Het kabinet gaat niet akkoord met het voorstel van EU-voorzitter Hongarije voor het invoeren van chatcontrole, waarbij berichten van burgers worden gecontroleerd. Zorgen over de bescherming van in het geding zijnde fundamentele grondrechten, met name op het gebied van de privacy en het brief- en telecommunicatiegeheim, en de veiligheid van het digitale domein, zijn op dit moment onvoldoende weggenomen. Ook de AIVD waarschuwt voor de risico's voor de digitale weerbaarheid. Dat schrijft minister Van Weel van Justitie en Veiligheid in een brief aan de Tweede Kamer. Organisaties, securitybedrijven en experts hadden het kabinet opgeroepen niet met het voorstel in te stemmen, omdat dit vergaande gevolgen heeft. Nederland zal zich tijdens de behandeling van het voorstel van stemming onthouden, aldus Van Weel.

Eind juni wilde toenmalig EU-voorzitter België binnen de Raad over een eigen versie van het plan stemmen. België had een voorstel bedacht waardoor "hoog risicovolle" chatdiensten zouden worden verplicht om overheidssoftware toe te voegen waarmee alle berichten van Europese gebruikers worden geïnspecteerd. Dit kreeg de naam "upload moderation". Gebruikers die niet met de controle akkoord zouden gaan zouden dan geen foto's, video en url's meer via de betreffende chatapp kunnen versturen. De stemmig werd geschrapt omdat er niet voldoende voorstemmers waren.

EU-voorzitter Hongarije heeft nu een nieuw voorstel bedacht waarover binnenkort wordt gestemd. Vandaag heeft het kabinet haar standpunt over dit voorstel bekendgemaakt. "Bij de vraag welke positie Nederland ten aanzien van het voorstel moet innemen is er zowel aandacht geweest voor de complexe inhoudelijke belangenafweging als voor de positie van ons land in het Europese krachtenveld", laat Van Weel weten.

De minister stelt dat er op dit moment onvoldoende duidelijk is over de impact van de voorgestelde maatregelen. "De zorgen van het kabinet over de bescherming van in het geding zijnde fundamentele grondrechten, met name op het gebied van de privacy en het brief- en telecommunicatiegeheim, en de veiligheid van het digitale domein zijn op dit moment onvoldoende weggenomen."

Het kabinet heeft daarom volgens de minister besloten om zich te onthouden van het innemen van een positie en dit actief kenbaar te maken. "Nederland zal daarmee worden gerekend tot de landen die de algemene oriëntatie niet steunen", merkt Van Weel op (pdf).

Waarschuwing AIVD

"Indien een detectiebevel wordt opgelegd aan een dienstverlener die gebruik maakt van end-to-end encryptie is de inschatting van de AIVD dat detectie van kinderpornografisch materiaal middels client-side scanning een te groot veiligheidsrisico voor de digitale weerbaarheid van Nederland met zich meebrengt", zo laat de beslisnota verder weten. "Wel is duidelijk dat de veiligheidsrisico’s die door de AIVD worden genoemd ten aanzien van client side scanning, maken dat het maar zeer de vraag is of de grondrechteninbreuk kan worden gerechtvaardigd, omdat voor wat betreft die methode geen sprake is van een proportioneel middel."