Juridische vraag: mag leraar telefoon student doorzoeken?
Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet en maak kans op zijn boek
"Security: Deskundig en praktisch juridisch advies".
Vraag: Bij mij in op school (ik ben 15 jaar) geldt een streng verbod op mobiele telefoons. Je mag ze alleen in je tas of locker hebben, en ze moeten de gehele dag uit staan. Iedere overtreding is reden voor inbeslagname, eerst een dag en bij herhaling een week. Ook mag een docent bij vermoeden van fotograferen op school je foto's doorzoeken en wissen. Kan dat allemaal zomaar?
Antwoord: Een school is bevoegd om sancties op te leggen om de goede gang van zaken op de school te bewaren. Zij mag zelf bepalen wat die sancties zijn, zolang ze maar redelijk en proportioneel zijn. Een week je telefoon kwijt omdat je kauwgum kauwt, is niet proportioneel, maar de hele dag je telefoon kwijt omdat je zat te sms-en onder de les is dat wel.
De op te leggen sancties moeten in het leerlingenstatuut zijn vastgelegd. Dit is een wettelijk voorgeschreven document (artikel 24g Wet voortgezet onderwijs), waarin de rechten en plichten van leerlingen moeten staan. Ook moet zijn toegelicht hoe “uitvoering wordt gegeven aan de bescherming van gegevens uit de persoonlijke levenssfeer”, oftewel hoe de school bij dit alles de privacy van de leerlingen gaat bewaren.
Er is geen rechtspraak over mobieltjes, of zelfs maar in het algemeen over onterechte straffen door een school. Wel zijn er uitspraken van diverse klachtencommissies. Deze zijn ingesteld op grond van die wet, maar kunnen geen bindende uitspraken doen. Er zijn een paar uitspraken over telefoon inbeslagname, maar het is moeilijk daar een duidelijke lijn in te zien.
Ik denk dat je in 2012 wel mag stellen dat de mobiele telefoon op het voortgezet onderwijs een primaire levensbehoefte van de leerling is. Al in 2008 vond de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs dat telefoons alleen tijdens schooltijd ingenomen mogen worden:
De samenleving is van dien aard dat door de Commissie aan de telefonische bereikbaarheid van de vo-leerling bij het verlaten van de school na zijn laatste uur een doorslaggevend belang wordt toegekend.
Innemen tijdens schooltijd is dus mogelijk. (Wat in de praktijk neerkomt op: ‘innemen gedurende één schooldag’.) Maar dan moet dat wel in het reglement van de school staan, en moet er een (algemene) beroepsmogelijkheid zijn voor het geval de leerling het oneens is met het innemen van zijn telefoon.
Een ingenomen telefoon moet natuurlijk veilig bewaard worden, en dat is dus niet de binnenzak of bureaulade van de docent. En de docent mag niet fysiek geweld gebruiken (ik zeg het maar even) om de telefoon in beslag te nemen. Hij mag alleen eisen dat het toestel wordt afgegeven, en gebeurt dat niet dan kan dat leiden tot schorsing van de leerling. Maar fysiek dingen uit handen trekken kan écht niet.
Helaas veel voorkomend is dat leerlingen rare of vervelende filmpjes of foto’s maken van schoolsituaties, medeleerlingen of docenten. Dit kan op zich prima in het leerlingenstatuut worden verboden, en als iemand wordt betrapt dan kan men op die grond ingrijpen. De regels kunnen zelfs bepalen dat zulke foto’s of filmpjes moeten worden gewist.
De Landelijke Klachtencommissie Onderwijs vond het niet meer dan normaal dat als een leerling een ‘verboden’ filmpje niet wil wissen, de docent dat even doet:
Dat verweerder vervolgens de gewraakte filmpjes wilde verwijderen toen klaagster daarmee in gebreke bleef, acht de Commissie niet meer dan redelijk en in het geheel niet strafbaar, zoals door klaagster is gesteld.
Ik vind dat best opmerkelijk, want de politie mag dat niet - je wist immers zo het bewijs en zet daarmee de betrokken leerling op forse achterstand bij een klacht. En de docent natuurlijk ook: als de leerling stellig volhoudt dat iets heel anders is gewist, wat ga je dan zeggen als docent?
Als je gaat zoeken op leerlingenstatuten over mobiele telefoons dan kom je best aparte dingen tegen trouwens. Scholen die mobieltjes compleet verbieden, die het maken van foto’s behandelen als strafbaar feit (wat het niet is) en scholen die een telefoon twee weken innemen als ie aan blijkt te staan vóór 15:40 op een schooldag (”Er vindt geen restitutie van abonnementskosten of sim-kaart plaats.”). Zouden ze die regels ook aan leraren opleggen?
Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Dat de leerling door dit soort acties niet meer telefonisch bereikbaar is, heeft hij/zij aan zichzelf te danken. Als die telefoon leeg is, het beltegoed op is of als de leerling de telefoon laat vallen tijdens schooltijd is school ook niet verantwoordelijk. Dat een enkele vorm van dommigheid -met je telefoon bezig zijn tijdens de les- ineens wel de verantwoordelijkheid van de school zou worden, lijkt me niet de bedoeling. Dat er een "doorslaggevend belang" is, lijkt me primair de verantwoordelijkheid van de houder van de telefoon en niet die van de school.
Dat verweerder vervolgens de gewraakte filmpjes wilde verwijderen toen klaagster daarmee in gebreke bleef, acht de Commissie niet meer dan redelijk en in het geheel niet strafbaar, zoals door klaagster is gesteld.
Ik vind dat best opmerkelijk,
Geheel los daarvan, zelfs als het verboden is moet de rechter bepalen dat de films gewist worden. Niet iemand die méént dat het verboden is.
In de openbare ruimte is fotograferen of filmen toegestaan, maar lezers pas op per land kan dit enorm verschillen.
Publicatie van een foto ook iemands persoonsgegevens (privacy) in diskrediet brengen, zeker bij publicatie. Een foto bevat immers persoonskenmerken, en de exif data indien aanwezig maakt eventueel zelfs duidelijk waar en en wanneer de foto is genomen, alleen de naam er nog bij, en je bent als leerling zwaar in overtreding.
Ik ben hier als MR lid binnen scholen jaren over in gevecht geweest. De school achtte het belang van publicatie als reclame voor foto's zwaarder dan het belang van de kinderen (de wet legt de beslissing vanaf 16 jaar bij de kinderen zelf), waar expliciet toestemming van ouders nodig is volgens de wet voor publicatie.
Verborgencamerajournalistiek is niet te allen tijde verboden, maar het hangt af van het belang van degene die is gefilmd.
Een redelijke opsomming hoe een en ander zit:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Portretrecht
Dat voorkomt in ieder geval dat iemand een filmpje wat hem/haar niet welgevallig is kan wissen.
Het zonder toestemming wissen van andermans data op andermans storage zou altijd wederrechtelijk moeten zijn. Ongeacht de flauwekul die scholen in leerlingenstatuten denken te kunnen zetten.
Is er bij een "student" (hbo, mbo en speciaal onderwijs) geen sprake van een onderwijs overeenkomst? In dat geval lijkt mij dat een dergelijke bepaling 'dat een mobiel wordt ingenomen' onder de wetgeving van de algemene voorwaarden vallen. Deze algemene voorwaarde zijn dan a. niet ter hand gesteld b. onredelijk bezwarend!
In dat geval hoeft de student alleen de bepaling te vernietigen (al dan niet ter plaatse)
De samenleving is van dien aard dat door de Commissie aan de telefonische bereikbaarheid van de vo-leerling bij het verlaten van de school na zijn laatste uur een doorslaggevend belang wordt toegekend.
(off-topic:)
[oude_mannen_mopper-modus]Ik moest vroeger 15 kilometer fietsen naar school. Als ik een lekke band kreeg klopte ik bij een boederij aan om te vragen of ik de telefoon mocht gebruiken en liet beleefd een kwartje achter. Werkte prima! De jeugd van tegenwoordig...
[/oude_mannen_mopper-modus]
wat als de scholier nu iets wederrechtelijks vastlegt (leraar slaat leerling oid)
Ook deze huisregels vallen zelf onder allerlei regels, neem ik aan. Mensen hebben zelf ook rechten. Het zonder mijn toestemming verwijderen van data van mijn smartphone is simpelweg computervredebreuk. Afhankelijk van de inhoud van het sowieso al wederrechtelijk verwijderde materiaal is het vernietigen van bewijsmateriaal strafrechtelijk te vervolgen. Ook al mocht dit volgens zogenaamde "huisregels". Ook al gebeurt dit door niet geheel van de wet op de hoogte zijnde politie-agenten. Het mag gewoon NIET. Tenzij de rechterlijke macht hiertoe opdracht geeft.
Allemaal imho...
Ik kan me dus prima voorstellen dat een private club als huisregels stelt "Geen foto's maken, als we je betrappen wissen we ze" en dat dat bij de rechter standhoudt.
En er is géén regel die zegt dat vernietigen van potentieel bewijs strafbaar is. Pas als het door politie of OM tot bewijsstúk is verklaard, is het strafbaar dit te vernielen of weg te maken (art. 200 Strafrecht). Als ik jouw laptop herformatteer, pleg ik vernieling van data (art. 350 Strafrecht) maar dat een foto op je laptop toevallig een strafbaar feit bewijst, maakt mij NIET strafbaar onder artikel 200. Zelfs niet als ik wist dat die foto er stond en zelfs niet als ik het doe om zo de verdachte vrijuit te laten gaan.
(Wissen dóór de politie is heel wat anders, dat mag inderdaad niet.)
Mensen zetten allerlei zaken en voorwaarden in contracten en overeenkomsten die niet kunnen en voor de rechter geen steek houden. Dit lijkt mij daar ook onder te vallen. Maar het is waar dat zodra het om computers, internet en data gaat je van rechters van alles kunt verwachten.
Gelukkig kun je tegenwoordig prima foto's maken met je smartphone zonder hem van het slot te halen...
Als ik je vrije meningsuiting kan beperken met een contract, waarom dan niet je privacy?
Het door een onbevoegde en ongekwalificeerde schoolmedewerker moeten laten verwijderen van willekeurige bestanden van hun computers of smartphones zie ik ieder geval niet als redelijk en proportioneel, evenmin als het moeten laten doorzoeken van hun computers of smartphones door deze medewerker op voor hem/haar of de school mogelijk compromitterende data.
Wie denkt-ie wel niet dat-ie is? Het NFI? Digitale Recherche? Dacht het niet. No way.
De samenleving is van dien aard dat door de Commissie aan de telefonische bereikbaarheid van de vo-leerling bij het verlaten van de school na zijn laatste uur een doorslaggevend belang wordt toegekend."
Alle respect, maar een PRIMAIRE levensbehoefte? Wow... Kunnen die koters van 15 dan niet gewoon gelijk thuis blijven?
En dat moet mijn pensioen gaan betalen... :(
Overigens vind ik wel dat een school zich ten alle tijden aan de wet moet houden, dus "invorderen" wegens statutaire redenen lijkt me kunnen, maar een gegevens-drager zou NOOIT en te nimmer door een niet bevoegd persoon bekeken mogen worden natuurlijk.
Het gevolg zou dan zijn dat de scholier zijn telefoon zou moeten overhandigen aan een bevoegd opsporings ambtenaar en hoogst waarschijnlijk de telefoon voor LANGERE tijd kwijt is. Gelijk een goed voorbeeld voor de anderen :p
Daar ben ik het niet helemaal mee eens.
Ten eerste is de vergelijking van het uitvallen, of het opgaan van het beltegoed inderdaad iets wat je zou kunnen voorkomen, je mobiel tijdens de les gebruiken ook.
Als je mobiel uitvalt kun je hem opladen, als je tegoed op is kun je opwaarderen.
Als je telefoon ingenomen word en de schooltijd is intussen voorbij, kun je het niet oplossen.
Kun je wat mij betreft dus niet onder hetzelfde rekenen als uitvallen, of zonder tegoed staan.
De straf komt voort uit het feit dat je de telefoon onrechtmatig gebruikt hebt tijdens de les. Dit is tegen de regels en de telefoon word ingenomen. Hij word ingenomen zodat je niet nog een keer in de fout kan gaan en tijdens de les je mobiel gebruikt. Als bijkomstigheid kun je in de pauzes etc er geen gebruik van maken.
Echter als de school de telefoon na schooltijd niet terug wil geven vind ik de straf buiten proporties.
Je betaald namelijk abbonnementskosten. je hebt misschien wel een baan op oproepbasis maar je kan niet bereikt worden. Of je moeder ligt plots in het ziekenhuis.
Misschien krijg of zie je een ongeluk en wil je 112 bellen. Maar dit kan niet want je hebt een smsje tijdens de les verstuurd.
Daarom vind ik inderdaad dat het afnemen van de telefoon niet onrechtmatig is.
Maar dan wel tijdens de schooluren.
Waarom? Elke leerling is gebonden aan het leerlingstatuut. Of ze dat nu gelezen hebben of niet. Ik heb ook het Wetboek van Strafrecht niet gelezen, maar ben als burger toch gebonden aan de bepalingen er van. Hetzelfde geldt voor de ouders: door hun kind op school X in te schrijven zijn zij (en is hun kind) gebonden aan de regels van school X. Behalve als de Wet anders bepaalt dan die regels.
Je bezwaar is dus niet aan de orde.
Dat voorkomt in ieder geval dat iemand een filmpje wat hem/haar niet welgevallig is kan wissen.
Je spreekt van een oplossing. Wat is dan het probleem? Dat een leraar een filmpje wist dat de leerling tegen de regels in heeft gemaakt van een situatie waarin bijvoorbeeld de leraar voor aap staat? Vind je het een probleem dat de leerling dat filmpje niet kan bewaren of uploaden voordat de leraar er achter komt, of voordat de leraar verspreiding ervan kan voorkomen?
Ik kan het nauwelijks geloven. Vandaar dat ik het maar even vraag.
Stel nu dat ik zo'n 'onderwijzer' ben die er een probleem mee heeft dat jouw kind zich niet aan de schoolregels houdt en filmpjes maakt van mij en zijn klasgenoten, en ik meld me 's avonds bij jou (want overdag zijn jij & ik aan het werk). Intussen heeft jouw kind de filmpjes op YouTube gezet. Wat zeg en doe je dan? En voel jij je eigenlijk wel gebonden aan de regels van de school waar jij je kind hebt ingeschreven? Of denk je dat die voor jou niet gelden?
O ja? Je krijgt een bevriend koppel te logeren. 's Nachts maakt de man stiekem foto's van jou en je vrouw, terwijl jullie je overgeven aan het minnespel. Je ontdekt het. Laat je de man vertrekken met die foto's op zijn camera? En wacht je de rechtzaak, die over twee maanden zal dienen, rustig af?
Gewoon even benieuwd.
Je voorbeeld heeft niets te maken met de -juridische- vraag of jij wel/niet het recht hebt om dergelijke materiaal te verwijderen. Ook de vraag of je de man laat vertrekken met de foto's op zijn camera staat daar buiten, je kan bijvoorbeeld ook de politie inschakelen. Jij maakt er een emotioneel vraagstuk van dat niets van doen heeft met wettelijke regels.
In het voorbeeld dat jij geeft kan jij deze kennis aanklagen voor het schenden van jouw privacy, en deze kennis kan jou vervolgens aanklagen wegens computervredebreuk. Stel dat deze kennis deze foto's op zijn PC zet, en jij daar later achter komt. Meen je dat jij nu plotseling het juridische recht hebt om op zijn PC in te breken om de foto's te verwijderen ?
Ik denk het toch niet, al zou ik de reactie wel goed kunnen begrijpen.
Nee, ik stuur ze direct naar de eerste de beste pornosite die er genoeg voor biedt en nodig de man nog een keer uit om een privé-pornofilmpje te maken, liefst met z'n vrouw erbij, dat levert meer op.
Als ik had willen voorkomen dat dit gebeurde had ik de slaapkamerdeur wel op slot gedaan...
Stel nu dat ik zo'n 'onderwijzer' ben die er een probleem mee heeft dat jouw kind zich niet aan de schoolregels houdt en filmpjes maakt van mij en zijn klasgenoten, en ik meld me 's avonds bij jou (want overdag zijn jij & ik aan het werk). Intussen heeft jouw kind de filmpjes op YouTube gezet. Wat zeg en doe je dan? En voel jij je eigenlijk wel gebonden aan de regels van de school waar jij je kind hebt ingeschreven? Of denk je dat die voor jou niet gelden?
Ik voel me gebonden aan schoolregels, zolang ze redelijk en proportioneel zijn. Schoolpersoneel dat eigen rechter speelt en computervredebreuk pleegt is dat niet.
Als mijn kind zich niet aan schoolregels houdt mag schoolpersoneel daar redelijk en proportioneel tegen optreden. Daar valt wel het tijdens schooluren in beslag nemen (en veilig opbergen) van een smartphone, maar niet het op eigen houtje zitten krassen op de geheugenkaart ervan.
En mocht mijn kind iets wederrechtelijk op Youtube hebben gezet, dan zorg ik ervoor dat filmpjes van youtube verdwijnen, en misschien ook wel van de smartphone. Er is in Nederland geen censuur vooraf. Dat daardoor mensen moeten nadenken wat ze op Internet plaatsen is iets dat ook kinderen moeten leren.
O ja? Je krijgt een bevriend koppel te logeren. 's Nachts maakt de man stiekem foto's van jou en je vrouw, terwijl jullie je overgeven aan het minnespel. Je ontdekt het. Laat je de man vertrekken met die foto's op zijn camera? En wacht je de rechtzaak, die over twee maanden zal dienen, rustig af?
Gewoon even benieuwd.
Als je niet wilt dat dingen gefilmd worden, moet je zorgen dat dat niet kan. Door bijvoorbeeld de slaapkamerdeur op slot te doen, of je als leraar beheersen wanneer je uit je slof wilt schieten in de klas. En je zelf ook aan de regels houden (roken waar dat niet mag, parkeren waar dat niet mag, fietsen op schoolplein, etc.). Is ook een goeie voor politie-agenten, die met hun politieauto in een voetgangersgebied broodjes denken te mogen gaan halen, of wildplassen. De regels zijn er voor iedereen.
Ik kan niet van mijn gasten eisen dat ze content van hun computers verwijderen, en een smartphone is niets anders dan een computer, en hoe zou ik dat af moeten dwingen? Met geweld? Met een hele grote magneet?
Ik werk iedere dag met lvb'ers. Nu wil ik graag weten of wij,gedurende werktijd, de mobiele telefoon in beslag mogen nemen en in de kluis mogen leggen.
De cliënten worden zo afgeleid door die mobiele telefoon dat het werk eronder lijdt en ook de sociale omgang met collega's.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.
Specialiseer je in Forensisch ICT
Online informatieavond 19 november
Wil jij je specialiseren in digitaal forensisch onderzoek? Je kennis verbreden en tech-nische vaardigheden ontwikkelen? Ontdek de cursus- en opleidingsmogelijkheden van Hogeschool Leiden:
- Bachelor Informatica Forensisch ICT (deeltijd)
- Master Digital Forensics (vol- en deeltijd)
- Module Mobile Forensics
- Module Data Analytics
Interesse? Meld je aan!
Chief Information Security Officer
Utrecht heeft jou nodig! Als Chief Information Security Officer speel jij een cruciale rol in de bescherming van de digitale informatie van de gemeente Utrecht. Als geen ander weet jij welke dreigingen er zijn en kun je deze vertalen naar risico's die de gemeente en haar inwoners lopen. Solliciteer nu!
Cybersecurity Trainer / Streamer
Toe aan een nieuwe nieuwe job waarmee je het verschil maakt? In de Certified Secure trainingen laat je deelnemers zien hoe actuele kwetsbaarheden structureel verholpen worden. Ook werk je actief mee aan de ontwikkeling van onze gamified security challenges. Bij het maken van challenges kom je telkens nieuwe technieken tegen, van Flutter tot GraphQL, van Elastic Search tot Kubernetes.
