Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.
Juridische vraag: mijn werkgever hanteert het beleid dat werknemers 100% verantwoordelijk zijn voor de kosten van vervanging of reparatie van een beschadigde of gestolen laptop van het bedrijf. Zelfs in het geval van schade door een ongeluk of wanneer de laptop wordt gestolen uit hun auto, huis, enz. Mag dat wel van de wet?
Antwoord: Korte antwoord: nee, dat mag niet.
Lange, iets meer onderbouwde antwoord. Art. 7:661 BW bepaalt in lid 1 dat "De werknemer die bij de uitvoering van de overeenkomst schade toebrengt aan de werkgever of aan een derde jegens wie de werkgever tot vergoeding van die schade is gehouden, is te dier zake niet jegens de werkgever aansprakelijk, tenzij de schade een gevolg is van zijn opzet of bewuste roekeloosheid."
Dit verbod is absoluut, er zijn geen uitzonderingen op mogelijk. Eventuele afspraken tussen werkgever en werknemer die anders luiden dan dit, zijn slechts mogelijk bij schriftelijke overeenkomst en slechts voor zover de werknemer te dier zake verzekerd is (lid 2 van dat artikel). Alle andersluidende afspraken zijn van rechtswege nietig, oftewel die binden niet en het kan niet schelen hoe het is opgeschreven.
Dat van die verzekering was oorspronkelijk ingevoerd voor schade met de eigen auto, omdat je daar vanuit privé al voor verzekerd bent. Maar het kan ook gelden voor andersoortige schade, zolang de werknemer dus maar daadwerkelijk een verzekering heeft die het dekt. Die is er natuurlijk niet voor diefstal van zaken op het werk, of zeg voor de gevolgen van malware op het werk omdat de werknemer verkeerd klikte. Dus dit houdt al snel op.
De enige echte optie voor de werkgever is betogen dat hier sprake is van "opzet of bewuste roekeloosheid". Velen zijn ze hier al voorgegaan, maar met weinig succes. De Hoge Raad legt de lat héél hoog: het moet gaan om opzet op de schade zoals dat juridisch heet, dus het moet de bedoeling van de werknemer zijn geweest om de schade te veroorzaken. Dan hebben we het over situaties als het verkopen aan een derde van aan de werkgever toebehorende postzegels en het geld daarvan in eigen zak houden.
Van "bewuste roekeloosheid" is sprake als je niet letterlijk de opzet had, maar wel direct voorafgaand aan de schadeveroorzakende gedraging daadwerkelijk wist (of moest weten) dat dit roekeloos was en schade tot gevolg kon hebben, en de gedraging toch verrichtte (vgl. HR 20 september 1996, NJ 1997/198, JAR 1996/203 (Pollemans/Hoondert)). Een kind achterlaten in de slaapzaal van het kdv is dat bijvoorbeeld niet als je dat doet na een (zij het vluchtige) controle. Dat is dan verwijtbaar (je had meer moeten controleren) maar niet bewust roekeloos. Dat is "geen idee of Jantje opgehaald is, maar als ie hier ergens ligt dan haalt ie het wel tot morgenochtend".
Een laptop laten stelen of beschadigen is dus vrijwel nooit "opzet of bewuste roekeloosheid", zelfs niet als er duidelijke regels zijn over hoe met laptops om te gaan zoals niet in de auto laten liggen, thuis in een kluis of met een handboei aan je pols over straat. Dat zijn dingen die kunnen gebeuren. In een druk café gaan werken, je laptop open op tafel laten en naar de wc gaan komt misschién in de buurt, maar nog steeds moet de werkgever dan bewijzen dat jij op dat moment dacht "ach, kan wel even die laptop op tafel".
Zo ongeveer de enige situatie waar dit anders ligt, is bij verkeersboetes. Daarvoor is in 2008 uitgemaakt dat de werkgever niet aansprakelijk is voor verkeersboetes die de werknemer veroorzaakt in de uitoefening van zijn werkzaamheden (behalve als de werkgever zeggenschap heeft over de situatie die tot de verkeersovertreding leidt, zoals een te hoog beladen auto).
Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Je bent niet ingelogd en reageert "Anoniem". Dit betekent dat Security.NL geen accountgegevens (e-mailadres en alias) opslaat voor deze reactie. Je reactie wordt niet direct geplaatst maar eerst gemodereerd. Als je nog geen account hebt kun je hier direct een account aanmaken. Wanneer je Anoniem reageert moet je altijd een captchacode opgeven.