J.

het zal wel weer van links komen..fraude is fraude..en niet goed lulen....het o.m in Nederland moet ook op de schop zeker wat straffen betreft.....de bezem er door heen...

Dat soort terminologie wordt niet door techneuten bij elkaar gefantaseerd maar zit erin omdat de opdrachtgever expliciet heeft aangegeven dat dat de te gebruiken terminologie is. Dat valt onder wat een automatiseerder niet technisch noemt maar functioneel. Als het niet geautomatiseerd was geweest had de term nog steeds op allerlei formulieren, in allerlei documenten etc. gestaan. Dat geautomatiseerde systemen nu mensen die termen steeds voor hun neus zetten is waar, maar anders was dat op een andere manier net zo goed gebeurd, want het werk zou nog steeds zijn gedaan en de terminologie zou nog steeds zijn gebruikt.

Wat jij beschrijft ("op een andere manier was het net zo goed gebeurd") is precies hoe het in theorie zou zijn gegaan / zou hebben moeten gaan. Mijn stelling is nu juist dat de "gekozen" technologie in de praktijk wel degelijk een effect kan hebben op datgene wat een automatiseerder "functionaliteit" zou moeten noemen, maar wat meestal buiten de relatief smalle definitie voor "functionaliteit" valt die door automatiseerders wordt gehanteerd.

"Functionaliteit" is voor een automatiseerder wat een bepaald ICT-systeem rechtstreeks doet, maar niet de bredere, meer indirecte effecten van het systeem in een bepaalde context (omgeving).

Stel bijvoorbeeld (fictief denkvoorbeeld) dat er bepaalde bevoegdheden nodig zijn om wijzigingen aan te mogen brengen in een ICT-systeem, en die bevoegdheden zijn belegd bij bepaalde mensen van een bepaald organisatie-onderdeel dat geacht wordt een "technische" taak te vervullen, bijvoorbeeld het beheer en onderhoud van dat systeem. En stel even dat er enige organisatorische spanning (latente competentiestrijd) bestaat tussen dat organisatie-onderdeel en bijv. een beleidsafdeling of een juridische afdeling. Dan kan het zijn dat een corrigerende handeling die voorafgaand aan de ingebruikname van het ICT-systeem relatief eenvoudig zou zijn geweest, bijvoorbeeld het verwijderen of vervangen van bepaalde codes op bepaalde plekken in het systeem, nu in de praktijk moeilijker is geworden omdat dat nu raakt aan de verhoudingen tussen (medewerkers van) verschillende afdelingen met verschillende competenties en mandaten.

Er kan bijvoorbeeld onenigheid ontstaan of alleen de betekenis van een bepaalde code in het digitale ICT-systeem moet worden veranderd (bijv. van "fraude" in "betalingsachterstand" of "nog verschuldigd bedrag"), of dat ook de code zelf moet worden veranderd - met allerlei repercussies voor het functioneren van het systeem als die verandering van codes en verwijzingen naar codes niet heel consequent overal wordt doorgevoerd. Het wordt nog complexer als verschillende ICT-systemen (bijv. van verschillende organisaties - zeg: gemeenten) naar elkaar verwijzen als (geautomatiseerd ontsluitbare) informatiebronnen.

Dit is het soort problematiek waar techneuten, systeemontwerpers (zowel waar het gaat om functionaliteit als waar het gaat om technische programmering), beleidsmedewerkers en bestuurders zich beter bewust van zouden moeten zijn.

Men zegt altijd dat digitalisering werkprocessen efficiënter en flexibeler maakt, maar in geval van veranderprocessen is soms juist het tegendeel het geval. Zou elke serieuze analyse van een werkproces niet ook de mogelijke, toekomstige veranderingen in dat werkproces moeten behelzen? Dat werpt een ander licht op de vermeende voordelen van het digitaliseren van werkprocessen, en de vermeende nadelen van ouderwetse registraties op papier of "stand-alone-" werkprocessen.

Door een op zichzelf simpele registratie in te bedden in een groot, complex geautomatiseerd systeem met aan elkaar gekoppelde algoritmes en werkprocessen ("workflow"), kan het juist bewerkelijker en complexer gemaakt worden om bepaalde correcties door te voeren zonder nieuwe problemen te veroorzaken.

Een modulaire opbouw van het systeem helpt daar niet altijd tegen, als modules naar elkaar verwijzen (wat ze natuurlijk doen, anders waren het geen modules maar separate systemen).

M.J.

@M.J.

Als je in de pdf van het CBS kijkt waar de officiële kwalificaties met de te gebruiken numerieke codes instaan, waar Arnoud in zijn antwoord op de vraagsteller naar linkt, kan je zien dat het hierom gaat:

51 Fraude: verzwijgen witte inkomsten
52 Fraude: verzwijgen zwarte inkomsten
53 Fraude: verzwijgen vermogen(sinkomsten)
54 Fraude: onjuiste opgave woonadres
55 Fraude: onjuiste opgave huishouden
56 Andere fraude
58 Boete wegens fraude
59 Boete niet wegens fraude

Ik zou heel raar staan te kijken als het woord "fraude" hier niet door zoiets als "opgavefout" kan worden vervangen, zonder dat de codes veranderen. In de ICT-systemen waarin dit voorkomt zal, tenzij die bedroevend slecht ontworpen en geïmplementeerd zijn, dat een kwestie zijn van het tabelletje met omschrijvingen aanpassen, en nagaan of een tekst door de wijziging in het aantal gebruikte tekens ergens niet in een layout past. Dan zwerven er vast nog allerlei documenten rond waarin het woord "fraude" is gebruikt, waarvan een deel wel (zoals actuele documentatie) en een deel niet (zoals gearchiveerde stukken) zal moeten worden aangepast.

Binnen goed opgezette IT-systemen is dit helemaal niet zo'n grote aanpassing. De juiste vervangende term bedenken lijkt, gezien het feit dat het om officiële kwalificaties gaat, centraal te moeten gebeuren en dat is beslist geen technische aanpassing.

Je hebt zeker een punt dat het uitbesteden van een deel van het werk aan een ICT-systeem tot gevolg heeft dat gebrek aan flexibiliteit waarmee men dat systeem aan kan passen een rem kan zijn op de flexibiliteit waarmee men anders kan gaan werken. Ik zie dat niet als probleem van de techniek maar van hoe die wordt ingezet. Bedenk dat een geautomatiseerde administratie het werk van makkelijk duizenden werknemers doet, en een grote organisatie heel anders laten werken is ook geen kwestie van even een knopje omzetten.

Ik heb nog als automatiseerder gewerkt in een tijd dat hoger management besefte hoe enorm veel men ermee uitspaarde, en de toen nog schreeuwend dure automatisering ondanks die hoge kosten zag als een goede investering. Ik heb gewerkt bij een mainframe-site waar men heel effectief het legacyprobleem wist te vermijden door te accepteren dat een informatiesysteem een bruikbare levensduur van meestal 10-15 jaar heeft en dan door nieuwbouw moet worden vervangen. Het geheel was opgeknipt in tientallen systemen zodat vervangingsprojecten niet onhanteerbaar groot werden, en er was daardoor eigenlijk altijd wel ergens een vernieuwbouwproject gaande. Dat lijkt op het eerste gezicht een schreeuwend dure manier van werken, maar soortgelijke bedrijven die dat niet deden en door bleven modderen met verouderde systemen hadden een veelvoud van het aantal ontwikkelaars nodig voor in essentie hetzelfde, afgaande op de verhalen van mensen die daar gewerkt hadden.

Ik heb helaas ook de ontwikkeling meegemaakt van hoe management alles wat bereikt werd met een opmerkelijke gretigheid onmiddellijk als vanzelfsprekend ging zien en meteen vergat hoeveel kosten de investeringen uitspaarden, waardoor automatisering voortaan alleen nog als kostenpost gezien werd, en kostenposten moeten worden geëlimineerd. Men deed geen kosten/baten-analyse, men deed eigenlijk alleen een kosten-analyse en maakte zichzelf wijs dat de baten een soort natuurverschijnsel waren dat vanzelf ging. Op korte termijn levert dat soort roofbouw natuurlijk concurrentievoordeel op, maar op lange termijn leidt het tot een uitgeholde, onbeheersbare puinhoop.

Dat is in mijn ogen de kern van het probleem. Dan krijg je dat men de automatisering uiteindelijk de deur uit doet en het uitbesteedt en/of pakketten gaat inzetten. Dat maakt de lijnen langer, de betrokkenheid van de automatiseerders lager, aanpassingen gaan trager en slechter of gebeuren helemaal niet, bedrijven kunnen zich veel moeilijker van hun concurrenten onderscheiden als iedereen hetzelfde doet, en er bouwt zich zo een puinhoop op die op een gegeven moment genadeloos hard gaat bijten.

Dat ligt niet aan de techniek, dat ligt aan hoe we ermee omgaan.

Het zou goed kunnen dat het in dit specifieke geval zo kan worden opgelost, dus zonder de codes te hoeven vervangen, mits(!) er inderdaad sprake is van "goed opgezette IT-systemen". Dat laatste vereiste raakt aan het probleem. Het opzetten, onderhouden een aanpassen van IT-systemen is mensenwerk.


Ik denk dat techniek nooit een probleem "heeft" en helemaal op zichzelf gezien (dus als voorhanden zijnde mogelijkheid, gezien los van de menselijke omgeving waarin-ie gebruikt kan worden) ook nooit een probleem "is". Dit valt quasi-ludiek te illustreren met de vragen:
1. "heeft" de atoombom een probleem? Nee. Hij ontploft niet, of hij ontploft wel. Voor de atoombom vormt geen van beide een probleem.
2. "is" de atoombom een probleem? Antwoord: nee, die is geen probleem, mits(!) er geen mensen (of andere wezens) voorhanden zijn die hem kunnen laten ontploffen.


Wat je hier beschrijft, is een voorbeeld van wat er gebeurt als er WEL mensen bij techniek in de buurt zijn. Om het in populair-technische termen uit te drukken: de imperfecte omgang van mensen met techniek "is geen bug, maar een feature".


Ja. Maar wat je er niet bij zegt, is dat het een structureel probleem is waarvan de oorzaak diep geworteld is in de intereactie tussen mensen en elke vorm van techniek. Het is geworteld in de menselijke natuur en cultuur, en die oorzaak kun je niet met "technische" middelen wegnemen zonder de menselijke natuur en cultuur, en daarmee onze humaniteit, te verwoesten.


Ik denk dat het een theoretische en misleidende exercitie is om "de techniek" geheel apart te zien van "hoe we [d.w.z. mensen] ermee omgaan". Techniek kan ten minste vijf dingen betekenen:
1. Door mensen gebouwde apparaten (bijv. computers, netwerkkabels, satellieten - inclusief de programmering daarvan);
2. De kunst (know-how) van het bouwen van zulke apparaten - gekend en beoefend door mensen;
3. De activiteit van het bouwen van zulke apparaten - uitgeoefend door mensen;
4. Het gebruik van zulke apparaten - door mensen;
5. Het ondergaan van de effecten van zulke apparaten - door mensen.

Alleen de onder 1. genoemde, dode apparaten kunnen bestaan en in sommige gevallen doorgaan met functioneren, als "legacy", zonder dat er nog langer levende mensen in de buurt zijn. Maar die situatie is irrelevant voor de vraag die in bovenstaand artikel aan de orde komt, namelijk hoe ervoor kan worden gezorgd dat mensen niet de dupe worden van een door automatisering veroorzaakte "legacy" van onvoldoende flexibiliteit als gevolg van de onvoldoende doordachte bouw van technische complexiteit. Het gaat immers om een situatie waarin er nog WEL levende mensen in de buurt zijn.

In alle andere gevallen (nrs. 2 t/m 5) is er geen sprake van techniek die separaat van mensen functioneert, en ook niet van een beheersbaar "systeem" van mensen in combinatie met technische middelen, maar van een levende biotoop waarvan mensen en techniek beide deel uitmaken, in onderlinge verwevenheid.

Jouw idee dat mensen hun technische mogelijkheden en middelen op een "goede" manier inzetten, waarbij "goed" zou betekenen dat het legacyprobleem effectief geminimaliseerd wordt, is een onrealistisch ideaalbeeld, met andere woorden een utopie, die we dan een "bio-techno-utopie" zouden kunnen noemen. Dat is net zo utopisch als een fantasie over een eiland met een wijze, rechtvaardige heerser en een perfect functionerend rechtssysteem.

Het idee dat mensen een complex, digitaal systeem als middel (instrument) kunnen gebruiken ("ermee omgaan") zoals een individuele mens een vork gebruikt om een stukje broccoli in zijn mond te stoppen, is onjuist. De complexiteit van het systeem heeft invloed op het gedrag van de levende bouwers en gebruikers, inclusief de managers die (zoals 90% van de managers nu eenmaal doet) op kortzichtige, opportunistische wijze "kosten" proberen te besparen - behalve dan hun eigen salariskosten.

Ik heb zelf ook een keer de interactie tussen directie, managers, extern ingehuurde projectmanagers, een ICT-afdeling en eindgebruikers kunnen volgen tijdens een langdurig vernieuwingsproject (of misschien: "enkele" projecten - het onderscheid tussen enkelvoud en meervoud viel niet eenduidig te maken, het was meer een soort "traject" of eigenlijk een "proces", of nou ja, laten we het beestje maar bij de naam noemen, een soort van "evolutie" - alhoewel, uiteindelijk was het vooral een kwestie van "convolutie"). De eindgebruikers probeerden zo goed en zo kwaad als het kon te overleven, met behulp van knip- en plakwerk. Ja, soms zelfs letterlijk - medewerkers maakten papieren lijstjes om bepaalde zaken te kunnen blijven overzien, en omdat ze dat van hogerhand niet meer mochten doen, want dat was vanuit de management-filosofie gezien niet "efficiënt" en ze moesten "leren vertrouwen op het systeem", deden ze het stiekem en printten die lijstjes uit, omdat ze anders hun werk helemaal niet meer konden doen. Je moet dan o.a. denken aan precies het soort lijstje dat hier wordt genoemd: systeemcodes met omschrijvingen.

Mijn rol was die van een soort thermometer die terugrapporteerde aan één van de managers, die een bepaald belang wilde behartigen in dit "krachtenveld". Ik had zelf in die fase geen projectverantwoordelijkheid, dus kon er relaxed naar kijken en "mee omgaan". Maar godallemachtig, wat jeukte het om dat te zien gebeuren, en om te moeten manoeuvreren om de diverse geledingen te trechteren richting transparantie en richting bereidheid om de werkelijkheid onder ogen te zien. Dit leidde uiteindelijk tot een soort "bonte avond" waarin het debacle voor de directie concreet zichtbaar werd - een debacle waarvoor uiteraard niemand verantwoordelijkheid nam. De schuld werd impliciet naar de ingehuurde externen toegeschoven, maar die hadden hun goudgerande vergoedingen al binnen en het kon ze verder de reet roesten. Dag, dag! Het interne management was voldoende gecompromitteerd om ervoor te zorgen dat de zaak werd stilgehouden.

Het is te gemakkelijk om dan te zeggen: "Dat ligt niet aan de techniek." Techniek bestaat in de praktijk alleen als onderdeel van een sociaal organisme. Met al het asociale. opportunistische en hypocriete gedrag dat daarbij komt kijken. Het is volstrekt onrealistisch om te verwachten dat "men" (wie?) door middel van de invoering van "goede technische voorzieningen" dergelijk gedrag zal kunnen beëindigen of zelfs maar neutraliseren.

M.J.

Dit heeft niets met computersystemen te maken. Het gaat om woord fraude en wat er mee als emotie opgeroepen wordt.
Misbruik van faciliteiten mag je nu nog kennelijk nog zo benoemen. Als het woord misbruik gelijk gesteld wordt aan misdadig zoals bij #metoo dan mag dat ook niet mee.
Dan wordt het "zij die een regeling gebruiken waarvoor die regeling niet bedoeld is". Newspeak en kafka speelden met dat soort woorden en betekenisveranderingen. Het veranderd niet aan de situatie zelf.

je hebt daar een beschrijving neergezet hoe een cultuur met kafkiaanse trekken zichzelf onmogelijk maakt. Wijzen naar techniek is de makkelijke ontkenning van verantwoordelijkheden bij beslissers

Is simpel hoor. Fraude is een misdrijf. Wat enkel een rechter kan vaststellen. Nadat het overtuigend bewezen is. Fraudevlaggetjes zetten in databases is laster. Wat ook een misdrijf is.

Nou mag je als burger best een beetje jokkebrokken. Zeker als je er niemand mee kwaad doet. Maar de staat kan zich dat niet permitteren.

Dan kan het zomaar weer miljarden gaan kosten en het probleem is, zodra je een miljard uit moet geven, hoe krijg je dat weer terug. Als het je eigen geld niet is.

Het heeft wel met computersystemen te maken, omdat het woord "fraude" en bepaalde, daarbij behorende codes zijn opgenomen in computersystemen, en nu in die computersystemen gewijzigd moeten worden, op grond van een uitspraak van een rechter. Als(!) dat in één of meer computersystemen minder makkelijk kan, dan geeft dat aanleiding voor bezinning en bewustwording over wat je wel en niet in een computersysteem moet zetten, en zo ja, op welke manier.

"Fraude" is een ernstige aanduiding, die ook in het strafrecht wordt gebruikt. Zo'n aanduiding doet wel wat meer dan alleen "emotie oproepen". Wie eenmaal, door een keer een bonnetje te "vergeten" (wat in de politiek overigens heel gewoon is) als "fraudeur" wordt aangemerkt, kan daar zeer nadelige gevolgen van ondervinden als die benaming wordt gebruikt in computersystemen die in een heel andere, niet-strafrechtelijke context worden gebruikt, en dan misschien via een omweg weer terugkomt naar een omgeving waarin het woord alsnog wordt geïnterpreteerd alsof het om een strafrechtelijke aanduiding zou gaan, met bijbehorende consequenties. Omdat computersystemen in de sociale zekerheid (incl. de Participatiewet) tegenwoordig in hoge mate aan elkaar gekoppeld zijn en kunnen worden, brengt dit extra risico's mee voor mensen die genoodzaakt zijn een beroep te doen op sociale zekerheid.

Het gaat hier om de bescherming van mensen die toch al in een kwetsbare positie verkeren, tegen nog meer ellende. Denk in dit verband aan het soort ellende die het Toeslagenschandaal voor tienduizenden mensen met zich meebracht. Die mensen werden ook als "fraudeur" aangemerkt.

Wijzen op de verwevenheid van sociale processen en techniek, is niet hetzelfde als "naar techniek wijzen om de verantwoordelijkheden van beslissers te ontkennen". Ik wil juist dat de beslissers verantwoordelijk worden gehouden voor zowel hun beslissingen ten aanzien van mensen als hun beslissingen ten aanzien van de bouw en implementatie van techniek. Omdat die twee met elkaar samenhangen.

M.J.

Dat kun jij zelf vinden, en zelf over oordelen, maar dat betekent niet dat het dan ook waar is!
Als jij iets verkeerd opgeeft en daardoor teveel uitkering ontvangt, dan doe je daar misschien niet 1 iemand kwaad mee, maar wel "de samenleving als geheel".
Het is de taak van de uitkeringsinstantie om er op te letten dat dat niet te veel gebeurt.
Want als er teveel geld onterecht weglekt en dus door "ons allemaal samen" moet worden aangevuld, gaat dat ten koste van de betaalbaarheid en het draagvlak van het systeem.

(nieuwe anoniem)
Helemaal mee eens, maar zou er i.v.m. onterecht weglekken van geld ook eens naar de bovenkant van de samenleving gekeken kunnen worden, juist met het oog op de betaalbaarheid van niet alleen de bestaanszekerheidsuitkeringen aan de onderkant, maar de betaalbaarheid van het hele systeem, dus inclusief miljonairs?
Aan de onderkant van de samenleving worden nu geacht heiligen te leven (die als criminelen worden behandeld), aan de bovenkant van het systeem gaan we ervan uit dat er criminelen zitten - anders zaten ze daar niet - die als heiligen worden behandeld.

Dat is waar de vraag over ging die aan Arnoud was gesteld.

Ja, evenals het vermogen om het wél goed te doen. Hoe het uitpakt wordt sterk door de heersende cultuur beïnvloed, in afzonderlijke organisaties en in de samenleving als geheel.

Hier wil ik even wat van zeggen, dit doe je best vaak. Ben je je ervan bewust dat je een nogal sterke neiging hebt om als jij iets te zeggen hebt te beginnen de ander erop aan te spreken dat die het niet gezegd heeft? Of bijvoorbeeld dat die niet op alles reageert wat jij in hebt gebracht? Zo wek je makkelijk de indruk dat je niet (alleen) op de inhoud maar (ook) op de persoon aan het spelen bent, en dat doet discussies meestal geen goed. Iets om op te letten, misschien?

Het mooie van cultuur is dat we die als samenleving voortdurend aanpassen en voortdurend aspecten van onze eigenlijke menselijke natuur ermee bijsturen. Het ligt in onze natuur om ons eigen en elkaars gedrag te corrigeren. Hoe we dat invullen wordt behalve door onze individuele persoonlijkheden ook heel sterk door de heersende cultuur bepaald. We zijn als soort in staat tot samenlevingen die er een destructieve puinhoop van maken en tot samenlevingen die dingen zorgvuldig en verstandig doen.

De technische middelen die we bedenken en hoe we die inzetten zijn onderdeel van onze cultuur.

Dat doe ik dan ook niet.

Het idee dat mensen dingen alleen maar goed doen is een utopie. Het idee dat mensen dingen goed kunnen doen niet.

Hoe we ermee omgaan wordt sterk gekleurd door cultuur. In 1970 heeft Milton Friedman beargumenteerd dat de sociale verantwoordelijkheid van een bedrijf is om winst te maximaliseren, meer niet, en al die maatschappelijke betrokkenheid die bedrijven toonden vond hij niet kloppen, dat moesten de managers die zich daarmee bezig hielden maar in hun eigen tijd doen. Dat was vermoed ik het onder woorden brengen van een perspectief dat in de VS al best sterk aanwezig was, maar het pakte (misschien wel daarom) ook uit als een sterke stimulans ervan. Dat is een opvatting die een stempel heeft gezet op hoe bedrijven en markten functioneren. Het punt van cultuur is dat, hoe hardnekkig zoiets ook is, er ook andere opvattingen mogelijk zijn en dat die ook kunnen werken, en ook wel eens veel beter.

Wat je beschrijft is cultuur. Het is het idee dat het alleen om winstmaximalisatie op korte termijn gaat en het slaat dingen als continuïteit over. Ik kan me een periode herinneren, ik weet niet meer precies wanneer, waarin veel bedrijven in zwaar weer zaten maar juist de traditionele familiebedrijven (inclusief zeer grote) het opmerkelijk goed deden omdat ze niet vanuit winstmaximalisatie dachten maar vanuit wat de onderneming nodig had om te overleven.

Als je een onderneming uitsluitend ziet als een samenwerking tussen mensen om iets voor elkaar te krijgen dan is het personeel de onderneming. Als je een onderneming uitsluitend ziet als instrument om de zakken van de aandeelhouders te spekken dan is het personeel niet meer dan een productiemiddel. Reken maar dat hoe de samenleving het ziet onderdeel is van de cultuur, en dat een mensgerichte cultuur daar invloed op kan hebben, bijvoorbeeld via draagkracht voor wetgeving die de opportunisten in toom helpt houden.

Het bikkelharde opportunisme dat je noemt zit zeker in onze soort, maar het is niet het enige. Ik kan me een bericht ooit over een onderzoek herinneren waarin werd gekeken of mensen kozen voor onderlinge samenwerking of competitie in situaties waarin het een of juist het ander financieel het meeste opleverde voor hen persoonlijk. De exacte percentages weet ik niet meer, maar het kwam er ruwweg op neer dat de helft van de mensen altijd een voorkeur voor samenwerking had, ook als dat ze financieel minder opleverde, ruwweg een zesde altijd voor competitie, ook als dat ze financieel minder opleverde, en het overblijvende derde deel was opportunistisch: die kozen voor samenwerking als dat ze financieel het meeste opleverde en competitie als ze zo de meeste winst verwachtten. Grappig genoeg waren alleen de samenwerkers goed doordrongen van het bestaan van de andere twee typen mensen, omdat ze er regelmatig last van hadden en er weerbaarheid tegen ontwikkelden. De mensen uit de andere twee groepen waren er typisch van overtuigd dat anderen dezelfde motivatie hadden als zij zelf maar het spel vaak niet zo handig wisten te spelen.

Het vermogen tot samenwerking is sterk in onze soort en de neiging ertoe ook. Dat dat vaak niet de overhand heeft in hoe bedrijven opereren is cultuur, en daar is in beginsel ook een andere cultuur mogelijk zonder dat we daarmee onze humaniteit verwoesten. We kunnen die ook juist versterken.

Triest verhaal. Ik weet dat dergelijke dingen kunnen gebeuren. Ik heb gelukkig ook meegemaakt dat het aanzienlijk beter gaat. Ik weet dat het niet de enige mogelijkheid is van mensen.

Dat heb ik ook helemaal niet beweerd. Wat ik wel bedoel is dat dingen als dat asociale, opportunistische en hypocriete gedrag weliswaar onderdeel zijn van hoe we ermee omgaan, maar dat coöperatief gedrag niet alleen net zo goed menselijk is maar zelfs heel sterk in onze soort aanwezig is, en wel degelijk ook een keuze kan zijn voor hoe we ermee omgaan. Zó bedoel ik: dat ligt niet aan de techniek, dat ligt aan hoe we ermee omgaan.

(...)


Wat ik probeerde duidelijk te maken, is dat bepaalde technieken en technische arrangementen zelf invloed hebben op de cultuur van mensen en op menselijk gedrag. Ik denk dat we het erover eens zijn dat de ontwikkeling van bepaalde technieken en de manier waarop die worden geïmplementeerd, in hoge mate veroorzaakt worden door cultuur. Lees er bijvoorbeeld de pogingen op na om te antwoorden op de vraag waarom Europa en Noord-Amerika tussen de 17e en 20e eeuw een technische voorsprong ontwikkelden op bijvoorbeeld China, het Moghul-rijk in India of de Islamitische wereld (incl. het Ottomaanse rijk).

Maar dat doet er niets aan af dat wanneer bepaalde technieken eenmaal geïnstalleerd zijn, met name ook in de vorm van maatschappelijk relevante infrastructuren - dat die technieken dan vervolgens een sturende en beperkende invloed hebben op de cultuur zelf. Met andere woorden, de gebruikte techniek bepaalt zelf mede hoe er met die techniek door mensen "wordt omgegaan", ook los van hun "cultuur" (als je het begrip "cultuur" nauw en theoretisch definieert, door die op te vatten als de manier waarop mensen gewend zijn om te gaan met elkaar en met dingen, voor zover die omgangsvormen op een bepaald moment voortkomen uit hun eigen geest en uit hun sociale verbanden, dus "los" van hun techniek - hoewel dat dus in de praktijk onmogelijk is).

Daarom is het niet juist en wel simplistisch en suggestief om te zeggen: "Het ligt niet aan de techniek." Het ligt in de praktijk altijd aan cultuur èn aan techniek, in zeer nauwe samenhang met elkaar.

In feite onderscheidt de mens zich van de meeste dieren doordat bij de mens cultuur en techniek al sinds de uitvinding van de speerpunt, vuurstenen en irrigatie van landbouwgrond twee aspecten zijn van één en hetzelfde fenomeen. Dat fenomeen heb ik een "techno-biotoop" genoemd.

Vrij recentelijk zijn er aanwijzingen aan het licht gekomen dat sommige dieren (met name primaten) ook al bepaalde technische vindingen hebben gedaan naar aanleiding van leerervaringen, m.a.w. vindingen die losstaan van aangeboren biologische vaardigheden. Vandaar dat ik het in de vorige alinea heb over "de meeste" dieren. Het onderscheid tussen aangeboren vaardigheden en techniek, alsmede het onderscheid tussen natuur en cultuur, en tussen dier en mens, is niet absoluut, er lijken grijze overgangszones tussen te zitten.

M.J.

Als er een brief op je mat valt terwijl je op vakantie bent, waarbij je binnen week bv een adres moet bevestigen maar je komt twee weken na de brief thuis dan ben je fraude aan het plegen volgens de bestuursrecht regels...
Dus succes.

Dan is er nog helemaal geen vraag of er geld in t spel is oid.

(nieuwe anoniem)
Ik deel deze visie.
Jij vraagt, als een van de weinigen, vermoedelijk uit een bepaald "onbehagen met techniek" ("dode apparaten") - wat een onbehagen is wat technisch begaafde mensen en (cognitief) analytisch sterke mensen niet kennen - aandacht voor wat het wezen van techniek is.
Het wezen van techniek is iets anders dan het (morele of immorele) gebruik ervan, zoals jij beschrijft en ervaren hebt en wat wij eigenlijk allemaal dagelijks ervaren in onze onrechtvaardig opgebouwde economie, waarin techniek gebruikt wordt om de portemonnee van specifeke groepen in de samenleving te spekken.
Wij krijgen dus constant voorbeelden (toepassingen) van techniek voorgeschoteld, die ontwikkeld zijn in een maatschappelijke constellatie van belangen die niet is ingericht met het oog op het belang van allen.
Dat belet het zicht op wat techniek eigenlijk is - iets waar bovengenoemde belanghebbende groepen gretig gebruik van maken door de door hen ontwikkelde en ingevoerde techniek, de digitale techniek bijvoorbeeld, als de min of meer enig mogelijke in zijn soort voor te stellen (overheden hebben daar ook een handje van).
Je krijgt dan, bijvoorbeeld, een digitalisering die de roofbouw op individuele burgers-eindgebruikers faciliteert d.m.v. tracking en tracing, profilering en daarop gebaseerde manipulatie en surveillance (microtargeting).
De managersklasse is aangesteld om dit proces van roofbouw te ondersteunen, te stroomlijnen en te promoten en in zijn algemeenheid te verdedigen tegenover kritische deelnemers (of groepen) in de samenleving of andere dwarsliggers / ontevredenen / onwilligen d.m.v. een hierop afgestemd narratief (ideologie), neoliberalisme bijvoorbeeld.
De 19e eeuwse luddieten
https://decorrespondent.nl/12822/de-luddieten-sloegen-weefmachines-kort-en-klein-hun-nazaten-richten-zich-op-facebook-uber-en-gorillas/f0910d7a-808a-0d1e-09b3-62aa8a484e6d
voelden dat ook al haarscherp aan, zij zagen waar (nieuwe) techniek hun werkende bestaan ging vernietigen. Zij werden effectief neergeslagen door het leger, die de belangen van de kapitaalkrachtige fabriekseigenaren ondersteunde (zoals dat nog steeds het geval is).
Wat wij nu meemaken is niet alleen een bedreiging van onze arbeidsinvulling, van onze baan door (AI-)techniek, maar ook van ons overige leven.
De vigerende eigendomsverhoudingen van kapitaal maken het moeilijk om te ervaren wat techniek in "zuivere" vorm met mensen doet.

Wat is techniek eigenlijk? Wat doet het met mensen en dus met hun wijze van bestaan? Dus ook techniek die onder de meest menslievende en ideale maatschappelijke omstandigheden ontwikkeld is (datgene waar de politieke strijd van de luddieten om draaide).
Dit is een hele moeilijke vraag, waar ikzelf ook geen pasklaar antwoord op heb, maar dit is wel een vraag die wij als mensen moeten stellen; zeker omdat wij in een extreem vertechniseerde samenleving leven die mede door computertechniek steeds meer verstrikt raakt in een kluwen van onvrijheid en comfort.
Ik denk dat een deel van de verwarring (en onenigheid) in de bovenstaande discussie zit in het gegeven dat wij als mensen eigenlijk nauwelijks in de gaten hebben wat techniek met ons als mens doet. Daar hebben wij alleen (nog) maar een vaag gevoel over, iets wat in het onbewuste, het instinctieve van mensen leeft; mensen voelen dat techniek "iets" met hun menselijkheid doet, maar wat precies?

Techniek stuurt het gedrag van mensen ook: de vork die je in je mond steekt werkt niet wanneer je het andere uiteinde gebruikt. Je moet de techniek dus gebruiken i.o.m. hoe het werkt. Je moet je als mens aanpassen aan de techniek, aan hoe-het-werkt.
De vork is een voorbeeld van techniek die de menselijke handvaardigheid uitbreidt, sensoren zijn uitbreidingen van menselijke zintuigen, en computertechniek is een uitbreiding van het menselijke denken (dit is een geïmproviseerde, spontane indeling).
Maar wie of wat is "het" in hoe-het-werkt? Wat voor een actor is techniek? Wat is techniek?
Deze vraag staat los van hoe techniek gebruikt wordt: techniek is als zodanig een bepaalde manier van hoe-het-gebruikt-wordt: die manier zit er in.
In techniek zit een specifieke manier van omgang met iets. Techniek is een omgangsvorm, die iets uit handen neemt van mensen en daarmee ook uit het bereik van mensen haalt wat met vrijheid te maken heeft: de vrijheid van omgang met iets.
Dat leidt tot de paradox dat techniek niet alleen de vrijheid van mensen vergroot, maar die tegelijk óók inperkt, verkleint! De specifieke omgang met iets, welke in techniek zit, is voorgegeven, ligt vast en is daardoor niet meer vrij.
Techniek vervangt altijd iets van menselijke invloed / handelen / interactie waardoor datgene wat vervangen wordt niet meer beschikbaar is om vrij vormgegeven te worden door mensen.
Er wordt iets van de mens en daarmee van menselijkheid vervangen door iets wat niet-menselijk is, iets artificieels. De vork kan maar op één manier gebruikt worden, of je die vastgelegde manier nu gebruikt om in een bloemkool of in een menselijk lichaam te steken is secundair daaraan, is tweede instantie.
Met dat secundaire gebruik van techniek is momenteel een heleboel mis (teveel vorken worden o.l.v. Facebook & Co. in mensenlichamen gestoken), maar ik denk dat veel onbehagen van de moderne mens teruggaat op de toenemende onvrijheid die vormgegeven wordt door de ons aan alle kanten en op elk moment omringende techniek. Techniek die in tweede instantie ons leven verlengt, veraangenaamt en economisch lucratief maakt.

Techniek is tevens voorgegeven, uitgekristalliseerde, erin geprogrammeerde menselijke betekenis, zingeving.
Techniek is als zodanig niet ambivalent, ambigue. Terwijl dubbelzinnige situaties bij uitstek situaties zijn waarin mensen hun sociale vaardigheden ontwikkelen en de omgang met de (soms erg moeilijke) medemens en/of erg complexe situatie verfijnen/ optimaliseren, komt bij m.n. computertechniek tot uitdrukking dat ambivalentie omgevormd resp. gereduceerd moet worden tot eenduidigheid, monovalentie.
Ook de noodzaak bij computertechniek om de complexiteit van (maatschappelijke) problemen uiteen te leggen in eenduidig geformuleerde onderdelen of aspecten leidt tot een oversimplificatie van de werkelijkheid, die het brede palet van menselijke ontwikkelmogelijkheden ernstig tekortdoet.
Veel computertechniek is gebaseerd op analyse; menselijke ontwikkeling vraagt ook om het tegendeel: synthese, zowel bij individueel psychologische ontwikkeling als collectief maatschappelijke. Synthetisch ervaren (beleven) waarin zowel denken, (aan)voelen en wilsontplooiing een plaats hebben is met computertechniek niet uit te voeren, alleen te simuleren.
Bovendien staat alle techniek in het teken van beheersing, het samenleven met anderen vraagt echter iets wat beheersing overstijgt: het delen van de eigen (beheersings)behoefte met die van anderen, bijvoorbeeld.

Uiteindelijk gaat de vraag over het wezen van techniek over de vraag wat de plaats van techniek in ons leven is of zou moeten zijn.
En daarmee over de vraag wat belangrijk is in ons leven: hoeveel comfort, geld en techniek t.o.v. andere belangrijke dingen.

@Anoniem op 19-07-2024 om 23:28 uur.

Ik heb vanochtend op je gereageerd, maar dit is tot nu toe niet door de moderatie gekomen (er kwam een melding dat het ge-premodereerd zou worden, kennelijk was er een algoritme ergens op aangeslagen). Ik wacht nog even af, het is nu zondag dus misschien wordt er pas morgen naar gekeken. Met groet, M.J.

Waar gaat het ook om zeg qua bedragen. Dat tweede bedrag zit zelfs onder het bedrag wat de belastingdienst het 'nihil' noemt.

Terwijl iemand waarschijnlijk uren bezig is geweest om op te merken dat hier voor 20 euro iets, waarschijnlijk per abuis, niet is doorgegeven maakt de echte fraudeur luttele duizenden euro's kwijt van z'n slachtoffers met een variant op phishing. De kans dat die gepakt wordt lijkt soms wel kleiner dan dit soort administratieve foutjes bij mensen die waarschijnlijk al geen cent te makken hebben.

Soms zou je willen dat je een soort van strippenkaart hebt bij de overheid: 1x foutje maken mag, tweede keer zijn we strenger (kleine boete), derde keer had je beter moeten weten en mag je het fraude gaan noemen als het ook echt om iets significants gaat (b.v. meer dan 2% van je inkomen). Hoeven we ook deze vage discussies niet meer te hebben over wanneer het fraude heet en kunnen we allemaal weer lekker verder gaan met de orde van de dag.

Nou nee, dat maak jij ervan. Er lijkt (maar zeg vooral als het niet klopt) bij jou sprake van vier misverstanden:
(1) Je lijkt te suggereren dat ik techniek (gevoelsmatig?) gelijk zou stellen aan "dode apparaten";
(2) Je lijkt te suggereren dat ik onbehagen zou hebben met die "dode apparaten";
(3) Je lijkt hieruit af te leiden dat ik geen "technisch begaafd of (cognitief) analytisch sterk mens" zou zijn;
(4) Je stelt dat ik aandacht vraag voor wat het "wezen" van techniek is.

Ad (1): Nee, ik stel techniek (cognitief en gevoelsmatig) niet gelijk aan dode apparaten. Integendeel, mijn beeld van techniek is een beeld van een (veelal, maar niet helemaal uitsluitend, menselijke) praktijk, waarbij naast dode apparaten ook know-how wordt ingezet, en waarbij mentale houdingen en culturele tradities ook een zeer belangrijke rol spelen.

Ad (2): Nee, ik heb geen onbehagen bij die "dode apparaten". Ik heb wel onbehagen bij de manier waarop sommige menselijke technieken zich op dit moment ontwikkelen als onderdelen van onze menselijke cultuur, economie, staatsinrichting, rechtsstelsel en dergelijke. Ik voel onbehagen bij de reductie (vernauwing) van het bewustzijn van belangrijke vormen van humaniteit die ik in de maatschappij zie plaatsvinden, mede onder invloed van deze technische ontwikkelingen.

Ad (3): Als misverstand (1) en (2) weggenomen zijn, neem ik aan dat je ook geen aanleiding meer ziet om ten aanzien van mij vast te blijven houden aan misverstand (3).

Ad (4): Nee, ik vraag geen aandacht voor wat het "wezen" van techniek is, maar wat de praktische betekenis van techniek is voor ons menszijn en voor onze toekomst als menselijke samenleving. Ik vind het in beginsel heel interessant als jij het over het "wezen" van techniek wilt hebben, maar het gaat mij niet om een puur theoretische exercitie.


In mijn voorgaande bijdrage, waarop jij reageert, heb ik proberen te laten zien waarom het, met het oog op de praktische betekenis van techniek, niet zinvol is om "techniek" volledig los te zien van de manier waarop die is ingebed, functioneert en wordt toegepast in een sociale en culturele omgeving, te weten een menselijke samenleving.

Ik zie jouw poging om het vermeende "wezen" van techniek strak te onderscheiden van de "toepassing" daarvan, als een techno-religieuze geloofsbelijdenis. Een beetje zoals in vroeger tijden veel Christenen de universele liefde en almacht van God strak probeerden te onderscheiden van de toepassing daarvan op aarde - om op die manier hun geloof te kunnen redden in een wereld waarin, ondanks die vermeende universele liefde en almacht van een opperwezen, veel ellende plaatsvond die veel onschuldige slachtoffers maakte (bijv. kinderen die in erbarmelijke omstandigheden leefden en stierven).

Een mooi boek over deze problematiek is Evil in Modern Thought - an Alternative History of Philosophy door Susan Neiman (Princeton Univ. Press, 2002). Het lijkt mij geen goed idee om, nadat sommigen van ons zich in de afgelopen drie eeuwen met veel moeite hebben losgemaakt van een onkritisch geloof in een simplistisch beeld van een opperwezen, nu over te gaan tot een onkritisch geloof in een simplistisch beeld van "het wezen van techniek".


In deze passage van jou zie ik twee elementen waar ik iets over wil zeggen (ik nummer ze even door):
(5) Het lijkt erop dat jij denkt dat techniek "eigenlijk" gereedschap is dat mensen naar eigen wens kunnen toepassen, als ze de cognitieve processen in hun eigen hoofd maar voldoende op orde krijgen om hun eigen wensen te formuleren.
(6) Het lijkt erop dat jij denkt dat sociale machtsverhoudingen tussen mensen onderling er toe hebben geleid dat techniek als instrument wordt ingezet wordt door een elite voor roofbouw ten koste van de meerderheid van de bevolking, zonder dat "(het wezen van) de techniek" daar zelf mede-oorzaak van is.

Ad (5): Ik denk dat dit een achterhaald en reductief beeld is van de betekenis van techniek, een soort ideaalbeeld dat opkwam in de tijd van Newton, de Europese Verlichting en de industrialisering in Europa en Noord-Amerika (17e t/m 19e eeuw). Ik begrijp wel waarom het als een noodzaak gevoeld kan worden om aan dit beeld vast te houden. De door jou genoemde elite doet namelijk voorkomen of er maar één alternatief is voor dit beeld van de mens die uit vrije wil kiest om bepaalde instrumenten (werktuigen) wel of niet te gebruiken. Namelijk het alternatieve beeld dat de mens onherroepelijk onderworpen zou zijn aan een als autonoom (dus niet van de menselijke wil afhankelijke) opgevatte "technologische ontwikkeling". Deze vermeende autonome en onontkoombare "technologische ontwikkeling" wordt door deze elite dan ook nog eens gelijkgesteld met de doelen van die elite zelf. Bijvoorbeeld om het functioneren van de samenleving volledig afhankelijk te maken van digitale processen waarover diezelfde elite (bijv. de eigenaren van bedrijven in Silicon Valley) alle macht heeft. Dit is waar Shoshana Zuboff in The Age of Surveillance Capitalism (2019) naar verwijst als zij het heeft over het "inevitabilism" (onvermijdelijkheidsdenken) dat door de tech-.bazen wordt gepropageerd.

Dit is een variant op vroegere Christelijke predikers die de indruk wekten dat zij beter dan wie ook wisten wat Gods wil was ten aanzien van de toekomst van de mensheid en ten aanzien van het door God gewenste gedrag dat mensen moesten vertonen. Rattenvangers van Hamelen. Elon Musk gaat u vertellen wat de God der Techniek van u eist. Als u daar niet aan gehoorzaamt, gaat u niet naar de Hel, nee, dat is passé. Er gebeurt dan iets nog veel ergers met u. U wordt dan namelijk een Loser. Dat wilt u toch zeker niet? Nou dan, gedraagt u zich dan een beetje "smart" en doet u netjes wat Elon wil.

In mijn ogen is het niet nodig te kiezen tussen ofwel een reductief beeld van techniek als niet meer dan een instrument dat we naar believen kunnen inzetten, ofwel een even reductief beeld van techniek als iets dat ons overkomt en waar we ons willoos aan moeten onderwerpen omdat we anders een soort Don Quichotte's zouden worden die ons "verzetten tegen de tijd". In de praktijk is de ontwikkeling en toepassing van technieken en technologie iets waar we zowel collectief als individueel invloed op kunnen uitoefenen. Denk aan Romeinse keizers: die hadden alle macht, maar toch werden ze soms afgezet (niet altijd op even elegante wijze, maar ja... nood brak wet).

Ad (6): Ik herken het maatschappelijke proces dat jij hier bechrijft. In elke maatschappij ontwikkelen zich elites die, als ze niet tegengehouden worden, steeds verder gaan in het roofbouw plegen op en uitbuiten van minder geprivilegeerde mensen. Daarbij speelt techniek ook altijd een zeer belangrijke rol. Techniek maakt de vorming van zulke elites namelijk mogelijk. Dat begon al bij het verkrijgen van beheersing over vuur (wie beschikt over het vuur?), en in de op landbouw gebaseerde rijken die tussen 5000 en 300 jaar geleden opkwamen en floreerden, met hun verstedelijkte bestuurselites.


(8) Die "zuivere" vorm heeft nooit bestaan. Het kan handig zijn om af en toe even zo'n fictie te hanteren als denkvoorbeeld, ten behoeve van een analyse. Maar een fixatie op vermeende "techniek in zuivere vorm" leidt de aandacht af en maakt het daarom moeilijker om te ervaren, waar te nemen en te analyseren wat techniek in de praktijk met mensen doet.


(9) Inderdaad. Ik heb hier ook geen pasklaar antwoord op. Juist daarom richt ik me op de praktische betekenis van techniek, zoals die waarneembaar is in onze eigen samenleving, en niet op een hypothetisch, abstract "wezen" van ("zuivere") techniek.


(10) Daar ga je weer, en je lijkt jezelf ook tegen te spreken. Je stelt dat deze vraag losstaat van "hoe techniek gebruikt wordt", maar je onderbouwt niet waarom dat zo zou zijn. Het is jouw geloofsbelijdenis. Vervolgens zeg je het omgekeerde, waarmee ik het wèl eens ben: "techniek is als zodanig een bepaalde manier van hoe-het-gebruikt-wordt: die manier zit er in."

Zoals ik in een ander topic wel eens heb opgemerkt, het Oud-Griekse woord "techne", waar het woord "techniek" van is afgeleid, ging niet alleen over de materiële producten van techniek, en ook niet alleen over bepaalde technische vaardigheden, maar tevens over (de beoefening van) een levenswijze en de daarmee gepaard gaande attitudes.


(11) Ja, wat je hier schrijft, herken ik.


(12) Het artificiële is wel degelijk ook menselijk, in de zin van door mensenhand gemaakt en door mensen ingezet. Het probleem is dat mensen een neiging hebben elkaars menselijkheid met behulp van techniek kapot te maken.

Als er een asteroïde tegen de aarde botst die al het menselijk leven wegvaagt, dan is dat geen probleem. Dat is dan gewoon pech. Maar als een dictator kiest om ergens een atoombom op af te vuren, dan is dat wel een probleem, omdat die dictator en zijn handlangers mensen zijn.


(13) Erg mooi betoog, dank hiervoor.


(14) Dat is precies wat ik bedoel. Het gaat dus niet over "het wezen van techniek", maar gewoon over wat de plaats van techniek in ons leven is of zou moeten zijn. Proberen om "het wezen van techniek" in "zuivere" vorm te beschrijven of om het als argument op te voeren, is een wild goose chase.


(15) Het gaat inderdaad over de vraag naar het goede leven in de praktijk. Jij en ik zijn het er ongetwijfeld over eens dat we de beantwoording van die vraag niet moeten overlaten aan magnaten in Silicon Valley, de CEO van de bank Morgan Stanley of van investeringsvehikel Blackrock, of Brusselse en Haagse technocraten. Wij willen graag zelf ons leven vormgeven, en we willen ook de mogelijkheden van andere mensen bevorderen om hun eigen leven op een zinvolle manier vorm te geven.

Natuurlijk, in het Romeinse Rijk leefden slaven ook hun leven. Sommigen van hen vonden een partner en kregen kinderen. Hun levensduur was gemiddeld wel wat korter dan die van "vrije" burgers (vanaf het Edict van Caracalla in AD 212 hadden alle vrije(!) inwoners van het rijk in beginsel het Romeinse burgerschap), maar laten we niet op alle slakken zout leggen.

Er valt als slaaf best een redelijk leven te leiden. Vooral voor slaven die een redelijk salaris krijgen, elke week een milieu-verantwoorde portie van 125 gram vlees, alsmede een woning met een koelkast, een wasmachine en zorgzame, geautomatiseerde, waar nodig corrigerende begeleiding via het Internet of Things (IoT). Je moet alleen je meester niet tegenspreken en geen gekke dingen doen. Dus niet op het vroeger openbare station door één van die recente, sympathieke metalen poortjes glippen zonder in te checken. En ook geen desinformatie verspreiden, bijvoorbeeld dat die stations ooit openbaar zouden zijn geweest.

Bij gevoelens van benauwdheid en depressie kun je een beroep doen op de GGZ (houdt er rekening mee dat je dan gemonitord wordt) of anders een pilletje slikken. Of je laten diagnostiseren als [...verwijderd in de hoop dat deze tekst alsnog door de pre-m*** komt...] - er wordt dan een speciaal hokje voor je vrijgemaakt waarin je met bepaalde aanpassingen en beperkingen beschermd kunt leven met de focus op jouw unieke identiteit. Er komen steeds meer smaken, zodat iedereen een optimaal geschikte stoornis voor zichzelf kan uitzoeken, die maximale sociale participatie toelaat. Zo wordt aan iedereen steeds meer veiligheid geboden.

Let er wel op dat je bij het aanmelden van jouw stoornis niet fraudeert. Diagnostische fraude is strafbaar, ook al mag het woord "fraude", zoals in bovenstaand nieuwsbericht beschreven, niet meer gebruikt worden in ICT-systemen die gebruikt worden voor het uitvoeren van de Participatiewet.

Civis Europeanus sum. Servus Bruxellarum sum.

M.J.

Misschien kan er pseudo intelligentie (AI) worden ingezet, of gewoon een reeks opdrachten met grep enzo (Algoritme) om alle woorden fraude om te husselen naar fadeur. Evenveel karakters en betekenis: "Caractère de ce qui est fade, sans saveur".

De dode apparaten zijn een voorbeeld.
Ja, dat vermoed ik.
Dat klopt. Ik heb gezocht naar een gemeenschappelijke noemer om de denkwijze van bèta-mensen mee aan te duiden en ben uitgekomen bij: analytisch.
Bèta-mensen zijn makers, het maken gebeurt door eerst dingen uit elkaar te halen en ze daarna, op een andere manier weer in elkaar te zetten. Dat is de essentie van het natuurwetenschappelijke experiment, de basis van de moderne wetenschap. Daarbij gebruiken ze ook nog een zelf gemaakte, formele taal: de wiskunde.
Mensen die zich met mensen en hun samenleving bezighouden moeten meer een synthetiserende denkwijze hebben (dat gebeurt helaas veel te weinig - de norm is anders - maar jij hebt die benadering wèl).(..)
Oké, begrepen; ik sluit me bij jouw benadering aan.
De praktische betekenis van techniek betreft m.i. alles wat je kunt zeggen over het gebruik / de toepassing van techniek. Over het wezen hebben we 't niet meer (zie mijn beantwoording van de volgende vraag).
Voor een dergelijke loskoppeling wil ik ook niet pleiten, ik zoek alleen naar een manier om héél goed te kijken naar wat wij momenteel met techniek, bijvoorbeeld computertechniek, aan het doen zijn met de menselijke samenleving en met onszelf.
Vermoedelijk kun je het hele terrein van de techniek ook bestrijken met de vraagstelling van het gebruik c.q. de toepassing van techniek in termen van (im)moreel gebruik ervan en hoef je het begrip "wezen" (van de techniek) helemaal niet te gebruiken (een geval van voortschrijdend inzicht bij mij).
Wanneer je jouw omschrijving: "de praktische betekenis van techniek voor ons menszijn en voor onze toekomst als menselijke samenleving" als leidraad neemt kom je uiteindelijk toch uit bij de morele implicaties van het toepassen/ gebruik van bepaalde techniek.
Ik begrijp jouw huiver voor begrippen als het "wezen", het wezen van techniek bijvoorbeeld.
De term kan inderdaad gebruikt worden om iets, het "wezen", te creëren wat helemaal losgekoppeld wordt van het gebruiken van datzelfde iets in het (dagelijkse) leven.
Een dergelijke loskoppeling noem jij dan een "geloofsbelijdenis", het geloven in iets wat niet meer bevestigd of weerlegd kan worden in het dagelijkse leven, oftewel, door de ervaring van (gewone) mensen, maar wat o.g.v. een (externe) autoriteit aangenomen moet worden.
Deze autoriteit "beheert" - je zou bijna zeggen: "managet" - dan a.h.w. het "wezen" van iets, zoals de Katholieke Kerk in de Middeleeuwen als een exclusieve institutie het wezen van een opperwezen beheerde; mensen, die beweerden dat ze dat zèlf konden, de mystici, werden door de Kerk opgespoord en vernietigd.
Alle gevestigde, maatschappelijke (externe) autoriteiten zijn m.i. in onze tijd fossielen omdat de moderne mens in staat geacht moet worden om zijn eigen, innerlijke autoriteit te ontwikkelen. De autoriteit ligt dan eerder bij de sociale omgeving, die elke individuele mens omgeeft, waarvan elke mens deel uitmaakt en waarmee hij/zij tot een bepaalde samenwerking moet komen.
De mens heeft andere mensen nodig om tot een volwaardig mens te worden.
Ik ken het boek niet.
Nee, dat is geen goed idee. Een onkritische houding en het simplificeren van zaken zijn nooit aanbevelenswaardig.
Ik denk dat mensen collectief kunnen besluiten om bepaalde techniek niet meer toe te passen (en dus niet verder te ontwikkelen) omdat ze er bijvoorbeeld (collectief) achterkomen dat dat niet meer in het belang van de mensheid is.
Dit is de technocratische fictie (ideologie), wat een voorbeeld is van politiek (immoreel) gebruik van techniek door iedereen wijs te maken dat het niet anders kan dan dat iedereen de macht overgeeft aan degenen die de techniek toepassen (en verder ontwikkelen).
Technocraten zijn voor veel mensen moderne opperwezens.
Technocraten ontpolitiseren het gebruik/ de toepassing van techniek door die aan de (collectieve) menselijke beschikkingsmacht te onttrekken.
Een groot deel van de (Nederlandse) bevolking vindt dit oké omdat ze ronduit illusoire ideeën heeft over het oplossen van menselijke, sociale en politieke problemen door het inzetten van technische middelen.
De huidige technocraten zijn net zo dwingend als de Kerk in de Middeleeuwen en hanteren een moderne variatie op hel en verdoemenis (ineenstorting van de economie/ de concurrentiepositie, achteruitgang, e.d.)

Ik denk overigens, dat het "reductief beeld van de betekenis van techniek", wat jij als een "soort ideaalbeeld" plakt op het ontstaan van de moderne natuurwetenschappen niet juist is.
Het reductionisme van dit "beeld van de betekenis van techniek" - wat je hiermee dan ook mag bedoelen zònder een "wezen" van techniek hierbij te vooronderstellen - is m.i. pas veel later ontstaan naarmate de (groot)kapitaalbezitters meer grip kregen op de ontwikkeling van techniek. Wat jij doet is 'hineininterpretieren' vanuit onze huidige tijd.
De moderne natuurwetenschappen zijn ontstaan door een revolutionaire verandering in het denken van de (westerse) mens, die veel dieper gaat dan de cultuur en die te maken heeft met de ontwikkeling van de mens(heid).
Het grootste reductionisme vinden we in ònze tijd waar de kapitaalelites hun positie verankerd hebben in de economie (en politiek). Het reductionisme valt nu helemaal samen met de belangen van het grootkapitaal.
In de Middeleeuwen had je pestlijders en zondaars, tegenwoordig zijn er 'losers' in alle soorten en maten (o.a. digibeten, PW-uitkeringsgerechtigden); hoofdzaak is dat de innerlijke vijand bij iedereen krachtig wordt opgestookt.(..)
Over het "wezen" van de techniek hebben we 't niet meer, toch?
Is dat zo? Volgens mij is het niet techniek die de vorming van elites mogelijk maakt, maar andersom: elites maken zich meester van techniek (en consolideren vervolgens daarmee hun machtspositie).

Punt (8), (9), (10) en (14): niet meer relevant wanneer het begrip "wezen" (van de techniek) of "zuivere vorm" niet meer gebruikt wordt. (..)
Ja, dat laatste overigens ook zònder techniek, waaruit afgeleid kan worden dat het probleem uiteindelijk niet in de techniek zit, maar in de mens zelf. Die gebruikt de techniek namelijk op een bepaalde manier. Deze manier heeft altijd een moreel, politiek, sociaal en psychologisch karakter en is ten diepste verweven met de machtsverhoudingen in een samenleving.
(..)

Het is niet zo. Ik heb op zich geen onbehagen bij (al dan niet dode) apparaten. Bijvoorbeeld een klok, een fiets, een autobus of een computer.
Ik denk dat je het begrip "analytisch" hier te smal opvat. Ook mensen die zich met de samenleving bezighouden, moeten daarbij aan analyse doen. Anderzijds denk ik dat goede bèta-mensen zich niet alleen met analyse bezig houden, maar wel degelijk ook met synthetiserend denken. Klassiek voorbeeld is Einstein. Zijn vernieuwende theorieën berustten op analyse èn synthese.

Oké, helder. Ik ga hieronder daarom ook proberen om dat verder waar mogelijk buiten beschouwing te laten.

Je lijkt hier een onderscheid te impliceren tussen drie dingen:
1. "alle gevestigde, maatschappelijke (externe) autoriteiten" die volgens jou in onze tijd "fossielen" zijn;
2. "sociale omgeving; andere mensen";
3. de eigen, innerlijke autoriteit" die elk mens in zichzelf kan ontwikkelen.

Drie kritiekpunten daarop:
a) het onderscheid tussen 1. en 2. lijkt me in sommige gevallen moeilijk te maken;
b) elk mens lijkt er binnen in zijn eigen bewustzijn ook "fossiele" gedachten en attitudes op na te houden;
c) niet elke structuur moet mijns inziens als (uitsluitend) "fossiel" worden opgevat. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde integriteitsnormen die schriftelijk zijn vastgelegd met de bedoeling ze daarmee structureel te verankeren. Het lijkt mij geen goede gang van zaken als een onderzoeksjournalist bij een bepaalde maatschapelijke organisatie kritische vragen stelt over de schending van een bepaalde integriteitsnorm, en dan van een officiële woordvoerder te horen krijgt: "Tja, die integriteitsnormen, die staan wel op papier, maar dat zijn eigenlijk niet meer dan een soort sporen die achtergelaten zijn door een Haags ministerie, dus door een extern fossiel. Daar trekken wij ons niet zoveel van aan, want wij leven in het hier en nu."

Mee eens

Omdat de betekenis van alle termen in de loop der tijd is verschoven, en nieuwe termen in gebruik zijn geraakt terwijl bestaande termen in onbruik raakten, is het heel moeilijk en zou het veel studie en eruditie vereisen om over dit veranderingsproces precieze uitspraken te doen. Wanneer gebeurde wat precies? Wat mij plausibel lijkt, is dat bijv. Newton in sommige opzichten niet zozeer een "reductief" beeld van techniek had, maar een (nogmaals, alleen in sommige opzichten) naïef beeld van techniek. Eenvoudigweg omdat hij zich bezighield met het zoeken naar bepaalde wetmatigheden en mogelijke toepassingen van die wetmatigheden, en nog niet toekwam aan onderzoek naar de mogelijke gevolgen die de maatschappelijke acceptatie van /geloof in die wetmatigheden vervolgens zou hebben op de maatschappij zelf.

Een beeld van techniek dat niet volledig recht doet aan de werkelijkheid, kan naïef zijn zonder reductief te zijn. Het wordt pas reductief als degene die dat beeld erop na houdt, beter zou kunnen weten. Met "reductief" bedoelde ik inderdaad "reductief" gezien met de kennis die we in de huidige tijd (kunnen) hebben. Laat ik het dan zo zeggen: in het mechanistische beeld van de werkelijkheid dat ca. 400 jaar geleden sterk opkwam, zat al een soort simplisme ingebakken. Dat simplisme was geen toeval. Het diende als een soort wapen om allerlei religieuze hersenspinsels (opium voor het volk) op eenvoudig demonstreerbare wijze te kunnen ontmaskeren als zijnde hersenspinsels. De kracht van dat simplisme werd later een valkuil, toen het door dienaren van het grootkapitaal werd gebruikt om een simplistisch, reductionistisch wereldbeeld op te dringen aan zowel burgers als politieke besluitvormers.

Het klopt bijvoorbeeld dat ideeën van een economische denker als Adam Smith (bijv. over "de onzichtbare hand" van de marktwerking) later door neoliberalisten op een simplistische en reductionistische manier zijn geïnterpreteerd, om grote kapitaalbezitters te faciliteren en contenteren.

Ik zou niet weten hoe "de ontwikkeling van de mens(heid)" dieper zou kunnen gaan dan de cultuur van de mensheid, tenzij je duidt op een verandering in aangeboren (bijv. genetisch bepaalde) eigenschappen van de menselijke soort. Maar voor zover ik weet, is er in die aangeboren, genetische eigenschappen juist (nog) géén verandering geconstateerd die rechtstreeks samenhangt met het ontstaan van de moderne natuurwetenschappen.

Ik vind het moeilijk om in te schatten wanneer er sprake was/is van het "grootste" reductionisme. Reductionisme (d.w.z. het onderdrukken van betekenisvolle interpretaties van de werkelijkheid door mensen met macht) is iets dat samen met beschaving lijkt te zijn ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan de boekenverbranding in opdracht van de eerste Chinese keizer Qin Shi Huangdi - alle interpretaties die niet in lijn waren met de heersende opvattingen van het moment, moesten geëlimineerd worden. Of aan Oud-Griekse filosofen die zeiden dat "alles beweegt" of juist dat "beweging niet bestaat". Of aan Christelijke theologen die in hun concilies de ene na de andere opvatting tot ketterij verklaarden, in plaats van die te verwelkomen als een mogelijke verrijking van het Christelijke religieuze disours.

In de Middeleeuwen had je pestlijders en zondaars, tegenwoordig zijn er 'losers' in alle soorten en maten (o.a. digibeten, PW-uitkeringsgerechtigden); hoofdzaak is dat de innerlijke vijand bij iedereen krachtig wordt opgestookt.(..)[/quote]Wat bedoel jij met deze laatste zin ("hoofdzaak is dat...")?

De vorming van elites vereist specialisatie van functies en rollen in de maatschappij. Toenemende complexiteit van technologie maakt zulke specialisatie pas mogelijk, en daarmee ook de vorming van elites. Als de techniek er eenmaal is, proberen elites zich inderdaad van de voorhanden technische middelen meester te maken. Het één sluit het ander niet uit.

Ik heb de indruk dat techniek wel degelijk invloed heeft op de neiging van mensen om elkaars menselijkheid kapot te maken. Techniek maakt namelijk niet alleen specialisatie van functies en rollen mogelijk, maar schept in combinatie daarmee vaak ook sociale afstand tussen mensen die met technische middelen invloed op elkaars leven uitoefenen.

Het gevolg hiervan is dat mensen in veel situaties minder direct geconfronteerd worden met de consequenties van hun eigen handelen op het leven van andere mensen. Een voorbeeld hiervan is als je in een warenhuis een T-shirt voor vijftien euro koopt zonder je te realiseren dat die lage prijs alleen tot stand heeft kunnen komen als gevolg van kinder- en of dwangarbeid. De westerse consument, die gebruik maakt van transport- en distributietechniek, ziet die kinder- of dwangarbeid niet. Sterker nog, misschien wordt 10 of 20% van de toch al lage winkelprijs van de T-shirts ook nog eens besteed aan de kosten van maatregelen ergens in de distributieketen om die kinder- of dwangarbeid onzichtbaar te maken voor westerse consumenten en autoriteiten.

Anderzijds zie je dat technische middelen ook worden ingezet om zulke zaken juist wèl weer zichtbaar te maken. Onderzoeksjournalisten en NGO's gebruiken internet om via westerse media onthullingen te doen over de werkelijke arbeidsomstandigheden in de fabrieken van producenten van goedkope T-shirts.

Het positieve aan de uitspraak van de Rechtbank Rotterdam dat de term "fraude" niet mag worden gebruikt als een burger alleen een bepaalde informatieplicht niet is nagekomen (ongeacht of dit per ongeluk was of expres), is dat dit in de kern ook een verbod behelst om bepaalde zaken op een reductionistische manier onzichtbaar te maken. Het handelen van kwetsbare burgers mag dus niet op een reductionistische manier op één grote hoop worden gegooid zodra er een door de overheid bedachte regel wordt overschreden.

Net zoals burgers bij de aankoop van een T-shirt door sommige journalisten worden aangemoedigd om wat beter te kijken naar hoe dat vrolijk gekleurde, goedkope T-shirt nu eigenlijk tot stand is gekomen en met welke consequenties voor de kwetsbare mensen die het in een ver land in elkaar hebben gezet, zo moeten ambtenaren bij het nemen van beslissingen over kwetsbare mensen wat beter kijken naar de echte omstandigheden van die mensen, en mogen niet meer zomaar van alles "fraude" noemen.

M.J.

De synthese van Einstein is de synthese van wat ik eerder de "maker" heb genoemd: eerst alles uit elkaar halen en het dan op een nieuwe manier samenvoegen. Einstein voegde een nieuwe component aan het voorhanden bouwwerk toe.
Een "maker" is ook altijd mechanistisch bezig, dus met causaliteit (ik doe zus, dan gebeurt zo).
Het synthetiserende denken wat je nodig hebt voor menselijke, sociale (inter-menselijke) en maatschappelijke problemen is van een principieel andere orde dan de synthese in analytisch, mechanistisch (causaal) denken van bèta-mensen.
De hele zingevingscomponent van (menselijk) leven is volkomen immuun voor causaliteit(sdenken).
Om het héél plat en clichématig te zeggen: problemen van mensen moet je aan/invoelen, natuurverschijnselen moet je observeren en berekenen, daar komt geen gevoel bij kijken. Natuurverschijnselen aka de natuur heeft ook nooit problemen.
Wanneer je de analytische (en daaropvolgende synthetische) bèta-manier van denken gaat toepassen op mensen en hun samenleving dan krijg je de sh*t waar we nu middenin zitten: mensen worden door bestuurders en beleidsmakers als objecten, bijvoorbeeld als (digitale) datapakketjes, behandelt, die kunnen fungeren als te beheersen componenten in hun bestuurssysteem.
Dit gaat heel goed samen met formaliseringsprocessen, die ik fossilisering heb genoemd.
(..)
Correct.
Dat lijkt mij wel mee te vallen. Het wordt moeilijker voor mensen die werkzaam zijn binnen een gevestigde, maatschappelijke autoriteit, zoals bijvoorbeeld de staat en daaraan gelieerde publiek-private samenwerkingsverbanden, omdat een (groot) deel van de sociale omgeving van dergelijke mensen samenvalt met een gevestigde, maatschappelijke autoriteit. Dergelijke mensen krijgen steevast problemen met het balanceren van de loyaliteit die zij verschuldigd zijn aan hun werkgever/ opdrachtgever en de "loyaliteit" aan zichzelf, oftewel, deze mensen krijgen moeite om hun innerlijke autoriteit in stand te houden, wat vaak tot persoonlijke integriteitsproblemen leidt.
Wat bedoel je daar (precies) mee?
Dat stel ik ook niet. Niet elke structuur, maar wel elke gevestigde, maatschappelijke, (externe) autoriteit.
Dat zou ik juist een interessant antwoord vinden, vooral omdat daarin een bewustzijn doorklinkt van het fossielmatige karakter van (Haagse) vastgelegde integriteitsnormen.
Het hele proces van maatschappelijke normering, aangestuurd vanuit "Den Haag" is m.i. volledig gefossiliseerd, alle richtlijnen zijn het resultaat van fossilisatie en hebben de functie om een gefossiliseerde werkelijkheid over de levende werkelijkheid heen te stulpen. Deze in hoge mate geformaliseerde / verbureaucratiseerde werkelijkheid parasiteert op de levende werkelijkheid en put deze laatste steeds meer uit. De formalisering wordt in toenemende mate ingezet om het functioneren van de macht aan het zicht te onttrekken, deze laatste wordt a.h.w. gedrenkt in volledig inhoudsloze, uitgeholde begrippen.
Ik weet niet wat Donald Trump precies met de term "swamp" bedoelt, maar die term is uitstekend van toepassing op het opereren van de Nederlandse staat.
(..)
Mee eens, naïef is een heel goed woord. Tegelijkertijd benadruk jij in de formulering die je gebruikt in jouw reactie van 22-07-2024, 10:11 (punt 5) dat het reductieve beeld van techniek bestaat uit het vrij menen te kunnen beschikken over techniek. Evenals jij denk ik dat deze reductie bij de makers van de moderne natuurwetenschappen inderdaad wordt geïmpliceerd, niét geëxpliciteerd want daarvoor is het bedrijven van de nieuwe wetenschap nog te onbewust, vindt ongereflecteerd plaats.
Dat is een andere reductie dan de reductie, die samenhangt met het mechanistische denken. Het mechanistische denken leidt tot techniek, geen techniek zonder mechanistisch denken.
Mee eens, hij had m.i. nog geen bewustzijn van deze mechanistische reductie van de werkelijkheid.
Dat is allemaal pas veel later gekomen; een bewustzijn van iets vereist altijd een reflexie op iets, wat onderdeel van een proces van bewustwording is.
Dit bewustzijn is echter iets anders dan het idee van het wel of niet vrij kunnen toepassen van techniek, wat jij (terecht) ook een reductie hebt genoemd.
Welk simplisme bedoel je precies: de mechanistische reductie, die het hanteren (manipuleren) van wetmatigheden mogelijk maakt of het geloof in het vrije gebruik van techniek?
Hier geloof ik helemaal niets van omdat het uitgaat van het bestaan van een bewuste intentie van degenen die de nieuwe natuurwetenschap vormgaven.
Copernicus (heliocentrisch model van het universum) had geen subversieve bedoelingen, hij was zich wèl terdege bewust van het feit dat zijn astronomische observaties tégen de opvattingen van de Kerk in gingen, maar dat is iets anders. Er is geen enkele sprake van een intentie om de macht van de Kerk af te breken; het doorzetten (verdedigen) van het bestaansrecht van zijn (Copernicus) eigen waarnemingen had als maatschappelijke consequentie dat de Kerk haar macht moest inleveren.
Inderdaad, hoewel ik nog twijfel bij het woord "later" en mezelf afvraag of deze valkuil er niet al vanaf het begin in heeft gezeten.
Het ontwerpen/ maken van alle techniek vooronderstelt immers altijd een mechanistische opvatting van de wereld c.q. van de natuur. Geen techniek zònder mechanistisch, causaal denken.
De mens is echter (overwegend) géén mechanistisch functionerende entiteit.
De valkuil zat dus voor wat de mens betreft vanaf het begin van het ontstaan van de moderne natuurwetenschappen erin gebakken.
Die valkuil wordt m.i. "geactiveerd" op het moment dat de techniek contact maakt met het menselijke van de mens, d.i. al hetgeen wat niet-mechanistisch is aan de mens.
Het is niet zo dat de dienaren van het grootkapitaal iets nieuws hebben uitgevonden, nee, ze brengen de mechanistische benadering gewoon steeds dichter bij de mens. Stap voor stap, het proces vertoont geen abrupte overgangen, maar verloopt heel 'smooth', bijna ongemerkt, een kunstwerk op zichzelf!
Er gebeurt dus iets in het contact, de ontmoeting tussen de mensen en de techniek.
Computertechniek - om maar meteen de meest actuele te gebruiken - neemt steeds meer bezit van activiteiten van mensen (digitalisering, het online zijn) en "integreert" mensen steeds meer in haar techniek, neemt ze a.h.w. op in de vorm van datapakketjes.
De mens wordt aldus aangepast aan de techniek (computers lusten geen mensenvlees, maar alleen bits en bytes).
In dit proces van transformatie van de mens tot datapakketjes (die bewerkt worden), het vertalen/ ombouwen van mensen in data, beginnen voor mensen problemen te ontstaan, die zich kenmerken door een gevoel van vervreemding. De mens krijgt het gevoel dat hij teveel aan de machine aangepast wordt en zichzelf "kwijtraakt". De computer, of beter gezegd, degene die deze beheert, kan daar niets mee. De gebruikte techniek is nou eenmaal het transformeren van mensen tot data. Het gevoel van schade kan eventueel marginaal beperkt worden (het verbieden van bepaalde algoritmen / koppelingen bijvoorbeeld), maar overall gaat het proces van dataïsering gewoon keihard door en wordt zelfs nog intensiever door AI. Er lijkt geen houden aan...
De handelingsvrijheid van de mens lijkt op het spel te staan.
Een gedachte-experiment: stel dat we alle dienaren van het grootkapitaal eruit gooien, zijn wij dan in staat om de techniek om te bouwen tot iets wat het menselijke van de mens niét bedreigt, of anders gezegd, zijn wij dan in staat om de technocratische reductie te keren?
De technocratische reductie wil alle problemen m.b.v. techniek oplossen.
Dit vooronderstelt dat techniek vrij beschikbaar is om in te zetten; dit is de àndere reductie, de reductie die impliciet heerste bij de opkomst van de moderne natuurwetenschappen. Deze reductie kan naïef genoemd worden - daar zijn wij beide het over eens.
De (belangrijke) vraag die daarmee resteert luidt: is de ontwikkeling van de (vroege) techniek naar de (late) technocratie alleen op rekening van de "dienaren van het grootkapitaal" te schrijven of ook immanent aan de ontwikkeling van techniek?
Of anders geformuleerd: wanneer geldt dat het gebruik van techniek nooit helemaal vrij is, dus dat techniek "eigenlijk" géén gereedschap is dat mensen naar eigen wens kunnen toepassen, dan betekent dit dat techniek per definitie een stuk onvrijheid introduceert.
Hebben wij als mens zicht op die onvrijheid?
Dit lijkt mij een prangende vraag, zeker met het oog op het gebruiken van computertechniek en i.h.b. AI.
(..)
Dit heeft uitsluitend betrekking op de technocratische fictie, de technocratische reductie, die in de geschiedenis is ontstaan sinds het ontstaan van de modern westerse natuurwetenschappen.
Dat is een interessante toepassing van (het begrip) reductionisme omdat het direct een verband met machtsuitoefening legt, kortom, een politiek begrip is.
We zijn nu in onze technisch ver voortgeschreden beschaving aanbeland bij de Digital Services Act, de moderne variant van boekverbranding, ondersteund door een andere grootheid: Artificial Intelligence, die de voor de macht onwelgevallige passages op de bladzijden eruitscheurt en de inhoud van het boek herschrijft totdat het niemand meer opvalt dat er passages zijn verdwenen.
De nieuwe "beschaving", hoogstpersoonlijk verdedigd door Ursula von der Leyen, is kortom, tevens de beëindiging ervan.
Wat resteert is kale machtsuitoefening.
Die wordt dan weliswaar weer verpakt in fraai klinkende doeleinden waar menigeen nog intrapt, maar is tevens door de goede waarnemer niet over het hoofd te zien.
Hetzelfde als wat jij ermee bedoelt. 'Loser' is een scheldwoord. Het benadrukken van het 'loser'-karakter bij mensen ondermijnt hun gevoel van eigenwaarde en daarmee het kunnen ontstaan resp. het versterken van hun innerlijke autoriteit. Het is een procedure die door machthebbers wordt toegepast om te voorkomen dat die innerlijke autoriteit ontstaat.
Recent voorbeeld: ik vermoed dat Hugo de Jonge graag had geroepen dat mensen die zich niet wilden laten vaccineren tegen Covid-19 "allemaal losers zijn".
Wat deden die mensen? Die gingen af op hun eigen gevoel dat de mRNA-vaccins niet te vertrouwen waren, dat was hun innerlijke autoriteit. Ze hadden het hele machtsapparaat (inclusief de media) tegen zich.
Machthebbers willen de innerlijke autoriteit van mensen kolonialiseren.
Wat gebeurt er als niemand meer beschikt over een innerlijke autoriteit, die, zonodig, tegen alle machtsvertoon en -uitoefening ingaat?
De innerlijke autoriteit is de nachtmerrie voor de Ursula von der Leyen's.
Het liefst zouden ze deze genetisch eruit manipuleren bij mensen.
(..)